Boekbespreking

G. van Rongen, Met al de heiligen I/II – liturgie in hemel en op aarde, 172 blz. ing., ƒ 27,50, uitg. De Vuurbaak, Barneveld.
De emeritus-vrijgemaakte predikant Van Rongen heeft een liturgiek willen leveren, die ook voor gewone gemeenteleden bruikbaar is en waarin zowel het vertikale aspekt van de gemeenschap der heiligen als wezenlijk voor de kerk tot uitdrukking komt, als het historische aspekt: de kerk der eeuwen.
De schrijver legt getuigenis af van een grote feitenkennis, die straks ook in zijn derde deel over de verschillende onderdelen van de liturgie hem zal dienen. Hij ziet heel scherp dat de omslag van de vroegchristelijke liturgie naar het bijgelovige en later romaniserende geschiedt bij Cyrillus van Jeruzalem – iets dat bevestigd kan worden door bestudering van de dogmatische standpunten van Cyrillus, bijv. de Mariologie, maar dit valt buiten het bestek van dit boek en kennelijk ook buiten het gezichtsveld van Van Rongen. Hij geeft een eerherstel van Zwingli, waarvoor ik uiteraard ook persoonlijk zeer dankbaar ben: bij hem wordt het misverstand rond de wiedergedechtnusz eindelijk opgehelderd. Wat erg tegenvalt in dit zorgvuldig geschreven boek, is dat de schrijver zich te gemakkelijk tot oordelen over de hoogmis laat verleiden. Op blz. 86 geeft hij een conclusie, waarvan de argumenten nog moeten worden opgesomd. Op blz. 74 gaat hij van een Avondmaalsbeschouwing bij Augustinus uit, die weliswaar door Van der Lof e.a. is bepleit, maar waar het nodige – zie Rozemond – tegen valt te zeggen. Van Rongen vergeet dat de gedachten over het Avondmaal bij de kerkvader staan tegen een kerkelijke achtergrond die hen sterk inkleurt. De idee dat het sursum corda èn bij Rome èn bij Luther, blz. 102, niet echt een sursum corda is, want zich richt op de miselementen c.q. de twee overal aanwezige naturen van Christus, getuigt toch wel van een misverstand. Voor Rome en voor Luther bestaat er geen twijfel over dat Christus aan de rechterhand van de Vader zit en dat, daarheen het sursum corda zich verheft. Het 'mijn Heere en mijn God' uit de miscanon van de Goede Vrijdagmis gaat niet terug op Thomas, Joh. 20, zoals de schrijver veronderstelt, blz. 88, maar op een lied van Nicolaas van Flüeli, zie ook blz. 84.
De beschrijving van het eerste deel legt de ge­meenschap tussen de heiligen op aarde en de heiligen in de hemel geheel in de lof- en dankzegging. Dat lijkt me, gezien de inhoud van het laatste Bijbelboek, een beetje eenzijdig. Ook mis ik wat wij als calvinisten menen te moeten zeggen op de aktieve deelname aan het aardse gebeuren van hen die in de heerlijkheid zijn. Wij wijzen die af, maar waarom? Is dat niet vanwege de christologie?
Een boeiend boek, maar niet een dat zijns gelij­ke niet kent als liturgisch handboek in ons taalgebied en binnen onze gereformeerde traditie, zoals Trimp in het Ten geleide meent. Daarvoor is de doelgroep waar het voor geschreven is, te smal.

M.H. Sliggers, Wat is hierop uw antwoord? Over de eredienst, liturgische formulieren en gebeden, 108 blz. ing. Uitgeverij De Vuurbaak, Barneveld, 1989, ƒ 13,75.
De vrijgemaakte predikant van Amersfoort-Centrum heeft naast catechisatieboekjes die van zijn hand verschenen, dit boekje geschreven om orden van dienst, liturgische formulieren en al wat in het vrijgemaakte kerkboek staat, bij de gemeenten bewust te maken. Ter verwerking heeft hij aan elk hoofdstuk tips voor inleidingen en gespreksvragen toegevoegd.
Het boekje is uitermate helder geschreven en trekt voordurend lijnen van de zestiende-eeuwse Reformatie naar de vrijgemaakte kerken, waarbij wederdopers, roomsen en mannen van de Nadere Reformatie in hun hele en halve dwalingen moeten ontgelden. Hierdoor is het boekje, dat achtereenvolgens de eredienst, de sakramenten, tucht, ambten, huwelijksbevestiging (!) en kerkorde behandelt, uitsluitend door vrijgemaakten te gebruiken.
Ds. Sliggers kan bij de vrijgemaakte hoogleraar Trimp vinden, dat wat wij in de kerk verrichten, niet een huwelijksbevestiging doch een huwelijksinzegening is; het stukje onderaan blz. 22 over het zingen van gezangen, klopt niet met de argumenten bij de Afscheiding van De Cock c.s.; het exorcisme, blz. 28, is echt niet door de Reformatie uit de doopbediening verwijderd en het probleem van de over- en onderwaardering van de doop wordt niet opgelost door (blz. 33) het 'in Christus geheiligd' naar de gemeente alias de kerk te verleggen. Bij de discussie over de voorbereidingsweek vergeet Sliggers de censura morum (blz. 51), en bij het naast elkaar leggen van definities voor de kerkelijke tucht van Voetius, Bouwman en Kamphuis laat de schrijver na de conclusie te trekken, dat Voetius en Bouwman de tucht aan God, Kamphuis haar aan de gemeente toeschrijft (blz. 56).
Bij alle helderheid mist dit boekje elk spoor van diepgang. Gelijk gezegd, het is – zeker voor het grootste gedeelte – alleen van nut en kan alleen funktioneren daar waar het Gereformeerd Kerkboek gebruikt wordt en dienovereenkomstige gedachten over de kerk heersen, namelijk bij de vrijgemaakte.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen