Bezinning op christelijke levensstijl

De door prof. dr. J. Douma geschreven serie 'Ethische bezinning 'nadert zijn voltooiing. Het 14e van de 15 deeltjes verscheen eind vorig jaar onder de titel 'Christelijke levensstijl'. Allerlei vragen over de praktijk van het leven als christen komen hier aan de orde. Daarbij treedt wel een sterke selectie op, aangezien verschillende onderwerpen in andere deeltjes (bijv. naar aanleiding van de uitleg van de Tien Geboden) al behandeld zijn. Douma definieert zijn onderwerp als volgt: 'De christelijke levensstijl is die manier van leven, waarin mensen in christelijke vrijheid en in verbondenheid met Christus' gemeente vorm geven aan de navolging van Christus.'
Zoals uit deze definitie blijkt, stelt hij de navolging van Christus centraal. Dit is eigenlijk de gouden draad, die door heel het boek heen loopt. Het gaat niet om een nabootsen, imiteren, van Christus. Zijn weg en werk is uniek. Maar in het christelijk geloof worden wij geroepen gehoorzaam onze taak op aarde te vervullen in navolging van Hem die de roeping die Hij van Zijn Vader ontvangen had, volmaakt heeft vervuld. Christus diende God en de naaste en Hij aanvaardde het lijden. In die sporen mogen we gaan, levend uit de overvloed van Zijn genade.
Dat brengt vreemdelingschap op aarde met zich mee, maar daarnaast is er ook het cultuurmandaat. 'Genieten mag. En waarom niet met volle teugen? Als we het maar doen op de wachtpost met de taken die God ons heeft toevertrouwd, en in een stijl die aan de navolging van Christus beantwoordt.' (blz. 23)
In dit verband stelt Douma, dat hij de 'overdenking van het toekomende leven' niet een zo dominerende plaats zou willen geven in de navolging van Christus als Calvijn het gedaan heeft. Het vurig naar de hemel verlangen hoeft niet als een stempel op àlle levensfasen te staan. Ik begrijp, wat Douma hiermee wil zeggen. Het is heel natuurlijk dat jonge mensen hun verwachtingen veeleer richten op hun weg in deze wereld, ook in de navolging van Christus, terwijl bij het ouder worden het verlangen naar het betere vaderland sterker wordt. Toch kan zich hier het gevaar voordoen, dat de verwachting van Christus' wederkomst zou worden opgeschoven naar een hogere leeftijd, alsof ook jonge mensen niet in het geloof zouden leren uitzien naar de komende Heere. Calvijns accenten mogen hier en daar wat eenzijdig zijn geweest, ze zijn zeker in deze tijd bijzonder heilzaam. Het grondpatroon van wat Calvijn 'christelijk leven' noemt, wordt overigens ook door Douma gevolgd.

Christelijke levensstijl en onze omgang met God
Bijzonder inhoudsrijk is het tweede hoofdstuk van dit boek, waarin de schrijver laat zien hoe het geloof de voedingsbodem is van het christelijk handelen. Hij werkt dat uit aan de hand van het Apostolicum, met name het geloof in de drieënige God. Telkens worden direkte verbindingslijnen getrokken tussen de geloofsovertuiging en de daarmee corresponderende levenshouding. Aan het slot van dit hoofdstuk gaat hij in op de manieren, waarop de Schrift met het oog op onze christelijke levensstijl verantwoord gebruikt dient te worden: als gids, als wachter, als richtingwijzer en in het aanreiken van voorbeelden. Bij allerlei hedendaagse zaken die in dit boek aan de orde komen, zoals tv-kijken, disco, dansen, sportbeoefening enzovoorts, kan geen christelijke positiebepaling plaatsvinden door een simpel beroep op bijbelteksten. 'Maar wij komen via onze bijbellezing wel in contact met Christus en allen die Hem hebben gevolgd. De vraag: 'wat zou Hij doen?' of 'wat zouden zij doen?' is een heel zinvolle vraag, ook al gaat het over het gebruik van de meest moderne ontspanningsmogelijkheden' (blz. 77).

In hoofdstuk 3 zet Douma uiteen, waarom hij liever spreekt van 'christelijke levensstijl' dan van 'gereformeerde zede'. Bij 'zede' denken we aan een verzameling van gewoonten, maar 'christelijke levensstijl' kan niet zonder de persoonlijke beleving van de navolging van Christus. Het laatste begrip laat ook meer ruimte voor onderlinge verschillen, als maar ieder rekenschap kan en wil afleggen van de overtuiging, dat hij of zij voor Christus en niet voor zichzelf leeft. In 'de gereformeerde zede' zijn heel wat veranderingen opgetreden, bijvoorbeeld ten aanzien van het accepteren van gemengd zwemmen, het dragen van vleeskleurige kousen door vrouwen en meisjes, haardracht en kleding, zondagsviering en vrijetijdsbesteding. Wie zich bewust is van die veranderingen, wordt ook wat bescheidener in het precies voorschrijven van hoe het wèl en niét moet op allerlei concrete punten die de levensstijl betreffen. Maar er is wel terdege een constant element uit de 'gereformeerde zede' dat een plaats moet houden in de christelijke levensstijl: 'de overtuiging, dat het leven van de christen gekenmerkt moet worden door zelfbeheersing en matigheid (d.i. van maat weten)' (blz. 91).

Concretisering
Na de fundamentele eerste drie hoofdstukken is het tweede deel van dit boek gewijd aan zorgvuldige ethische afwegingen over een aantal specifieke onderwerpen: beroep, geldbesteding, ontspanning, televisie, bioscoop, toneel, disco, dansen, drugs, drinken, roken ('Hoe zwaarder gereformeerd, hoe dikker vaak de rook, althans in Nederland', blz. 181), sport. Hierbij valt telkens weer de nuchtere, maar bijbels genormeerde aanpak van de problematiek op. Douma zweert niet bij traditionele standpunten, hij treedt de vragen met grote onbevangenheid en onbekrompenheid tegemoet. Maar daarbij is hij nooit onbelijnd. De lijn van de navolging van Christus wordt telkens krachtig doorgetrokken. Ik geef in dit artikel geen korte typering van de door hem ingenomen standpunten. Dan zou ik hem allicht niet geheel recht doen, omdat ook de manier waarop hij tot zijn afwegingen komt, van stap tot stap gevolgd moet worden.
Bezinning op christelijke levensstijl is niet gediend met het snel opzoeken van meningen van autoriteiten. Dit boek van Douma wil de persoonlijke en gemeenschappelijke bezinning juist stimuleren door mondige gelovigen op weg te helpen. Het is geen receptenboek, maar een handreiking voor spoorzoekers.

J. Hoek, Veenendaal

N.a.v. dr. J. Douma, Christelijke levensstijl (Ethische bezinning, nr. 5), uitg. Van den Berg, Kampen 1992; 212 blz. ƒ 29,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen