Vervolg op Flavius Josephus

Overbekend is het werk van de Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus in het begin van onze jaartelling. Zonder die geschiedschrijving zouden we aanzienlijk minder weten omtrent het wel en wee in de toenmalig bekende wereld dan nu het geval is. De dramatische gebeurtenissen op de burcht Masada bij de Dode Zee b.v. zouden ons niet bekend zijn wanneer Josephus niet uit de mond vah enkele Joodse vrouwen, die bij de inneming van de burcht door de Romeinen op de Joodse zeloten in leven waren gebleven, het hem hadden verteld.

In 1726 verscheen een Nederlandse editie van het oorspronkelijk in het Frans uitgegeven werk van Basnage, dat een Vervolg op Flavius Jo sephus behelsde, ofwel de algemene historie der Joodse natie, vanaf de geboorte van Christus, dus in de tijd van Josephus tot het jaar 1726. Dat vervolg werd geschreven door Jacob Basnage, in leven predikant te 's-Gravenhage. Josephus schreef over de Joodse oudheden en de oorlogen van de Joden tegen de Romeinen en de verwoesting van Jeruzalem. Basnage schreef over de verstrooiing van de Joden over de hele wereld; een verhaal over oorlogen, rampen en alles wat hun in de verstrooiing overkwam. Bij uitgeverij De Banier is nu van de Nederlandse editie een 2e druk in fascimile-uitgave verschenen, in ruim 1500 pagina's, formaat 24 x 38 cm, voor de prijs van ƒ 325, —.

Basnage

Jaques Basnoge was in de 2e helft van de 17e eeuw en de Ie helft van de achttiende eeuw een geleerde van uitzonderlijk formaat. Hij stamde uit een adelijke familie in Normandië, die volstrekt trouw was aan de beginselen van de Reformatie. Basnage studeerde talen aan de 'Académie de Saumur', en later in Geneve filosofie en theologie.

Toen in 1685 het edict van Nantes was herroepen door Lodewijk XIV, werd Basnage met vele andere (geleerde) Hugenoten gedwongen zijn land te verlaten. Hij vestigde zich met zijn familie in Rotterdam.

Toen Basnage had gehoord dat een aantal van zijn vroegere gemeenteleden in Frankrijk onder de druk van de vervolging rooms-katholiek waren geworden, gaf hij een geschrift uit {'Considerations sur l'état de ceux qui sont tombes...) waarin hij klaagt over de vervolging van de Hugenoten maar vooral hen berispt, die van het reformatorisch geloof zijn afgevallen. Zo geeft hij meerdere publikaties uit, waarin hij opkomt voor het reformatorische geloof

In 1691 wordt Basnage tot 'gewoon predikant' van de Walloonse gemeente in Rotterdam beroepen. In 1695 gaat hij ook werken in Leiden. Intussen blijft hij door middel van brieven en geschriften de Franse Hugenoten bemoedigen.

Geschiedenis der Joden

In 1707 schreef Basnage uiteindelijk zijn 'Histoire des Juifs', geschiedenis der Joden. Hij wist dat Menasseh Ben Israël, één van de meest op de voorgrond tredende leden van de Joodse gemeente van Amsterdam uit de 17e eeuw vaii plan was geweest zo'n werk te schrijven. Basnage voelde zich als vervolgde Hugenoot aangesproken door de lijfspreuk van Menasseh Ben Israël: 'door rond te dolen zoeken wij'. Deze spreuk was verwerkt in een gravure, met aan de ene kant een vignet, voorstellend de zwervende mens en aan de andere kant een vignet, voorstellend een brandende kaars met het opschrift Uw Woord is een lamp voor mijn voet'. Sommigen zijn van mening dat Ben Israël dit werk wel geschreven heeft maar het nooit heeft uitgegeven.

Welnu. Basnage heeft dit werk wèl geschreven en uitgegeven. In het begin van zijn 2000 pagi­ na's tellende werk noemt hij alle werken, die hij heeft gebruikt en geciteerd:675 werken van 550 auteurs. Het was zijn eigen lot als balling, dat hem zoveel belang deed stellen in dat van de ballingen uit het land der belofte. Zo ontstond een werk, dat een magistraal oeuvre mag worden genoemd over de joodse religie én over de geschiedenis van het joodse volk in ballingschap.

Edities

­ Tussen 1707 en 1716 zijn verschillende edities (in het Frans) van het werk van Basnage verschenen. Tegen alle verwachting in werd zijn beschrijving van de lotgevallen der Joden ook in christelijke kring gunstig ontvangen, zoals ook in joodse kring het geval was.

Intussen gaf in 1610 de Franse theoloog Louis Dupin de Franse editie uit, zonder de naam van de auteur te noemen, maar bovendien, nadat hij meer dan honderd diep ingrijpende veranderingen in Basnages tekst had aangebracht. Omdat Basnage de anti-joodse strategie van kerkelijke leiders (b.v. Johannes Chrisostomus) en katholieke monarchen had geanalyseerd, wilde de Franse theoloog voorkomen dat mensen door het lezen van dit boek zouden gaan twijfelen aan de Katholieke Kerk. Hele pagina's van Basnages boek heeft hij veranderd. In het voorwoord op een volgende editie schrijft Basnage: 'De Heer Dupin meende me eer aan te doen, met deze Historie te Parijs met een Privilegie van de Koning te doen drukken. Maar mijn naam werd verzwegen... Evenwel zou ik liever deze eer willen missen, als mijn werk ontleistert, en vele oude lappen van verschillende verven op mijn kleed gezet te zien' (overgezet in hedendaags Nederlands, v. d. G.).

In 1726, drie jaar na het overlijden van Basnage is dan de Nederlandse editie met aanvullingen verschenen, waarvan dan nu een tweede druk verscheen.

Waarom?

Waarom schreef Basnage dit werk? We laten hem zelf aan het woord:

) 'Men zou dan zeggen, dat de schraalheit en moejelykheit der stoffe my moest hebben afgeschrikt; maar ik antwoorde, dat, nadien ik voorgenomen hadt de Geschiedenisse te beschryven van alle Godsdiensten, die uit het Christendom zyn voortgesproten, ik geoordeelt heb, met den Joodschen te moeten beginnen, dewyl het my nodig scheen, enen godsdienst te ontvouwen, waar van de eerste ketters hunne leerstukken en barbarische benamingen ten' groten dele ontleent hebben. Daarbenevens kan het niet dan tot voordeel strekken, een volk, in welks plaats wy gekomen zyn, en waar voor wy eens op onze beurt zullen plaats maken, of tenminsten, dat t'eniger tydt met de Christenen in een lichaam zal verenigt worden, in den grondt te kennen. Het zal ons niet verdrieten, dit rampzalige volk in zyne verstrooijingen, oost en west, te volgen, en te zien, waar de overblyfzelen van deze arme, van Godt eertyds zoo lang beminde naatsie, nu ter tydt gevonden is.'

Maar verder moet gezegd worden dat hij zijn boek schreef omdat hij verwachtte dat in het jaar 1716 het Duizendjarig Rijk zou aanbreken en het joodse volk zich dan zou bekeren en terug zou keren naar Jeruzalem.

De terugkeer, zo zou ik willen zeggen, moest nog meer dan twee eeuwen op zich laten wachten. En wie spreekt het laatste woord over het Duizendjarig Rijk?

Iniioud

Iniioud Het zal de lezers duidelijk zijn dat Basnages boek zich niet op een achternamiddag lezen laat, noch dat het hoofdkussenlectuur is. Maar wie aan dit werk begint kan er vele leerzame uren mee doorbrengen. Het boek bestaat uit twee delen, verdeeld in boeken en hoofdstukken. Het is onmogelijk zelfs maar een opsomming te geven van wat aan de orde komt We doen een willekeurige greep.

In het eerste deel: de uitgestrektheid van het Rijk van Herodus de Grote, 'Tijdkundige schets van het leven van Herodus', Filippus de Viervorst van Iturea, 'De verbastering en het verval der Joodse Kerk', de verwoesting van Jeruzalem en de tempel, De oude jaarboeken der Samaritanen; de hele historie van Samaritanen, Sadduceeën en Farizeeën passeert de revue.

Uit deel II: De plaats waar Josephus van Christus spreekt, hoe de rabbijnen over de Messias dachten, 'de oorsprong van de hel bij de Joden', de rechthuizen, de synagoge, de sabbat(sviering), 'de Joodse godvruchtigheden', echtscheiding, almanak van de Joden; vervolgens wordt de verstrooiing van de Joden (2 stammen en 10 stammen) in verschillende perioden in verschillende regio's op aarde behandeld.

Het is ook niet mogelijk alle curiosa uit zo'n boek te noemen: geslachtsrekeningen, getallensymboliek (bij de Kabalisten, specifieke gebruiken). Wat ons opviel was dat Basnage in zijn werk de naam Here vaak schrijft met één e, een punt waar we in onze tijd een hele zaak van gemaakt zien.

Neem en lees. Maar zorg voor een goede leestafel, opdat het boek niet alleen een monumenteel cadeau zal zijn, dat even monumentaal een plaats krijgt in de vestibule. De prijs? ƒ 325, - .

v.d. G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen