Als alle spreken over boven van beneden komt (3)

Dit geldt ook voor de Heere Jezus
In dit laatste artikel wil ik nog twee dingen doen. Allereerst: dit geldt ook van de Heere Jezus. Als onze Heiland zegt dat Hij van de Vader het oordeel heeft ontvangen (Joh. 5 : 22) of dat Hij niets van Zichzelf kan doen, tenzij Hij de Vader dat ziet doen (Joh. 3 : 19), dan is dat evenzeer van beneden als de beschrijving van de roeping van Jesaja en Jeremia. Jezus kan immers niet aan die ijzeren wet ontheven zijn, die zonder voorbehoud en zonder uitzondering geldt. Ook Jezus formuleert van beneden wat Hij over Boven zegt. Wij kunnen van Jezus' Zelfgetuigenis alleen maar zeggen: Jezus heeft gemeend dat Hij de Zoon was. Hij heeft het zo ervaren. Misschien moeten we van verschillende uitspraken uit Zijn mond wel zeggen: Ze zijn van de evangelieschrijvers. Die hebben zulke woorden Jezus in de mond gelegd. Wij hebben geen andere zekerheid dan dat anderen (Jezus Zelf of de evangelieschrijvers) denken, respectievelijk zeggen, dat het zo gebeurd, gezegd of gehoord is.

Wij moeten de Bijbelwoorden waarmaken
Maar dat is ook niet zo erg. Want deze woorden moeten wij immers waarmaken. Alleen als wij er iets van bevrijding in horen, zijn ze waar! Wij hebben de toetssteen in handen. Achteraf kunnen we zeggen: ze bevatten ook voor mij waarheid — of juist niet. Dat recht en de plicht tot kritische toetsing, hebben wij ook ten aanzien van Jezus' werken en woorden! Ook Jezus valt onder ons subjectivisme.

De Bijbel leert anders
Wat is hier eigenlijk aan de hand? Ik vat het samen door ze in de tweede plaats te vergelijken met uitspraken van de Schrift. We lezen in 2 Petrus 1 : 21 dat profetie voortijds niet is voortgebracht door de wil van een mens, maar dat de heilige mensen Gods van de Heilige Geest gedreven zijnde, ze hebben gesproken. Dit is een van de Schriftplaatsen, waaraan we het recht en de noodzaak ontlenen om te zeggen dat mensen door de inspiratie van de Heilige Geest woorden van God, dus van Boven hebben gesproken. Ze deden dat blijkens deze tekst niet van onderen af, maar van Boven. God gaf hun de woorden te spreken.
Datzelfde blijkt uit 1 Petrus 1 : 10-12, waar gezegd wordt dat de profeten geprofeteerd hebben. Petrus spreekt erover dat de Geest van Christus die in hen was, beduidde en getuigde van het lijden dat komen zou. Dit was zo duidelijk een boodschap aan hun geopenbaard, dat ze zelf op onderzoek uitgingen van wat zijzelf in de kracht en op gezag van de Geest hadden gezegd. Als deze woorden van beneden afkomstig waren geweest, behoefden de profeten geen nasporing te doen. Dan waren die woorden door hen doordacht en doorzien voordat ze waren gesproken.
Er zijn in de Schrift aanwijzingen dat mensen in opdracht van God of Christus hebben geschreven. Denk aan het opschrift van elk van de zeven brieven in Openbaring 2 en 3. We herinneren ook aan de belofte van Christus dat de Geest, de Trooster, zal komen om te leren indachtig te maken wat Christus heeft gezegd (Joh. 14 : 26). Men leze ook Johannes 15 : 26: de Geest zal van Mij getuigen.
Wie deze tekst leest door de bril van de stelling boven deze artikelen, moet twee conclusies trekken:
1. De uitspraak zelf komt van beneden.
2. Hoe is het mogelijk dat de Geest van bovenaf tot mensen en door mensen heen spreekt? We kunnen hoogstens zeggen: mensen zeggen of denken dat zij hebben ervaren dat de Geest door hen heeft gesproken.
Dit is alleen waar voor ons, als wij het geverifieerd hebben; dat wil zeggen, als wij het als waar bevonden hebben. Zonder onze instemming blijft het de waarheid van een ander, en niet van ons noch voor ons.
Met het bovenstaande, is gezegd dat ook de Geest, met Zijn inspiratie, gevangen wordt genomen door het denken van beneden. Dat de Geest iets zegt tot mensen en door mensen, staat onder het voorbehoud van: het komt van beneden. Het betekent niets meer dan dat mensen zeggen: zo is het geweest, zo is het gebeurd, zo heb ik het ervaren.
Het werk van de Geest, met name de inspiratie, wordt gekortwiekt.
Het wordt opgesloten binnen de boeien van mijn ervaring, van mijn beleven. Daar kan ook de Geest niet bovenuit komen.
Men lette er goed op. Deze stelling heeft niet alleen consequenties voor onze visie op de Schrift; en voor de manier waarop wij met de Schrift omgaan en haar verstaan. Neen, deze stelling raakt rechtstreeks de openbaring van God. Het is uitgesloten dat God Zich direct tot een mens richt en tot hem spreekt. God kan alleen van onderen gekend worden. Ik ben zo vrij te zeggen, dat de gedachte van de openbaring daarmee wordt gekraakt!

God openbaart Zich
Waarom blijven deze theologen toch van openbaring spreken? Wel, het zou al te mal zijn, als je dit begrip dat van het begin af een plaats heeft gehad, uit de leer en de prediking van de kerk zou schrappen.
Men begrijpt dat het spreken over openbaring in deze theologie een heel andere inhoud heeft gekregen. Openbaring wil immers zeggen: God spreekt tot een mens. Van Zichzelf uit, dat wil zeggen, van Bovenaf openbaart God Zich.
Wel, die mogelijkheid wordt ontkend. God kan Zich, volgens deze visie alleen openbaren, door wat mensen over Hem denken, zeggen en van Hem ervaren. Er is alleen indirecte openbaring. Dat wil zeggen dat mensen met hun verhaal een beslissende stem in het openbaringsgebeuren hebben. En omdat mensen er een bijdrage aan leveren, moet de openbaring getoetst en gecontroleerd worden. De openbaring van God geschiedt indirect. Zij heeft ook indirect gezag, namelijk niet zonder onze instemming en goedkeuring. Denkt u eens in wat dat voor Mozes, voor Jesaja en Jeremia ja voor Jezus zou betekend hebben. Jesaja en Jeremia zouden nooit aan hun opdracht begonnen zijn. Zij hadden die van zich gewezen. Toch zijn ze eraan begonnen. Waarom? Jeremia zegt het: Gij zijt mij te sterk geweest en hebt overmocht (Jer. 20 : 7). Dit komt van beneden, zegt deze theorie. Nu, als het van beneden komt, dan kwam het niet verder dan beneden. Dan zou Jeremia in zijn onwil en ongeloof zijn blijven steken. Dat geldt voor ieder mens.
Ik verwijs naar enkele grondstellingen uit de Beknopte Gereformeerde Dogmatiek van prof. Van Genderen (het boek verschijnt D.V. in april). Ik schrijf ze over. In het boek worden ze toegelicht en met Schriftplaatsen onderbouwd.
1. De openbaring gaat van God uit.
2. God openbaart Zichzelf.
3. God openbaart Zich in Zijn woorden en daden.
4. Er is een geschiedenis van de openbaring.

5. Het doel van de openbaring van God is, dat wij Hem zullen kennen.

God Zelf moet eraan te pas komen
De nu besproken theorie staat haaks op deze stellingen. Deze theorie laat de mens van beneden uit tot God komen. Dat is wat de Bijbel weerspreekt. In de eerste plaats moeten we zeggen: De mens kan God niet kennen, als God Zichzelf niet aan de mens bekend maakt. In de tweede plaats zij gezegd: Door de zonde is de mens blind, doof en dood voor God geworden. Er is geen oprecht vragen naar God. Er is enkel weerstand en verzet. Wat er van de oorspronkelijke Godskennis nog over is, biedt geen enkel aanknopingspunt om tot de zaligmakende kennis van God te komen. Integendeel, deze restanten, deze brokstukjes dienen om de mens alle verontschuldiging voor God te ontnemen (DL. III/IV, 4).

Rede en ervaringen gecombineerd
Hoe zal nu een toelichting op het apostolicum zoals die door prof. Kuitert wordt geschreven, er uitzien? Dat laat zich niet moeilijk raden. Zij vertoont een combinatie van rede en ervaring (rationalisme en emperisme). Die combinatie maakt voor velen het aantrekkelijke uit. Niet enkel rede, maar ook beleving, ervaring, praktijk. Ook niet enkel ervaring. Neen, door de rede gezuiverde, getoetste, geverifieerde ervaring. Zo kan de mens godsdienstig zijn en tegelijk zichzelf blijven. Hij staat wel onder kritiek. Het is echter de kritiek van de rede, die aan de ervaring duidelijk maakt, dat je op haar alleen niet varen kan.
Wat ontbreekt, is de daad van God, de komst van God naar de aarde, de bemoeienis van de genadige God met een in zichzelf verloren mens. Over God kan alleen gesproken worden binnen menselijke kaders en naar menselijke maatstaven. Van beneden af — dat is horizontaal. Daarom heeft deze theologie en prediking een gebrek aan spiritualiteit. De Heilige Geest stijgt niet uit boven onze geest. Wie van zulk een ervaring getuigenis zou willen afleggen, krijgt ten antwoord: Dat komt van beneden. God kan ook niet verder komen, dan van beneden. Het is de oude strijd: Doen wij het uit onszelf of komt God er aan te pas? Kan ik het als mens of moet God het beslissende doen? Ons antwoord is niet onduidelijk. Gods Geest komt van Boven en werkt beneden. Aan dat werken van Boven is behoud, zaligheid, eeuwig leven te danken. Daaraan alleen. Het is verkiezing.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen