Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Huwelijk, sexualiteit en liefde

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Huwelijk, sexualiteit en liefde

Enkele bijbels-theologische aspekten rond de sexualiteit (4)

13 minuten leestijd Arcering uitzetten

In de Bijbel is het huwelijk de bedding, waarin de sexualiteit als goede scheppingsgave van God tot haar recht mag komen. Het is een unieke, allesomvattende, diep ingrijpende band tussen een man en een vrouw, die door de samenleving wordt gekend, erkend en in meerdere of mindere mate ook beschermd.

Uniek
Het huwelijk onderscheidt zich van andere relaties. Een levenslange band tussen vrienden en vriendinnen of broers en zusters, is niet ongeveer hetzelfde als een huwelijk. Niet alleen trouw en geborgenheid, maar ook de geslachtsgemeenschap speelt er een rol. We beleven met elkaar iets, wat we met geen ander ervaren.
Uniek wil ook zeggen, dat het een relatie is, die met één unieke partner wordt beleefd. In de Bijbel is het huwelijk monogaam. In Gen. 2 : 24 lezen we over de man, die zijn vader en moeder verlaat en zijn vrouw aankleeft. Zij samen zullen dan tot een vlees zijn. We weten uit de geschiedenissen van het O.T. dat polygamie of precieser gezegd polygynie onder Israël gangbaar was. Bij de aartsvaders en bij de koningen, maar ook bij de gewone man, vgl. Elkana, 1 Sam. 1 : 2. Zelfs in de wetgeving wordt er rekening mee gehouden, Deut. 21 : 15-17. Toch ontbreekt de kritiek niet. De jaloersheid van de verschillende vrouwen is een bron van narigheid in het gezinsleven. Salomo waren zijn vele vrouwen tot een val, 1 Kon. 11 : 1-13. In Deut. 17 wordt het hebben van een harem aan de theokratische koning verboden. Ook in het N.T. geldt het monogame huwelijk als ideaal. Ef. 5 : 22 vv, 1 Tim. 3 : 2, Titus 1 : 6. Ambtsdragers moeten er in ieder geval aan beantwoorden.

Allesomvattend
Het huwelijk is ook allesomvattend zowel in de breedte als in de lengte van het bestaan. In Gen. 2 : 24 staat dat men en vrouw tot één vlees zullen zijn. Eigenlijk omvat dat het hele mensenbestaan, naar zijn lichamelijke en geestelijke kant. Die beide kanten zijn, naar we gezien hebben, niet van elkaar los te maken.
Gemengde huwelijke worden in de Schrift dan ook echt niet aangeraden. Vgl. Gen 26 : 34 en 35, 27 : 46 en Deut. 7 : 3. Van Ezra en Nehemia is bekend, dat ze de zaak van de gemengde huwelijken hoog opnamen, Ezra 9, Neh. 13 : 23-27. In die lijn schrijft Paulus, dat men geen span moet vormen met ongelovigen, 2 Kor. 6 : 14. Juist door de innige relatie van het huwelijk is het gevaar om meegezogen te worden naar het heidendom groot. Als een man of vrouw later tot geloof in Christus komt en de ongelovige partner accepteert dat, is er geen reden tot echtscheiding, 1 Kor. 7 : 15. Het huwelijk is in de Bijbel ook een relatie, die zich uitstrekt over het hele leven. Man en vrouw mogen zich aan elkaar geven en binden totdat de dood hen scheidt. Wat de Heere Jezus daarover zegt in antwoord op een vraag over mogelijke redenen tot echtscheiding is voor geen tweeërlei uitleg vatbaar. Opmerkelijk is dat Hij daarbij teruggrijpt op Gen 2 : 24. Het tot één vlees worden is dermate diep ingrijpend, dat het ook definitief is. Deze diepe eenheid berust op een goddelijke gave en het is niet aan ons om die te verbreken. In geval van overspel is het huwelijk eigenlijk al verbroken. Het is de enige reden voor echtscheiding. Sexuele gemeenschap en huwelijk zijn hier haast identiek.
In het huwelijk weerspiegelt zich de verhouding tussen God en Zijn volk. Hij sloot met hen een eeuwig verbond. Zo serieus meende Hij het in Zijn liefde en trouw. De huwelijksband mag er een afspiegeling van zijn.

Diep ingrijpend
We hadden het al even over het diep ingrijpende van het huwelijk. Het is een duidelijke verandering van levensstaat. In Gen. 2 : 24 lezen we dat een man zijn vader en moeder moet verlaten. Je laat iets achter, je geeft iets op om voortaan samen door het leven te gaan. Je kleeft je vrouw/je man. Een zgn. L.A.T. relatie, waarbij ieder op zichzelf blijft en naar behoefte bijeenkomt, is daarmee niet in overeenstemming. Illustratief voor de intense relatie van het huwelijk is wat Paulus in Ef. 5 : 28 vv. Wie veel van zijn vrouw houdt, houdt van zichzelf, zo innig zijn man en vrouw verbonden.

Naar buiten
Het huwelijk is een geheim van twee mensen samen. Toch is het niet in zichzelf gekeerd. In Gen. 1 : 26-28 staat het man- en vrouw-zijn ook gericht op de heerschappij over de schepping van God. Door de kinderen krijgt het huwelijk al iets naar buiten gerichts. Man en vrouw kijken niet alleen maar meer naar elkaar, maar dat blijft dan nog binnenshuis. Er is ook een taak in de samenleving. De huwelijksband is ook daarvoor bestemd. Man en vrouw stimuleren en steunen elkaar daarbij. Het kan iets ziekelijks krijgen als ze als twee tortelduifjes alleen maar in elkaar blijven opgaan. Men dreigt op elkaar uitgekeken te raken. De relatie tussen huwelijk en samenleving is wederkerig. De samenleving erkent het huwelijk van twee mensen, bevestigt het en beschermt het ook in zekere zin. Dit maatschappelijke, institutaire is in de Bijbel inherent aan het huwelijk. Natuurlijk is onze samenleving met haar hoog ontwikkelde organisatie, de bijbelse niet. We zullen de ambtenaar van de burgerlijke stand en het trouwboekje in de Bijbel niet tegenkomen. Maar er is wel duidelijk een vorm van maatschappelijkheid. De inzetting van de bruidsprijs laat zien, hoe een huwelijk iets is van twee families, vgl. Ex. 22 : 16 en 17, Deut. 22 : 9, Gen. 29 : 20-27, 34 : 12, 1 Sam. 18 : 25. Is de bruidsprijs gegeven, dan geldt het meisje officieel als aanstaande, ondertrouwde, vrouw van de man. Niemand anders mag dan meer met haar huwen, of sexuele gemeenschap met haar hebben. Ook het uitvoerig vieren van het bruiloftsfeest bevestigt het institutaire karakter van de huwelijkssluiting, vgl. bijv. Matth. 25 : 1-13, Joh. 2 : 1-12.

Samenwonen
Op dit uiterlijk aspekt van het huwelijk willen we tegen de in het zgn. samenwonen openbaar komende tendens van subjektivering en verinnerlijking, de nadruk leggen. De uiterlijkheid geeft vorm en bescherming, ook als de innerlijkheid het af laat weten. Juist als we elkaar voor het leven trouw beloven, zullen we de hulp van de gemeenschap daarbij graag aanvaarden. De praktijk van het 'samenwonen' leert, dat jonge mensen nog wel eens voor dat 'voor het leven' terugschrikken. Maar dat is juist wezenlijk voor die overgave aan elkaar zonder voorbehoud, die de 'grandeur' van het huwelijk is. Vanuit bijbels gezichtspunt valt daar niet aan te tornen.

Alleen binnen het huwelijk
Deze huwelijksverhouding wijst God aan als bedding voor de geslachtsgemeenschap. In persoonlijke liefde en trouw komt ze pas echt tot haar recht, ook is ze binnen het huwelijk het veiligst voor de verwijdering, waaraan ze door de zonde is blootgesteld. Geslachtsgemeenschap is bijbels gezien per definitie huwelijksgemeenschap. Noch voor, noch buiten het huwelijk is zij op haar plaats.
Hoog wordt het opgenomen als een meisje geslachtsgemeenschap blijkt gehad te hebben voor haar huwelijk, Deut. 22 : 21. Wie met een meisje geslachtsgemeenschap had, is gehouden haar te trouwen en haar niet te verlaten heel zijn leven lang. Ex. 22 : 16, Deut. 22 : 29. In 1 Kor. 7 : 9 verwijst Paulus degenen, die zich niet kunnen onthouden zonder meer naar het huwelijk. Het één vlees zijn mag en moet bewaard worden voor hem/haar met wie een trouwverbond voor het leven werd aangegaan. Overspel en hoererij wordt heel de Bijbel door afgewezen. De waarschuwingen van het Spreukenboek tegen de vreemde vrouw liegen er niet om. Hoererij behoort volgens Paulus bij de werken van het vlees, Gal. 5 : 19, 20. Indringend beschrijft hij wat we eigenlijk doen met het bedrijven van hoererij in 1 Kor. 6 : 15-20. We kunnen dat niet terzijde leggen door te wijzen op de kultische hoererij van toen. Gewijde en ongewijde prostitutie kwamen in Korinthe beide voor, maar de apostel differentieert ook hier niet.

Bescherming
Om de liefde tussen man en vrouw te beschermen wordt opgeroepen tot reinheid. We hebben gezien, hoe de Heere Jezus dat uitstrekt tot de manier, waarop je naar elkaar kijkt. Wie een vrouw aanziet, om haar te begeren, heeft in zijn hart al overspel met haar gedaan, Matth. 5 : 28. Vg. ook Job 31 : 1 en 9. In deze lijn ligt de uitleg van de Heidelbergse Catechismus van het zevende gebod. God verbiedt ook alle onkuise gebaren, gedachten, lusten en wat de mens daartoe trekken kan. Het gaat niet om te zeggen, dat alles verder wel mag als we maar niet tot de daad van hoererij komen. We zullen wel terdege acht moeten hebben op onszelf. Overspel dient in de kiem gesmoord te worden.
Een andere bescherming is de schaamte. Van Adam en Eva voor de zondeval staat geschreven dat zij zich niet schaamden voor elkaar. Gen. 2 : 25. Schaamte is van na de zondeval. Ze is een diep in onze persoonlijkheid gewortelde afweerreaktie tegen iemand, die ons lichamelijk of geestelijk te intiem benadert. Het gevolg van de zonde is immers, dat zo'n benadering niet veilig is. We worden verlaagd tot objekt voor de lusten van een ander. Van liefde in verbondenheid is geen sprake. Slechts hartstocht regeert. Daartegen beschermt de schaamte. Wie haar wil afschaffen buiten het huwelijk, ontkent de werkelijkheid van de zonde en raakt de bescherming kwijt van intimiteit in liefde. Sexualiteit wordt een konsumptie-artikel, dat genoten kan worden met iedere willekeurige partner. Niet de partner is van belang, maar slechts het zgn. genot.

Liefde
Tenslotte nog enkele aspekten van de huwelijksliefde.
Allereerst de pure geslachtsdrift. Het is duidelijk geworden, dat ze er voluit bij hoort. Een zogenaamd platonisch huwelijk kan zich niet beroepen op de Bijbel. Vrijwillige onthouding van geslachtsgemeenschap kan onder bepaalde omstandigheden geboden zijn, maar dan slechts tijdelijk, 1 Kor. 7 : 1 vv.
Maar liefde is meer dan sexualiteit. Wordt sexueel in het huwelijk niet het hoogste bereikt, dan is het daarom nog niet mislukt. Het is jammer, dat men in de hedendaagse discussie wel eens net doet alsof men voor liefde van sexualiteit afhankelijk is. Ook de sexualiteit, die binnen het huwelijk haar bevrediging vindt, ligt gebed in een geheel, waarin ook andere aspekten elkaar aanvullend en afwisselend een rol spelen.
Bij liefde hoort ook erotiek. Dat is de liefde van de aantrekkingskracht die van de ander uitgaat. Het bevallige, het schone, dat wat behaagt speelt daarbij een belangrijke rol. Geluksgevoelens drijven haar. Ze is de liefde, zoals die in de Romantiek sterk benadrukt is en de liefdesbeleving in onze kultuur heeft beïnvloed. In vergelijking met de pure geslachtsdrift is ze persoonlijker. Het is deze mens met wie we gelukkig willen zijn. Bij hem of haar zullen we de grote liefde vinden. Dit aspekt van de liefde voert bij verliefdheid de boventoon.
In het Hooglied vinden we er een blijk van, dat ook dit aspekt van de liefde niet onbijbels is. In allerlei zinswendingen wordt gezongen van de schoonheid en de bevalligheid van de bruid. Hoog wordt van het geluk opgegeven, dat bij haar te vinden is. Van dat een bruid zich voor haar man versiert, wordt dan ook geen kwaad woord gezegd, Jes. 61 : 10. Paulus schrijft, dat die getrouwd is zijn vrouw behaagt, 1 Kor. 7 : 32. We zagen in het begin, hoe begrensde zelf-liefde haar plaats heeft in het christelijke leven. Dat geldt ook in het huwelijk.
Toch is het zeer nodig, dat deze liefde op haar plaats blijft. Ze heeft de neiging tot overdrijving. We gaan het uiterste aan geluk van de ander verwachten. Er zit iets van een oneindigheidsstreven in. Het is zelfs de vraag of het tenslotte nog wel echt om de ander gaat, of om het geluk, dat hij of zij zal bieden. Een ideaalbeeld wordt aan de ander opgelegd waaraan hij of zij nooit zal kunnen beantwoorden. Bovendien heeft de erotiek ook iets ongebondens. De figuur van Don Juan, die van de een naar de ander dwarrelt op zoek naar geluk, is haar niet vreemd. Maar zij is het wel die het vuur van de liefde brandend mag houden en bewaakt tegen sufheid en verveling. Een derde element is de filia. Zo genoemd naar het Griekse woord. Elementen als genegenheid, trouw, kameraadschap, verbondenheid en geborgenheid komen daarbij meer naar voren. Je bindt je aan elkaar, en je blijft de ander trouw, ook als het met allerlei hoge idealen wel eens tegenvalt. In die trouw bied je de ander ook een stuk veiligheid en geborgenheid. Hij of zij kan en mag zichzelf zijn. Samen zet je je ook in voor de kinderen, beleef je allerlei vriendschappen met anderen en richt je je op bepaalde doelstellingen die je bereiken wilt. Ook dit aspekt moet niet verabsoluteerd worden. Het alleen maar plichtmatige dreigt dan te gaan overheersen. De onderlinge relatie wordt kleurloos en grauw. De hoogste vorm van liefde is de agapè. Dat is de goddelijke liefde in het Nieuwe Testament. De liefde die afziet van zichzelf. Die dient en die offert. De Heere heeft Zijn volk liefgehad, toen zij nog zondaars waren, Rom. 5 : 8. In die liefde ging Hij zelfs tot het offer van Zijn eniggeboren Zoon, Joh. 3 : 16.
Deze liefde groeit niet op de bodem van ons natuurlijk hart. Die is te zeer vervuild door de zonde van het eigenbelang. Ze is geschenk. Ze is geestelijk. Dat wil zeggen vrucht van de Geest, Gal. 5 : 22. Door de geloofsverbondenheid aan de Heere Jezus Christus krijgen we deel aan de Heilige Geest, zodat deze onszelf gevende liefde ook enigermate gestalte krijgt in ons hart en leven. In 1 Kor. 13 zingt Paulus op onnavolgbare wijze van deze liefde. In Ef. 5 : 28 geeft hij deze liefde aan als regel voor het christelijk huwelijk. Zoals Christus Zijn gemeente liefhad, zo mag een man zijn vrouw liefhebben en omgekeerd, niet anders.
Hier wordt de vergelijking met het verbond van God omgekeerd. Niet alleen is het menselijk huwelijk een beeld voor de relatie tussen God en Zijn volk, maar de manier waarop de Heere zelf, die relatie bepaalt en vult, wordt voorbeeld voor het menselijk huwelijk. We hebben de ander als ander lief, ook als er bij hem of haar niets meer te halen is.
Tot deze liefde roept Paulus op. Liefhebben is meer, dan je alleen maar laten drijven op je gevoelens. Het is gebod. En gebod vraagt om inzet, om keuze, om te willen liefhebben. We zetten er ons voor in om onszelf weg te cijferen en de ander te dienen en lief te hebben. Dat betekent niet dat we aan onze eigen kracht overgeleverd zijn. Nee, zoals elk gebod wordt ook dit gedragen door Gods belofte. Wie zich warmt aan de bron van Zijn liefde, gaat zelf ook liefhebben.
De nuchterheid gebiedt ons hierbij te zeggen, dat ook van deze gehoorzaamheid nog maar 'een klein beginsel' zich realiseert in ons leven. We stuiten telkens weer op het 'nog niet' van de tijd, waarin wij leven voor de totale komst van Gods Koninkrijk. Dat hoeft niet tot defaitisme te leiden, maar mag ons met ons dagelijks struikelen werpen op God en op Zijn vergevende en vernieuwende liefde.
Bovendien moeten we ons bewust blijven, dat afgezien van de sexuele gemeenschap deze verschillende gestalten van liefde niet specifiek zijn voor het huwelijk. Zelfs de genietende liefde niet. We mogen genieten van de schoonheid en bevalligheid van de ander. Wel is buiten het huwelijk terughoudendheid geboden. Onze natuurlijke verdorvenheid leidt al te gemakkelijk tot grensoverschrijding. Toch zijn ongehuwden niet veroordeeld tot liefdeloos leven. Ook zij mogen zelf liefhebben en zich warmen aan de liefde van anderen. Mensen hebben liefde nodig, recht erop hebben ze echter niet. Mensen mogen door Gods vernieuwende genade beginnen met liefde te geven en op die weg zullen ze ook liefde ontvangen.
Wel houdt de huwelijksliefde iets unieks. In dankbare verwondering mogen we de ander ontvangen en genieten als een gave Gods. We zullen op die gave dan ook zuinig zijn!

J. Westland

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 15 april 1993

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's

Huwelijk, sexualiteit en liefde

Bekijk de hele uitgave van donderdag 15 april 1993

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's