Torenspitsen-Gemeenteflitsen

WESTERLEE-HEILIGERLEE
Twee dorpen in Oost-Groningen, een vrij onbekend gebied, denk ik, voor de meeste lezers van de Waarheidsvriend. Maar ook hier mag zondag aan zondag het aloude Evangelie klinken. Twee kleine dorpen met zo'n 200 kerkgangers. En dat ervaren we als een grote zegen temidden van de geweldige onkerkelijkheid in deze provincie.
Graag vertel ik u iets van de geschiedenis van de herv. gemeente Westerlee-Heiligerlee.
Ooit heeft er op de heuvel 'Oostergast' te Westerlee een 'bidkapel' gestaan, die behoorde tot het klooster gelegen in het 'Kloosterholt' (Kloosterbos in goed Nederlands) op de hoogte bij Heiligerlee. Van deze 'bidkapel' uit de 13e eeuw wordt in een legende verhaald dat zij 'op zekeren dag, temidden van eene plegtige stilte der natuur' plotseling is ingestort.
Ter vervanging van deze 'kapel' heeft er op de plaats van de huidige N.H. kerk te Westerlee, een sober gebouw gestaan (omstreeks de 15e-16e eeuw) zonder toren, met op enige passen afstand ten westen daarvan een houten gestoelte, waarin een kerkklok hing. Westerlee en Heiligerlee ontlenen hun namen aan de hoogten waarop zij gebouwd zijn i.v.m. het steeds weer oprukkende water van de 'Dollard'. Deze hoogten werden aangeduid met Westerlijke- en Heiligerhoogte. Samen vormden Westerlee en Heiligerlee een 'kerspel' (in het Nederlands vertaald: plattelandsgemeente). Doch onder het bestuur van Z.M. Koning Willem I werden Westerlee en Heiligerlee ingelijfd bij de gemeente Scheemda. Het oude 'kerspelwapen', voorstellende 'de heilige George of St. Joris met de draak' vinden we nog boven de kerkdeur te Westerlee en in hout uitgebeeld is het nog aanwezig op de orgelgalerij. Ook de windwijzer op de toren van Westerlee, uitbeeldende 'de Hollandsche Maagd' gaat terug naar deze tijd.
Het huidige kerkgebouw uit 1777 heeft z'n ruim tweehonderd jaren goed doorstaan, al heeft het interieur een noodzakelijke vernieuwing ondergaan in 1982. De preekstoel aan de oostgevel van de kerk stamt nog uit het prille begin en is voorzien van fraai houtsnijwerk.
Tegen de westgevel vinden we de galerij met het uit 1873 daterende 'Van Oeckelen' orgel. Reeds in 1817 hielp ds. Georg Penon (1814-1849) de gemeente d.m.v. financiële acties om te komen tot een klein orgel in de kerk. Het eerste orgeltje werd op 26 oktober 1817 ingewijd, vermeldt de geschiedenis. Ds. Penon hield een feestrede n.a.v. II Kron. 5 : 11-14: '…het geschiedde dan, als zij eenpariglijk trompetten en zongen, om een eenparige stemte laten horen, prijzende en lovende de Heere… dat het huis met een wolk vervuld werd, namelijk het huis des Heeren'.
In gedachten verlaten we nu de herv. kerk te Westerlee en gaan in oostelijke richting naar het aangrenzende dorp Heiligerlee onder de rook van Winschoten.
In 1868 had zich te Groningen een comité gevormd om gelden bijeen te brengen, ten einde te Heiligerlee een christelijke school te openen bij de onthulling van het Graaf Adolf monument in 1873. Dit monument herinnert aan de slag bij Heiligerlee in de 80-jarige oorlog. De bijeengebrachte som geld was echter niet voldoende en werd ter hand gesteld aan het bestuur van de Vrije Evangelische Gemeente te Westerlee, met als opdracht te Heiligerlee een lokaal te bouwen, bestemd voor zondagsschool en evangelisatiearbeid. Het lokaal kwam er. Eenvoudiger en veel kleiner dan het huidige kerkgebouw. De gevelsteen, vermeldende: 'Graaf Adolfstichting 1873' is het enige wat nog aan deze opzet herinnert. In de loop der tijden werd het gebouw vergroot en verfraaid. In september 1901 ging het gebouw over naar de hervormde evangelisatievereniging Graaf Adolf. Deze vereniging kreeg een kostbaar geschenk aangeboden, nl. een torentje met uurwerk en een luidklok, door dhr. A.H. van Bergen, klokkenfabrikant te Heiligerlee (het werk van Van Bergen is nog te zien in het huidige klokkengieterij museum).
In 1958 werd het gebouw nogmaals vergroot en tevens voorzien van bijgebouwen voor het bruisende verenigingsleven.
Ook te Westerlee had deze evangelisatievereniging een dergelijk gebouwtje, dat eveneens gebruikt werd als kerkgebouw, dit i.v.m. de modaliteitsverschillen tussen kerk en evangelisatie (vrijzinnig en rechtzinnig).
Later raakte dit gebouw in verval en huurde de evangelisatie de 'grote' kerk te Westerlee voor haar diensten. Met al haar bezittingen is de evangelisatievereniging in 1969 opgegaan in de huidige herv. gemeente Westerlee-Heiligerlee.
Dankbaar zijn we dat deze rechtzinnige evangelisatie zich zo een kerkelijke plaats wist te verwerven. En dat tot op de huidige dag het Woord van onze God naar Schrift en belijdenis mag klinken.

H. Dekker, pastoraal werker/voorganger herv. gemeente Westerlee-Heiligerlee

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen