De behoudende protestanten en de homeopathie

Er wordt vaak beweerd dat de homeopathie onder de behoudende protestanten meer dan het voor de totale Nederlandse bevolking geldende gemiddelde aanhangers kent. Voor deze bewering bestaat voor zover ik weet evenwel geen enkel bewijs.
Aan de andere zijde, het niet behoudende deel van de protestanten is er met de invloed die de 'New Age'beweging daar heeft, is er daarentegen veel belangstelling voor het alternatieve (ook) in de geneeskunde, dus ook voor de homeopathie.
Heeft de behoudende protestant een overmatige belangstelling voor de homeopathie? Het bewijs daarvoor moge dan niet aanwezig zijn, het is niet geheel zonder betekenis dat twee vooraanstaande protestanten, Kuyper en De Savornin Lohman, die beiden een belangrijke rol speelden bij de start van de Vrije Universiteit, voorvechters waren van de homeopathie. Er zijn redenen te vinden die voor degenen die de Bijbel als een directe handleiding voor al het dagelijkse handelen zien en hanteren zouden moeten betekenen de homeopathie af te wijzen. Zo'n afwijzing zou dan niet overeenstemmen met wat over het algemeen over de relatie homeopathie – behoudend protestant wordt beweerd. Toch veroordelen sommige groeperingen in scherpe bewoordingen de homeopathie. Een voorbeeld daarvan is te vinden in het boek van Marianne van der Smitte, Als het licht duisternis is...
In dit boek wordt de homeopathie met magnetiseren, hypnose, yoga, acupunctuur, iriscopie en voetreflexologie als verdacht en occult gekenmerkt. Onder verwijzing naar het boek uit het Oude Testament Deuteronomium (hoofdstuk 8) waarin tovenaars, waarzeggers, wichelaars en voorspellers scherp worden veroordeeld, concludeert de auteur dat homeopathie moet worden afgewezen. Homeopathische middelen, zo vindt zij, hebben veel weg van toverdrankjes.
De stellingname van Marianne van der Smitte wordt onderschreven in het Tijdschrift voor Verbreiding van het Volle Evangelie Krachten van Omhoog; dit tijdschrift vertegenwoordigt de mening van de evangeliserende kerken. Maar er bestaat in Nederland ook een zich geheel anders opstellende groepering van behoudende protestanten, ik doel op wat vaak ten onrechte met de term 'zwarte-kousen-kerk' wordt aangeduid. Evenals dat bij de evangeliserende kerken het geval is, is er ook bij deze groepering sprake van dat de Bijbel (althans in de ogen van anderen) nogal eens letterlijk wordt genomen. Het is interessant te weten wat er in déze kringen over de homeopathie wordt gedacht.
In het tijdschrift De Waarheidsvriend, een periodiek van de Gereformeerde Bond in de Hervormde Kerk, schreef recentelijk de predikant H. Veldhuizen onder de titel 'Homeopathie en Occultisme' over dit onderwerp. Het had verwacht mogen worden dat Veldhuizen een goed onderbouwd betoog zou presenteren, want de zgn. 'bonders' staan niet bepaald om oppervlakkigheid bekend. Hij vraagt zich in de inleiding van zijn artikel (in twee delen gepubliceerd) af: 'Moeten we de homeopathie als occult beschouwen, iets waar een christen van af moet blijven?' Veldhuizen beschrijft, alvorens op deze belangrijke vraag in te gaan, in het kort de homeopathie en Hahnemann, vermeldt dat Nederland sinds 1886 een Vereniging ter Bevordering van de Homeopathie kent (± 7000 leden), dat VSM 1700 soorten (?) geneesmiddelen produceert, dat er in veel andere landen homeopathische ziekenhuizen zijn, dat er in 1900 in Amerika 10.000 homeopathische artsen waren (en geeft bij dit getal een voorschot op de beantwoording van de hierboven geformuleerde vraag: '10.000; kennelijk is de homeopathie niet zo occult als sommigen ons willen doen geloven', hetgeen een niet zo sterke opmerking lijkt), dat Abraham Kuyper de homeopathie aanhing en dat er bij de VU een privaatdocentschap bestaat. Pas dan komt de auteur terug op de vraag of de homeopathie als 'occult' moet worden gekenmerkt.
'Homeopathie occult?', vraagt Veldhuizen. Nou, zo zegt hij, er zijn artsen die na hun gewone studie 'nog enige jaren doorstuderen voor homeopathisch arts' en gaat dan verder op de vraag in: 'Mijn eerste reactie is: heeft homeopathie met occultisme te maken? ik geloof er niet zoveel van.' Een wel heel magere behandeling, maar in het eerste artikel van Veldhuizen staat echt niet meer.
In het tweede deel haalt Veldhuizen de reeds geciteerde Van der Smitte aan. Veldhuizen waardeert de breuk van Van der Smitte met de New Age, maar ontkent de relatie New Age – aandacht voor homeopathie. En weer wordt eerst de homeopathie beschreven. Het is onbegrijpelijk dat Veldhuizen het potentiëren in verband brengt met kracht: de term is afkomstig van het Duitse Potenz, de Zehnerpotenz waarmee de preparaten verdund worden. Veldhuizen accepteert de verdunningen, spreekt over dynamisatie, geestelijke geneeskracht, vrijkomen van krachten en merkt ook nog op dat gewone geneesmiddelen soms in duizendste milligrammen worden gegeven (hetgeen m.i. overigens niet waar is!).
Maar de vraag 'occult?' is dan nog steeds niet beantwoord. Het wordt allemaal heel erg vaag als Veldhuizen t.a.v. de gedachte dat er sprake is van occultisme niet verder komt dan de opmerking dat dat nog maar bewezen moet worden. De reden de homeopathie occult te noemen is toch duidelijk: geen materie, veel onverklaarbare effecten, magische handelingen. Dat komt, dacht ik, toch overeen met de beschrijving die Veldhuizen zelf van occultisme geeft: de wereld van het bovennatuurlijke, paranormale gaven en krachten? Was het niet aan Veldhuizen te bewijzen dat er géén sprake is van occultisme?
Veldhuizen doet de verwijzing van Van der Smitte naar Deuteronomium van de hand, niet door te zeggen dat de verwijzing onjuist is (en waarom), maar met de onbegrijpelijke opmerking 'ik heb de indruk dat er niet veel andere bijbelteksten zijn'. Is één niet genoeg? Hoe vaak wordt door 'bonders' naar één bijbeltekst verwezen? Maar nog steeds geen antwoord. Het antwoord komt ook niet. Veldhuizen besluit zijn tweede artikel met nog eens wat informatie over Hahnemann (die notabene, notabene voor de Gereformeerde Bond, een vrijmetselaar was), over de 'Vereniging van Homeopathische Geneesheren', nog eens de VU, en verzucht dat de titel (?) homeopaat in ons land niet beschermd is. Tenslotte zegt hij: '... de homeopathie richt zich niet tegen de bijbelse boodschap' en vergeet dat dit niet de vraagstelling was. Het ging er toch om, of de wijze waarop de homeopathie wordt bedreven en de theorie waarop een en ander berust, occult moet worden genoemd om daarom als letterlijk 'uit den Boze' moet worden afgewezen? De manier waarop Veldhuizen de materie behandelt is teleurstellend. De informatie die Veldhuizen aandraagt is niet zelden voor de homeopathie als promotioneel te omschrijven. Het is verontrustend dat een dergelijke publicatie verschijnt; velen zullen er aanleiding in kunnen vinden de homeopathie niet af te wijzen. Het had verwacht mogen worden dat bij de behandeling van een onderwerp dat door velen als problematisch wordt ervaren, argumenten i.p.v. meningen zouden zijn gebruikt.

Reaktie op het 'Ingezonden'
Het is alweer enkele maanden geleden dat de artikelen waarop in het 'Ingezonden' gedoeld wordt, verschenen. Het is mogelijk, dat te weinig uit de verf komt wat we onder occultisme moeten verstaan. Dat is ook niet zo gemakkelijk te zeggen. Het woord komt in de Heilige Schrift niet voor. Toch zeg ik er in de betreffende artikelen wel wat van: 'Occult is wat niet in overeenstemming is met het Woord van God en zich op satanische wijze tegen God verzet of op duistere wijze van Hem afvoert'. Daartoe behoren zaken als waarzeggerij, tovenarij, op vogelgeschrei acht geven, zich wenden tot geesten van doden, zaken die behoren tot de dienst van de heidense goden en de afgoden. De homeopathie bedoelt niet af te trekken van God en zijn dienst of zich af te zetten tegen het christelijk geloof. We vinden het woord homeopathie of de naam Hahnemann dan ook niet in Elseviers encyclopedie van het occultisme en de parapsychologie (1975) of in het 'Okkultes ABC' van Dr. Kurt E. Koch. Is het zo vreemd om te stellen, als er vele homeopathische artsen (waaronder velen christenartsen) zijn, evenals vele homeopathische ziekenhuizen, dat het in de homeopathie niet gaat om occulte zaken, maar dat de homeopathie een geneeswijze is, die er is en mag zijn en ook door een christen kan uitgeoefend worden? Wat niet wil zeggen, dat ik voor de homeopathie een pleidooi wil voeren. Voorheen werd de homeopathie bij mijn weten nooit als occult beschouwd. Tegenstanders hadden andere argumenten. Vanuit vooral evangelische kring wordt nu bezwaar aangetekend. Zich bezighouden met zaken als waarzeggerij, tovenarij enz. is wat anders dan besmet of gebonden worden door het gebruik van homeopathische geneesmiddelen.

H. Veldhuizen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen