Het reformatorisch onderwijs

Eenheid in levenssfeer
Het reformatorisch onderwijs is een richting binnen het confessioneel onderwijs; één van de richtingen die zich in het Nederlandse volk op geestelijk terrein openbaren.
De groep waarin het reformatorisch onderwijs ontstaan is, wordt door dr. C. L. J. Janse in zijn proefschrift: Bewaar het pand, aangeduid als de bevindelijk gereformeerden. Ik spreek liever over de rechterflank van de Gereformeerde Gezindte. Ds. G. H. Kersten is de belangrijkste promotor en organisator geweest van de 'eigen scholen'. Hij maakte gebruik van de mogelijkheden die de nieuwe Lager-onderwijswet van 1920 bood voor de bouw en exploitatie van de eigen scholen.
In Lisse, Opheusden en Borssele waren al vóór 1917, toen de financiële gelijkstelling wettelijk geregeld werd, op eigen rekening begonnen.
De eenheid in levenssfeer tussen gezin, kerk en school stond en staat hoog in het vaandel.
De reformatorische basisscholen zijn aangesloten bij de Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs, de besturenorganisatie VGS; er is ook een eigen schoolbegeleidingsdienst sinds 1982: het Begeleidingscentrum Gereformeerd Schoolonderwijs, het BGS.
Door de kerkscheuring in 1953 zijn er scholen van bestuurlijke kleur verschoten en zijn er een aantal nieuwe scholen gesticht die bestuurlijk aangesloten zijn bij de VBSO, de Vereniging tot Bevordering van Schoolonderwijs; deze scholen hebben ook een eigen schoolbegeleidingsdienst, het ds. G. H. Kersten onderwijscentrum. In dit artikel beperken we ons tot de basisschool (inclusief het speciaal onderwijs). Dan spreken we over ± 185 scholen met in totaal ± 37.500 leerlingen.
Uit het voorgaande zal duidelijk geworden zijn dat er in het begin alleen sprake was van scholen van de Gereformeerde Gemeenten.
In de loop van de jaren zijn er leden uit andere kerkverbanden, die behoren tot de rechterflank van de Gereformeerde Gezindte, in de schoolbesturen gekozen. Meestal is er in de statuten opgenomen dat het merendeel van de bestuursleden moet behoren tot de Gereformeerde Gemeente. Op zich is deze verbreding toe te juichen. De kerkelijke verdeeldheid is op zich een pijnlijke zaak en wordt door de buitenwacht niet begrepen. De samenwerking op het gebied van het onderwijs geeft mogelijkheden om elkaar te ontmoeten en elkaar beter te leren begrijpen. Dat geldt ook voor de kinderen onder elkaar.

In het gezin
Bij de opvoeding in het gezin is de huisgodsdienst van wezenlijk belang. Bij de doop van de kinderen is beloofd door de ouders dat ze hun kinderen in de leer die naar de godzaligheid leidt, zullen onderwijzen.
Dat moet beginnen bij het begin: voorleven – voorlezen – voorbidden.
Laten we als ouders hardop bidden aan tafel, samen lezen uit de Bijbel en de kinderbijbel, samen zangen. Laat dat de sfeer zijn waarin de kinderen opgroeien. De kindergebeden en -liedjes en psalmen zijn van groot belang voor de begin-leeftijd, maar ook ook voor later in beslissende omstandigheden waarin we terecht kunnen komen. Vaak heeft de Heere door Zijn Geest indachtig gemaakt de woorden uit Psalm 81 : 12: 'Opent uwe mond'; en uit Psalm 25 : 4: 'Heer' ai maak mij Uwe wegen door Uw Woord en Geest bekend'. Of: 'Heere houdt ook deze nacht, over mij getrouw de wacht'. De kinderen moeten voelen dat we ernst maken met de omgang met Gods Woord en met de dienst van de Heere. Natuurlijk geldt in alles dat we diep afhankelijk zijn van de zegen van de Heere. En het spreekt ook vanzelf dat we rekening houden met de leeftijd van de kinderen.
Het doel van de godsdienstige opvoeding is, dat ze hun hoop op God zullen stellen. Zijn daden niet vergeten en Gods geboden zullen bewaren (Ps. 78 : 1-7).
We moeten het onze kinderen inscherpen dat ze opnieuw geboren moeten worden, dat ze een nieuw hart moeten krijgen en dat ze daar om moeten bidden, elke dag.

Gezin en school
Juist in de opvoeding en het onderwijs is het van belang dat de kinderen verkeren in een omgeving die levensbeschouwelijk gezien overeenstemt. Vandaar dat de schoolkeuze van groot belang is. Reden om je als ouders goed te oriënteren op de school waar uw kinderen naar toe moeten. Lees het informatiemateriaal door; vergewis uzelf in een informatief gesprek wat er op school van u en uw kind(eren) verwacht wordt.
Toon belangstelling voor school en kind, stel u beschikbaar als er medewerking gevraagd wordt op school; ga naar de onderwijsgevende toe als u bepaalde zaken niet begrijpt. Uit de eerste hand, want anders ontstaan er karikaturen. Het gaat om de school met de Bijbel. Nu zijn er door bepaalde ontwikkelingen scholen 'verkleurd', zodat u er niets meer in herkent wat u vroeger zelf wel op school hebt ervaren. Door de invloed van de moderne theologie, een andere visie op de Bijbel is er op de universiteit, in de kerk, op school en in het gezin veel veranderd.

Dat is begonnen met de vraag naar een bijbelvertaling, het zingen uit Het Liedboek van de Kerken, een andere levensstijl. Dat geeft veel spanningen tussen ouders, leerkrachten, het bestuur en de afvaardiging van de kerk(en). Tussen school en thuis ontstaat een breuk.
Ten diepste ligt er vaak een andere levensbeschouwing aan ten grondslag. De Bijbel wordt niet meer gezien als het onfeilbare Woord van God; de belijdenis gefundeerd op de Bijbel komt onder kritiek te staan. Of een aantal mensen maakt zich sterk voor een andere visie op God en de verzoening. Die verwarring is in de zeventiger jaren ook op een aantal protestants-christelijke scholen de reden geweest van afsplitsingen en het stichten van eigen scholen. Dat is een verlies omdat er kontakten verbroken worden, maar ouders konden vaak niet anders. De popularisatie in de kerk en tussen kerken is vaak ook een belangrijke reden voor de vraag naar bijbelgetrouwe basisscholen, reformatorische scholen die hun uitgangspunt nemen in de erfenis van de Reformatie: geloof alleen, genade alleen, de Schrift alleen en Jezus alleen. En de nadruk op de levensheiliging zoals in de periode van de Nadere Reformatie: de praktijk der godzaligheid, het werk van de Heilige Geest in het leven van een kind en een meester of juf.
Een aantal reformatorische scholen zijn spontaan ontstaan, een aantal uit verontrusting over de gang van zaken op de school met de Bijbel.
Het kon en kan ook niet langer meer zo. De reformatorische school bewijst haar bestaan niet door alleen op een aantal uiterlijke zaken alle nadruk te leggen. De visie van het reformatorisch onderwijs omvat het totale leven van jong en oud. Zoals dat gold en geldt voor de school met de Bijbel. De pedagogische sfeer op school is heel belangrijk bij de opvang, ook van de allerkleinsten op school, maar ook voor de pubers als we denken aan het verblijf op de school voor voortgezet onderwijs, tijdens de basisvorming. De school helpt bij de opvoeding en is verantwoordelijk voor het onderwijs om kinderen goed wegwijs te maken in de maatschappij van de toekomst; de kinderen moeten in staat zijn om de geesten te beproeven die uitgaan, ook als de 'moeilijke leeftijd' in groep 7/8 begint.
Laat er voorzichtig omgegaan worden op de scholen met de vertrouwensbasis tussen de school en de gezinnen. Als ouders zich niet herkennen in het onderwijs dat op school gegeven wordt, dan moeten ze hun kind(eren) van school halen en op een andere school doen. Dat geldt ook voor de leerkracht die van de gemeente afgegroeid is in de afgelopen jaren. Laten we daarin ook eerlijk, loyaal en beslissend zijn. Kies dan als onderwijsgevende een andere plaats om je werk voort te zetten.
Ook de reformatorische school moet de kinderen weerbaar maken voor alles dat op het bordje van de kinderen komt. Dat is niet gemakkelijk, maar is wel meer dan de moeite waard.

De plaats van de school
Laten we zorgen dat er geen onnodige tegenstellingen ontstaan onder elkaar, dat de één zwaarder (en dus beter?) zou zijn dan de ander. Laten er goede kontakten zijn en gezocht worden met de scholen ter plaatse, zodat de christelijke en reformatorische scholen niet tegen elkaar uitgespeeld worden. Het gaat tenslotte om de eer van Koning Jezus, wiens Naam door ons niet gelasterd mag worden. Die moet, wil het wel zijn, geëerd en gediend worden. Zodat wij, ook als onderwijsgevenden en bestuur geen sta-in-de-weg zijn bij de voortgang van de Blijde Boodschap: Laat de kinderen tot Mij komen en verhindert ze niet.

Het kontakt met de kerk(en)
De kontakten met de plaatselijke kerk(en) is van groot belang. Zijn de kerken op de hoogte van de psalmen die geleerd worden en van de verhalen die uit de Bijbel verteld worden? Zodat er in de kerkdienst een psalm gezongen kan worden en er voorbeelden uit de bekende bijbelse gebeurtenissen in de preek terugkomen. Dan herkennen de kinderen iets van de school terug en wordt de drempel naar de kerk verlaagd. Een bezoek vanuit de kerk aan de school is voor de herkenbaarheid bij de kinderen ook heel belangrijk. Het gaat om de school als planting Gods, een bruggehoofd van het Koninkrijk Gods. Daarom mag in de voorbede het gebed voor het onderwijs niet ontbreken.

Kom bij het onderwijs
Dat geldt ook voor de noodzaak om meisjes en jongens te wijzen op de mogelijkheid en noodzaak om hun gaven te besteden in het onderwijs. Tot heden is de vraag, ook van de kant van de reformatorische scholen groot. Maak kennis met de mogelijkheden die er zijn binnen de kring van de lezers van 'de Waarheidsvriend' te Ede en Gouda. Let op de aankondigingen van de open dagen. Ga een dag op bezoek en ontdek wat een mooi werk het onderwijs geven is aan kinderen in de leeftijdsgroep van vier tot twaalf jaar.
Bezoek je vroegere basisschool en geniet van het onderwijs wat er gegeven wordt. We hebben behoefte aan jongelui die liefde hebben voor kinderen èn die vanuit de liefde tot de God van hun leven hun gaven in het onderwijs aan willen wenden om te wijzen op de Weg, de Waarheid en het Leven, de Opgestane Levensvorst, Die als de biddende en dankende Hogepriester ook tot onze kinderen zegt: Zie, Ik sta aan de deur van je hart en Ik klop.

I. A. Kole, Berkenwoude

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen