Boekbespreking

Dr. E. H. Cossee, Abraham des Amorie van der Hoeven, 1798-1855, Een Remonstrants theoloog in de Biedermeiertijd, Kampen, 1988, 347 blz., ƒ 45, - .

Proefschriften kunnen er weleens saai uitzien, maar dat geldt in geen geval van dat van dr. E. H. Cossee, Remonstrants predikant te Rotterdam. Een kleurrijke foto van een schilderij van de man aan wie deze studie gewijd is. Abraham des Amorie van der Hoeven, siert het uiterlijk, en nodigt de kijker uit een koper te worden.

Wie daartoe overgaat zal er geen spijt van hebben. Heel het leven van een in zijn tijd, de eerste helft van de 19e eeuw, en in zijn milieu, dat van de Remonstrantse Broederschap, belangrijk man wordt hem voor ogen getoverd, uit bekende maar ook uit vele onbekende bronnen. De grootste naam heeft Van der Hoeven gemaakt als kanselredenaar en orateur bij tal van gelegenheden. Hij was daarin de opvolger van Van der Palm, wiens leerling hij ook was. Diepgaande theologische gedachten waren bij hem niet te vinden. Deze dissertatie draagt daar de sporen van, zij is voor het grootste deel biografisch van aard.

Cossee heeft Van der Hoeven geschilderd als een man van het zgn. supranaturalisme, wat hij in het laatste gedeelte van zijn boek pleegt aan te duiden met het Duitse woord Biedermeier. Van der Hoeven was noch orthodox noch vrijzinnig; hij stond tussen beide in, hij stond ook op de grens van beide. Hijzelf schoof op van meer orthodox naar meer vrijzinnig. Hij stond geheel in de Remonstrantse traditie. Na zijn dood was hij snel vergeten. Alleen zijn oratorische begaafdheid leefden nog lang in de herinnering voort.

Voorzover ik het beoordelen kan heeft Cossee een treffend 'portret' van Van der Hoeven geleverd. En daarmee tegelijk een stukje negentiende-eeuwse kerkgeschiedenis voor ons doen herleven.

Natuurlijk interesseert ons Van der Hoevens verhouding tot de Hervormde Kerk, waar hij als predikant en hoogleraar in de Remonstrantse Broederschap buiten stond. Het blijkt uit deze studie dat toen al (!), toen van een hedendaags Samen op Weg-gaan nog geen flauw vermoeden bestond, toch al in de praktijk hetzelfde zich voordeed. Van der Hoeven, de Remonstrant, preekte in de Dom te Utrecht en in de Grote Kerk te Arnhem. Hij heeft ook meer dan eens gepreekt voor koning Willem I, die hem graag hoorde. Aan zijn eer is hij wel gekomen, hij was in de toonaangevende kringen in de Hervormde Kerk een gevierd man. Bij diezelfde mannen, als Donker Curtius en minister Van Maanen, die zulk een kwalijke rol gespeeld hebben ten aanzien van de 'arme' Afgescheidenen. Ik kan het niet helpen: het bloed kruipt waar het niet gaan kan - bij het lezen van dit boek zal ik steeds die geplaagde en vervolgde broeders en zusters voor ogen, en ik deed - hoezeer ik van harte Hervormd ben - een keus. Maar die keus neemt niet weg, dat ik van het boek van Cossee, als wetenschappelijke prestatie, genoten heb.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen