Woord èn Geest (2)

In een vorig artikel toonde ik aan dat de Heere spreekt. Reeds in het paradijs spreekt de Heere tot de mens. Eeuwig leven wordt hem beloofd als hij de Heere vertrouwt op Zijn Woord. Dat spreken van God is steeds doorgegaan. Levenwekkend is het Woord, omdat de Geest van God daarop betrokken is. Van de Geest kunnen wij zeggen, dat het de Geest van het Woord is. Wanneer de Heilige Geest op Pinksteren is uitgestort, verkondigen de apostelen onder Zijn leiding het heilig Evangelie. Zij spreken zoals de Heilige Geest hen geeft uit te spreken. Zij werden door de Geest des Heeren geïnspireerd.

Inspiratie
De Bijbel is maar niet uit de lucht komen vallen! De Bijbel is een geschreven boek. Zij die hebben gesproken, zijn door de Heilige Geest gedreven. Zij waren heilige èn gedreven mensen. Van hen lezen wij onder andere: 'De heilige mensen Gods, van de Heilige Geest gedreven zijnde, hebben gesproken'.
Van de sprekers en de schrijvers kan men zeggen, dat het werkelijk mensen van vlees en bloed zijn geweest. Zondige mensen, maar door de Heilige Geest gedreven!
Het waren trouwens ook mensen van verschillende rang en stand. Onder hen waren geletterden, maar ook ongeletterden. Men vindt in de Bijbel een boek van Jesaja van wie ons bekend is dat hij zeer begaafd en geleerd was, doch men treft er ook een boek van Amos aan, een eenvoudige schapenfokker.
De schrijver van het Lukas-evangelie was arts, maar die van het Johannes-evangelie visser. Hoe verschillend de schrijvers waren, niettemin heeft de Heere hen allen geïnspireerd. Nu kan een vraag zijn, wat de inspiratie ten diepste inhoudt. Het beantwoorden van deze vraag is niet zo moeilijk. De inspiratie is, dat God Zijn gedachten door de Heilige Geest heeft gelegd in het bewustzijn van mensen, terwijl die mensen door de Heilige Geest bekwaamd zijn deze gedachten zuiver uit te spreken en te boek te stellen.
Dat te boek stellen heeft eeuwenlang geduurd. Toch is daarin geen fout geslopen. Het is een kunstig geheel geworden. Van een dissonant daarin is geen sprake. Hoe is dat mogelijk? Een eenvoudig voorbeeld kan ons dit verduidelijken. Het zal ons wellicht bekend zijn dat aan de Dom van Keulen vele generaties hebben gewerkt. Het bouwen van de Dom heeft een tijdsduur van een paar eeuwen gekend. Toch is die Dom een kunstig geheel geworden. Steeds komt men daarvan onder de indruk als men die ziet. Men verbaast zich erover dat de stijl van het eerste deel, dat men bouwde, gelijk is aan die van het laatste deel. Hoe komt dat? De oorzaak daarvan is niet zo moeilijk aan te wijzen. Al die generaties, die aan de Dom gebouwd hebben, hebben zich gehouden aan dat ene plan en die ene tekening, die de architect, Ernin von Steinbach, had gemaakt. Zij zijn er geen steen van afgeweken. Alles moest precies zo worden uitgevoerd als Von Steinbach had opgezet.
Op dezelfde manier heeft de Heere voor de inspiratie verschillende mensen, uit verschillende tijden en uit heel verschillende milieus gebruikt. Hij Zelf is echter de grote Architect. Het ontwerp voor Zijn gesproken en geschreven Woord had Hij van eeuwigheid klaar. Door de eeuwen heen geleidde de Heilige Geest mensen, zodat wij nu dat ontwerp in zesenzestig boeken 'in handen' hebben. Evenals de Dom in Keulen – met eerbied geschreven – een kunstig geheel.

Niet alleen maar kinderen Gods
Zoals ik hierboven reeds schreef, heeft de Heilige Geest van heel verschillende mensen gebruik gemaakt om het ontwerp van eeuwigheid (de gehele Schrift) architectonisch af te maken. Men kan zich echter wel afvragen òf al die sprekers of schrijvers altijd wel op inspiratie (ingeving door de Geest) ingesteld zijn geweest. Waren zij allen vrome mensen? Dienden zij allen de Heere van harte? Hadden zij er allen zin in, met hun hart zin in om de Heere te vrezen, het allerhoogst en eeuwig goed?
Wie de Bijbel kent, zal er achter zijn gekomen, dat God meestentijds voor de inspiratie mannen heeft gekozen, die ook Zijn kinderen waren. In 't algemeen mag van hen zelfs gezegd worden, dat zij de gedachten Gods gaarne onderzochten.
Toch moeten wij niet denken dat dit altijd het geval is geweest. God is vrij om te gebruiken wat Hij wil, doch Hij is evenzeer vrij om te gebruiken wie Hij wil. Nooit ofte nimmer moeten wij Hem maar in Zijn vrijmacht betuttelen. Hij is recht in al Zijn weg en werk. Ook in het gebruik van Zijn openbaringsinstrumenten. Aan de vroomheid van deze instrumenten is God in geen geval gebonden. Wanneer wij dit denken, zijn wij veel te vroom en denken wij te klein van de Heere.
Bovendien moeten wij er goed op letten, dat inspiratie niet hetzelfde is als verlichting van het verstand. Bij de inspiratie heeft God gebruik gemaakt van mensen die volstrekt Zijn kinderen niet waren. Op allerlei manieren hebben zij zelfs aangetoond, dat zij vijanden van God waren. Hun wil stond haaks op Gods wil. Ik denk bijvoorbeeld aan Bileam. Wat zegt hij in Numeri 24 : 15-17 een schone dingen over Christus. Wanneer wij zo'n dominee horen, zeggen wij tegen elkaar: een beste dominee; in zijn verkondiging laat hij horen een rijke Christus voor een arm zondaar. Inderdaad, Bileam een beste dominee, een uitstekend openbaringsinstrument in de handen van God, maar wij lezen van hem ook nog iets anders. Na zijn heerlijke profetie geeft hij een goddeloze raad. Hij leert Balak de kinderen Israels een aanstoot voor te werpen, opdat zij zouden afgodenoffer eten en hoereren (Openbaring 2 : 14). Van Bileam kan gezegd worden dat hij in de Naam van Christus heeft geprofeteerd, terwijl toch eens de Rechter van hemel en aarde tot hem zal moeten zeggen: Ik heb u nooit gekend!
Behalve aan Bileam kan men in dit verband ook denken aan Kajafas. In de lijdenstijd wordt zijn profetie nog wel eens als tekst voor de preek gebruikt. In Johannes 11 : 51 horen wij hem zeggen, dat het nut is dat één mens sterve voor het volk, opdat niet de gehele natie verloren ga.
Kort samengevat: bij de geïnspireerde personen kan er dus zijn affiniteit, d.i. een hartelijke betrokkenheid op de Heere en Zijn dienst (o.a. Mozes Jesaja, Lukas, Johannes, Paulus etc), maar ook kan er sprake zijn van oppositie, waarin geen greintje respect doch enkel vijandschap aanwezig is.

Verschillende opvattingen
In de loop der eeuwen zijn er heel verschillende opvattingen over de inspiratie geweest. Het is mijn bedoeling om hierbij niet al te lang stil te staan. Toch lijkt het mij goed om een aantal opvattingen door te geven, zodat wij zien welk een aangelegen zaak dit is geweest. Trouwens, dit is nog altijd een aangelegen zaak. Daarom de moeite waard om het een ogenblik na te gaan! Met name vanwege de actualiteit.

Mechanische inspiratie
Men moet niet schrikken van het moeilijke woord 'mechanisch'. Het wil eenvoudig dit zeggen, dat de menselijke factor helemaal wordt weggewerkt bij de inspiratie. De schrijvers zijn als robots gebruikt. Anders gezegd: de Heilige Geest heeft de schrijvers gedicteerd. Hij heeft ze precies tot op de komma en de punt voorgezegd wat zij moesten optekenen. Ergens las ik het aardige voorbeeld dat zij waren als een schrijfmachine, waarop de Heilige Geest heeft getypt.
't Moet gezegd worden dat er inderdaad soms gedeelten zijn gedicteerd. Ik denk onder andere aan de zeven brieven in de Openbaring van Jezus aan Johannes. Echter… dit is wel een uitzondering. Op een weliswaar enigszins andere wijze geldt dit ook voor de wet (de tien geboden). Mozes kreeg ze 'pasklaar' uit Gods hand. Wat zeker is: wij moeten het buitengewone niet tot het gewone gaan verheffen.
Van mechanische inspiratie is geen sprake, op een enkele uitzondering na. Jesaja schrijft heel anders dan Amos. Er is wel degelijk verschil in taal en stijl.

De dualistische inspiratie
Bij deze opvatting kan men niet meer spreken dat de Schrift een eenheid is. Men maakt scheiding tussen de religieus-ethische gedeelten van de Schrift en de historische. De gedeelten die het hebben over de drie-enige God en onze relatie tot Hem èn tot elkaar zijn dan geïnspireerd, maar de geschiedenisverhalen niet. Laatstgenoemde verhalen zouden dus door een geschiedschrijver te boek zijn gesteld zonder ingeving van de Heilige Geest.
Deze opvatting is levensgevaarlijk! Ik zal ook zeggen om welke reden! Nergens wordt ons in de Schrift voorgehouden dat er scheiding aangebracht moet worden tussen de religieus-ethische gedeelten en de historische. Ook de Heere Jezus heeft dit niet gedaan. Aan het heilshandelen van God met Israël in de geschiedenis heeft hij geen afbreuk gedaan. Integendeel. Hij heeft de geschiedenis het volle pond gegeven. Meer dan eens wijst Hij op de geschiedenis. Ik denk dan aan de geschiedenis van de koperen slang en aan die van Jona in de grote vis.
Terecht wijst J.G. Woelderink in zijn geschrift 'Van den Heiligen Geest en van Zijn werk' deze dualistische inspiratie krachtig van de hand. Hij schrijft: 'Het Woord Gods is één getuigenis van de Heilige Geest'. Daarbij maakt hij de opmerking, dat wij – omdat de Heilige Geest de Auteur is van de Schrift – maar niet allerlei kwalificaties daarin moeten gaan aanbrengen.
Woelderink waarschuwt daarmee tegen het subjectivisme. Wat wil dat zeggen? Het wil heel eenvoudig zeggen, dat de mens van het ene gedeelte van Gods Woord zegt dat het inderdaad Gods Woord is (dus ingegeven door de Heilige Geest) maar voor een ander gedeelte behoeft dat zo niet te zijn.
Het gevolg van dit alles is wel dat men de Schrift gaat uitleggen naar eigen 'believen'. Ik moet zeggen dat deze tendens zich zowel ter linkerzijde als ter rechterzijde – om met artikel 29 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis te spreken – voordoet. Al is het juist dat niet alles even belangrijk is wat in de Bijbel staat en dat ons ook niet altijd alles even duidelijk is, toch is en blijft de gehele Bijbel het Woord van God. In dit geval kan de naam 'fundamentalist' een erenaam zijn.
Ik schreef: niet alle dingen zijn even belangrijk in de Schrift. Ik moet dit verduidelijken, omdat ik anders zelf in een opvatting van dualistische inspiratie zou kunnen vervallen. Misschien mag ik hier wel verwijzen naar onze overleden oud-voorzitter van de Bond, ds. W.L. Tukker. In zijn prachtige boek 'Geloof en verwachting' schrijft hij: 'Daar zijn dingen in de Schrift, die middelmatiger geopenbaard zijn: de Schrift doet daar bericht van, maar geeft daar niet zulk een volkomen uitleg van, omdat zij niet strekken tot zaligheid. Daar zijn dingen geschied die ons slechts ten dele bekend zijn: niet de hele levensloop van de patriarchen, van koningen, van alle profeten, van de Heere Jezus, van de apostelen, omdat het de Heilige Geest goed gedacht heeft, die ons maar ten dele te openbaren.' (blz. 25)
Wat er in de Bijbel staat, is door God ingegeven en genoegzaam tot zalilgheid. Maar de hoed òf de sluier van de vrouw is van een andere orde en belangrijkheid dan het hart van de kerk, nl. de verkiezing van eeuwigheid.
(Wordt vervolgd)

G.S.A. de Knegt, Barneveld

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen