De engel des lichts

De christen, die ongedeerd door dit leven wil gaan, moet leren satan niet alleen te bestrijden als een engel der duisternis, maar ook als een engel des lichts.
Zelfs de wereld heeft de wijsheid om in te zien, dat 'de duivel, die je kent, beter is dan de duivel, die je niet kent'. Het punt is, dat we een onbekende vijand niet zo gemakkelijk herkennen en een vijand, in de gedaante van een vriend is, het ligt voor de hand, de slechtst voorstelbare combinatie. De terrorist, die ons nadert, gekleed als een politieman, is de meest dodelijke vijand van alle, omdat hij alle voordelen heeft van verrassing en misleiding. Zó is de duivel voor Gods volk, wanneer hij poseert als een engel des lichts (2 Cor. 11 : 14). De fluwelen handschoen van helse diplomatie slaagt, waar de geharnaste vuist van vervolging faalt. Wij zijn eraan gewend satan te ontmoeten als een duivel, maar niet als een engel en we zijn erop getraind aan hem te denken als dragende de mantel der duisternis, maar niet het gewaad van het licht. Het spreekt vanzelf, dat het motief en de intentie van de duivel niet altijd precies gelijk is. Hij streeft ernaar Gods Naam in het stofte sleuren. Satan geeft betrekkelijk weinig om het schepsel. Het is de uitgesproken glorie van de Schepper, die hij wil vernietigen. In het aangrijpen van de kerk, richt hij zijn slag op God. Maar omdat God eeuwig buiten zijn bereik is, en omdat Christus, sinds Zijn verhoging, buiten de maeht van zijn verzoeking is, richt satan zijn woede tegen de kerk. De kerk is nagenoeg alles wat satan is overgebleven om aan te vallen. Zij is, om zo te zeggen, de 'Achilles-hiel' van Christus, de enige plaats waar Christus te verwonden is. De wereld ligt reeds in zijn macht (1 Joh. 5 : 19). Dus geen dag of deel van een dag verloopt of de gehele hel beraamt nieuwe aanvallen op het koninkrijk der genade.
Elke zet of tegenzet van de duivel wordt gedaan met het oog op het ruïneren van Gods eer, door Zijn volk tot zonde te brengen.
Zonde is zelden, zo óóit, origineel. De nieuwste verdorvenheden van onze moderne wereld blijken allemaal huns gelijke te hebben in de oude wereld en werden – zonder twijfel – reeds gepractiseerd vóór de zondvloed.
De verzoekingen van de duivel behoeven daarom niet origineel te zijn, omdat de oude, welbeproefde strikken in het verleden gewoonlijk voldoende succesrijk zijn in élke opeenvolgende generatie.
Onze bijzondere belangstelling betreft hier niet satans 'vurige pijlen' (Ef. 6 : 16), alswel de meer subtiele methoden, die hij gebruikt als een engel des lichts. De westerse kerk van de twintigste eeuw ligt niet zozeer onder bedreiging van satans bloeddorstige en brutale aanvallen, maar onder die van zijn arglistigheid (Ef. 4 : 14). Het is des te meer noodzakelijk, dat we wat meer bekend worden met sommige van zijn listen, die behoren tot zijn 'fluwelen handschoen'-diplomatie.

1. Ons drijvend tot het extreme
Dit is een verbazend succes hebbende manier van verzoeking, tegelijk opmerkelijk vanwege haar eenvoud en effectiviteit. De voortreffelijkheid van zowel leerstelling als praktijk ligt altijd in het midden van twee extremen. Christus verkeert, om zo te zeggen, altijd tussen twee dieven, de één aan de rechter-, de ander aan de linkerzijde.
Het is de taak van de duivel ons te drijven van het ene uiterste naar het andere. Dit doet hij niet door de kracht van wapenen, maar door de suggestie van het meer op consequente wijze dienen van God. De beweging, die kuisheid en celibaat ophemelde in de vroege kerk, deed dit met het prijzenswaardig motief van het wijden van het gehele leven aan Gods werk. Als een consequentie werd het huwelijk gedegradeerd en werd het kloosterleven in de middeleeuwen gekenmerkt door de ontuchtigheden, die voortkwamen uit seksuele verdringing. De duivel voorzag het. Ernstige kerkleiders zoals Hieronymus niet.
In het algemeen gesproken, zal satan ons leiden langs het pad van ombuiging van gemoedsgesteldheid, zodat we eindigen in het maken van ongerechtigheden uit onze deugden.
De mens, en meer in het bijzonder de predikant, die uitmunt in beschaving en hoffelijkheid, eindigt in het compromis. De onafhankelijke denker wordt autocratisch (alleenheersend, v.W.) en eindigt als een tyran. De werkzame gemeente wordt zó 'gladjes-lopend', dat ze meer op een machine lijkt dan op een kerk voor behoeftige zondaren. Wat begint als een deugd, eindigt als ongerechtigheid. 'Wees alsjeblieft meer geneigd tot je deugden', zegt de engel des lichts, tot de extremen zijn bereikt en we het goede, dat we vóórnamen te doen, ongedaan laten. De paraffinelamp hoog opdraaien geeft niet meer licht, maar meer rook. Het is een gebruikelijke list van onze tegenstander. De geschiedenis van de kerk van Christus illustreert zijn successen in zowel theorie als praktijk.

2. Ons verwarrend met 'gelijk-ogende' leerstellingen
We ontdekken niet altijd op het eerste gezicht het verschil tussen het werkelijke leerstuk en zijn imitatie, zo min als we dat doen tussen werkelijk goud en goedkope legering, die er hetzelfde uitziet. De negentiende eeuwse afvalligheid vond plaats onder de neuzen van tienduizend theologen, die wetenschap verwarden met ongeloof. Zich uitgevend pioniers te zijn van diepere kennis van het evangelie, deden ze niet anders dan het evangelie vernietigen. De sleutel van 'Hogere Critiek' ontslóót niet de deur van het schathuis, maar sloot, vergrendelde en versperde het in feite voor de mens.
Deze methode van ons blind te maken voor de waarheid door 'gelijk-ogende' leerstellingen, is een eeuwenoude uitvinding van satan en verdient genoemd te worden de 'joker' in zijn kaartspel. Welk een vrolijkheid heeft de hel daarmee gehad!
In de vierde eeuw verschilde het wáre leerstuk aangaande de Persoon van Christus door niets meer van het valse dan één jota. Hij is 'homo-ousios' (één van wezen) met de Vader, niet slechts 'homoi-ousios' (van gelijk wezen), zoals de Arianen in die dagen verklaarden. Deze 'gelijk-ogende dingen' van satan doken telkens weer op, dan in de éne en dan in de andere afdeling van de leer der kerk: geloof. Avondmaal des Heeren, ambt van dienaar des Woords, leergezag, de bejegening verschuldigd aan dwaalleraren, kerk en staat, theorieën over de verzoening.
De naald van de waarheid hoeft slechts een weinig naar deze of gene zijde te worden geduwd en zij wordt geheel anders van aard. Rechtvaardiging, geduwd naar de ene zijde, wordt Antinomianisme, geduwd naar de andere zijde, wordt het wetticisme. Geloof, indien overdreven, is inbeelding of fanatisme; indien onvolwassen, is het naakt begrip of armzalige veronderstelling.
De Gereformeerde opvatting van het Avondmaal des Heeren ligt in het midden tussen de Roomse en Zwingliaanse, zogezegd.
Lang en hard heeft de hel gezwoegd om de kerk te beroven van zegen door zulke in-de-plaats-stellingen. Satan legt zijn koekoeksei in het nest en wacht om te zien hoe zijn bastaardleerstuk Gods volk in verwarring brengt.
Hoe kunnen we anders de wijze verklaren, waarop Calvinisme in sommige kringen zo snel Hyper-Calvinisme werd? Of wáre oecumene tot het valse oecumenisme van de Wereldraad van Kerken? Onze vaderen genoten ware opwekkingen. Maar zij herkenden niet alleen, dat het 'Revivalism' (opwekkingsbeweging, v.W.) van sommige Amerikaanse theologen een ernstige dwaling was. 'Opwekking' is iets, dat mensen 'kunnen doen', zei C.G. Finney, in zijn lezingen, getiteld 'Opwekkingen in religie'.
Het is 'het juiste gebruik van de geëigende middelen'. Tussen deze theorie, die we 'Revivalism' noemen en waarachtige revival (opwekking. v.W.) ligt een wereld van onderscheid. Veel van hetgeen aanspraak maakt te zijn een herrijzing van het bovennatuurlijke in de moderne kerk, is feitelijk niets meer dan middeleeuws bijgeloof onder een nieuwe dekmantel.

3. Omzetting van leerstellingen in slagzinnen (slogans)
De kracht der kerken is haar orthodoxie, gekoppeld aan haar geestesleven. Orthodoxie zal kerken niet redden van verval als het geestesleven verloren is.
'Houd vast aan uw orthodoxie', is het advies, dat satan niet verkeerd acht, mits wij ertoe bewogen kunnen worden om voortdurend zwakker te worden in de liefde van onze orthodoxie.
Er zijn groepen, de 'de Reformatie', 'de Glorieuze Revolutie' (verdrijving van Jacobus II in 1688, v.W.) en 'de Confessie van Westminster' diep vereren, en wier aanhangers toch eigenlijk vreemden zijn van harte-godsdienst, bekering en een heilig leven.
ledere grote beweging streeft ernaar te ademen met wat orthodoxe adem op de lippen. De middeleeuwse kerk zag met eerbied op naar Augustinus, terwijl zij systematisch Augustinus' geloofsbelijdenis ontkende. Het Methodisme nam de namen van zijn grondleggers op de lippen, hen in naam liefkozend en tóch hun hoge standpunt van de Schrift loslatend. De term 'Disruption' (afscheiding, breuk, v.W.) heeft nog steeds voor Schotse oren een klank van glorie, lang nadat het bepalende in de theologie van de 'Disruption'-vaderen verwaterd is in liberalisme (z.g. vrijzinnigheid, v.W.).
Hetzelfde is snel waarheid aan het worden met de term 'de nieuwe geboorte'. Als leerstuk verfoeit satan het; als slagzin is het even ongevaarlijk voor zijn koninkrijk als een dode leeuw. Het probleem is, dat we in het algemeen twee of drie jaren in een staat van verval zijn, alvorens we wakker worden voor het feit, dat we onze orthodoxie hebben gehouden voor vanzelfsprekend. We hebben niet gezien, dat we onmerkbaar afgegleden waren in groter en groter nominalisme (eigl. de leer, die aan algemene begrippen geen werkelijkheidswaarde toekent, maar die enkel als namen beschouwt. Hier: orthodoxie als een begrip zonder inhoud, slechts nog een naam). Eénmaal onze geloofsbelijdenis genomen met een snuifje zout en we kunnen zo orthodox zijn als we maar willen, satan zal de strijd met ons gewonnen hebben.
De opgroeiende generatie van jonge christenen zal dan niet de grote leerstukken van het geloof ontkennen. Ze zal daar lippendienst aan besteden – en geamuseerd knipogen naar de nauwgezetter leefwijze, die hen eens eigen was.
Waarheid en spiritualiteit verslijten zoals goede carpetten. Het patroon is nog te zien, als de pool al verdwenen is. Omdat er nog een patroon zichtbaar is, vleien we onszelf, dat het carpet nog niet versleten is. Zó wordt de waarheid vertreden door de voet van zelfvoldaanheid tot ze kaal is. De waarheid wordt gereduceerd tot een schaduw van haar vroeger wezen. Ze is tot een slagzin geworden. Wat begon als een levende kracht is gedegenereerd tot een dode vorm.

4. Veranderd de ware naam der dingen
Een algemeen staaltje van dubbelhartigheid, aangetroffen in het arsenaal van de engel des lichts is de verandering van namen. Dit is een list van satan, die veel gelijkt op bovengenoemd tweede punt, die echter een onderscheiden en afzonderlijke behandeling waard is. Een mens zal paraquat voor limonade drinken, als het etiket voldoende aangepast is en hij zal de boete voor zijn fout betalen. 's Mensen lichtgelovigheid is zodanig, dat hij – in het algemeen – zelf toestaat door satan te worden misleid, door het verwisselen van ethische en geestelijke etiketten.
Geen woorden zijn bijvoorbeeld respectabeler dan de fameuze kerkelijke woorden 'orthodox' en 'katholiek'. Orthodoxie verwijst naar zuiverheid in leer, katholiciteit naar onze relatie met alle lidmaten van Christus op aarde.
Zouden er mogelijk twee heilzamer woorden op aarde gevonden kunnen worden om ware christenen van alle plaatsen en tijden te beschrijven? Maar de engel des lichts stempelde ze met geheel eigen betekenis. Eerst werden het partij-woorden en dan ontwikkelden ze zich tot betekenissen, geheel en al tegengesteld aan hun oorspronkelijke zin.
Historisch hebben de 'orthodoxen' op treurige wijze veel heterodoxie (allerlei wind van leer, ketterijen, v.W.) omhelsd en de term 'Katholicisme' is al te vaak synoniem geweest van de meest bekrompen kwezelarij. Meer recent is de term 'Neo-orthodox' gefabriceerd om een bepaalde soort houding ten opzichte van de Bijbel te omschrijven. Maar het is in geen enkel opzicht de oude orthodoxie van de apostelen en de refomatoren. Het vergif is er als tevoren. Alles wat veranderd is, is het etiket.
Ongeloof presenteert zich nooit als zodanig. Het komt tot de mensheid, verpakt als 'wetenschap'.
Aan sodomie mag heden ten dage niet worden gedacht als de oude zonde, die de Heere strafte met vuur en zwavel als een waarschuwing aan de mensheid van die tijd af. Het is iets wat tamelijk ongevaarlijk is en 'luchtig'.
Predikanten en kerkleden, die het bedrijven, zijn 'opgewekte christenen'. Het zijn aardige, ongevaarlijke personen, naar men mag aannemen, die naar de hemel gaan gelijk anderen, en op wie de Nieuwtestamentische waarschuwingen geen betrekking hebben.
O, arme, blinde humaniteit, zo gemakkelijk misleid door satan met geen slimmere list dan de verandering van een etiket!
We kunnen er niet genoeg aan worden herinnerd, dat God niet misleid is, alhoewel de mens het zijn moge.
Wetenschap, als zij de Schrift tegenspreekt, is geen wetenschap, maar een soort blasfemie (godslastering, v.W.). Menselijk gedrag, indien dat overeenkomt met verboden leefpatronen, is niet te excuseren, want 'opgewekt', evenmin als dat van de mannen van Gomorra. En bij een modern prediker, die zich de titel 'Apostel' aanmeet, gaat het niet om het uitoefenen van apostolische macht, maar is het louter woorden van hun betekenis beroven en de kerk Gods in verwarring brengen.
Er is een streng oordeel gedreigd door de Almachtige tegen hen allen, die de etiketten veranderen en daarbij verwarring verspreiden onder Gods volk: 'Wee degenen, die het kwade goed heten, en het goede kwaad; die duisternis tot licht stellen, en het licht tot duisternis; die het bittere tot zoet stellen, en het zoete tot bitterheid' (Jes. 5 : 20).
Het is onze wijsheid om de dingen bij hun eigen naam te noemen, in religie en ethiek, alsmede in àl het andere.
Beminnaars van Christus' evangelie – overal – moeten bedacht zijn op de nevelen van valse barmhartigheid, die hen omhullen. Mensen strekken de rechterhand van gemeenschap naar ons uit. Maar de prijs is altijd het compromis van de ene of de andere waarheid. De engel des lichts nodigt goede mensen uit om eerst de ene hoef en dan de andere op te zwelgen, in de hoop, dat ze bij geval de héle kameel verzwelgen. De waarheid gaat met beetjes verloren, als mensen niet voorzichtig zijn. God heeft de lijnen van wáre Godsdienst getrokken in de heilige Schriftuur. Wij zijn niet vrij om die lijnen uit te vegen en nieuwe te trekken. Onze gewetens zijn gevangen.

M. Roberts

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen