Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Vier eeuwen Hervorming in Huizen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Vier eeuwen Hervorming in Huizen

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

In de week van 5 tot 11 juni herdacht de hervormde gemeente Huizen, dat het 400 jaar is geleden, dat ds. Cunaeus, komende van Oude Niedorp onder Alkmaar, in Huizen zijn intrede deed, in 1595. Hij was dus de eerste predikant van Huizen.

Allereerst was er een herdenkingsmiddag voor de ouderen in het 'Visnet' en 's avonds een herdenkingssamenkomst in de oude kerk, waar ook het fraaie herdenkingsboek 'Vier eeuwen Hervormde Gemeente Huizen' werd gepresenteerd. Dit boek is verkrijgbaar a ƒ 20, - in de Echowinkel. En zaterdagmiddag was er op de sportvelden een openluchtsamenkomst met medewerking van een Brassband en het Leger des Heils en 's avonds een koor-en samenzangdienst in de Oude Kerk. Tenslotte op zondagochtend in alle vier de kerken een herdenkingsdienst onder het motto 'Vreede zij deezen huyze', de tekst op het Huizer kerkzegel.

De 'Handelingen des Eerwaarde Kerkeraads' beginnen pas in 1736. Wat vóór die tijd is gebeurd, is weinig bekend. Is misschien de pastoor van Huizen overgegaan tot de nieuwe leer? Dat kwam meer voor. Ik las bv. in de 'Notulen van de Vergaderinghe der Dienaren, ghehouden tot Alcmaar anno 1573, de 31sten Meerte':

'Daar is oock onder dezen bij ons in die vergaderingh verschenen Claes Janszoon, eertijds Pastoor tot Huysum in Goijland, versoeckende enige dienst in de gemeente te hebben, denwelcke tot een besluit en antwoord beloofd is, dat men sijne saecke in gedachtenisse houde sal.'

In 1705 besloot de eerwaarde kerkeraad, met eenparigheid van stemmen, dat men 12 loten van ƒ 5, - resolveerde in de loterij van Huyzen, 'zulks onder aanroeping van de naam des Heeren, ter profijte van de armen deser kercke'. Uit bittere armoede moest men de Huizer kerkelanden verkopen, thans een nieuwe Woonwijk in Hilversum.

Doopsgezind

Er is in Huizen vroeger ook nog een doopsgezinde kerk geweest. Zij hadden hun kerkgebouw aan de Achterlaan. De ingemetselde gevelsteen herinnert hier nog aan. Deze nijvere lieden hadden jarenlang grote invloed op het dorpsleven. Ze hadden in hun Vaandel 'soberheid' staan. Deze gemeente is later geheel teniet gedaan. In 1834 werd de laatste preek gehouden. De goederen en de inventaris zijn overgebracht naar de doopsgezinde kerk in Hilversum, die nu nog heet 'Doopsgezinde Gemeente Huizen-Hilversum'. Ik zag er een heel oud kerkboek, waar met gulden letters op te lezen stond 'Kerk tot Huyzen'.

De beeldenstorm heeft ook in de Huizer kerk zijn sporen nagelaten, alhoewel sommige dingen nu nog aan het roomse tijdperk herinneren, bv. het fraaie doophek, dat als koorhek zal hebben dienst gedaan. Er is toen een eikehouten beeld van bijzondere schoonheid verwijderd, een zgn. Piëta, voorstellende de moeder der smarten, met op haar schoot de dode Jezus. Ik las, dat bij het verleggen van de Koedijk begin 1800 een Blaricummer boer dit beeld vond. Het is overgebracht naar het Aartsbisschoppelijk Museum in Utrecht en aldaar grondig gerestaureerd. Nu staat het beeld vooraan in de r.k. kerk te Blaricum.

Op de klokkengalerij hangt nog een klok, die vroeger in verbinding stond met het torenuurwerk. Op het randschrift staat: 'Neem wèl waar U tijd' en er onder staan deze woorden: 'Bidt en waackt, de ure naakt'. In de toren hangen 2 klokken, één uit 1659 en de andere uit 1956, omdat in de bezetting de beide klokken geroofd zijn. De klepklok van 1659 is later weer terug gekomen.

De Reformatie heeft zich in Huizen ontzaglijk uitgebreid.

Domineeslievend

We mogen ons gelukkig prijzen, dat ruim 30 zonen van het Huizer volk predikant zijn geworden in onze hervormde kerk. Ik herinner mij, dat op zondag 1 december 1946, bij de intrede van kandidaat Gijs Spilt in Klaaswaal, ds. Lans uit Huizen in een toespraak o.a. zei: 'Huizen is een domineeslievende gemeente maar ook een domineesleverende gemeente, want ik meen te weten, al bent u in Rotterdam opgegroeid, dat ook uw wieg in Huizen heeft gestaan'. Zelfs is al vele jaren een zoon uit het Huizer volk predikant in Australië, nl. ds. Evert Bout. En, ik denk ook aan Ria Schaap reeds geruime tijd zendingsarbeidster in Nepal, ook uit Huizen.

Oude Kerk

In de Oude Kerk in Huizen zijn nog tal van grafzerken aanwezig, die alle aan het oog onttrokken zijn. In het oosten ligt een heel bijzondere: Johannes Resler. In sijn leeven Predikant alhier, in de ouderdom van 60 jaaren en 3 maanden, hebbende alhier in dienst geweest bijna 32 jaaren. Achterlatende een zoon en een dogter, welke zoon hij verwekt heeft bij zijn 3e vrouw en de dogter bij zijn Ie vrouw'.

In 1577 stortte het dak, tijdens een windhoos in. De kerk heeft 60 jaar lang in vervallen toestand verkeerd. De beide wandborden in de kerk herinneren hier nog aan. Men zegt, dat éénderde van de bevolking in die tijd aan de pest is overleden.

'Dit huys, dat nu gebout is, door des Heere zeegen

Heeft jaaren menig fout vervallen, woest gelegen

Gelijck een wildernis, de schuld lag bij de mensch.

Die vroom-godsdienstig is, kreeg niet zijn hert en wens

Men zei: 't is veel te vroeg, des Heeren huys te bouwen

Daar is niet magts genoeg, 't was droevig aan te schouwen

Hoe eclk sijn eigen huys bevorderde met vlijt

En onderwijl Gods huys vast schaloos leggen lijt. (...)

In het lidmatenboek van Huizen lezen we, dat hier geruime tijd gevluchte Franse Hugenoten onderdak kregen. Er kwamen in ons land 75.000 vluchtelingen.

In 1686, toegelaten tot des Heeren Heilig maal 'op sijn Parool' Isaak Pesekop, jongman, welcke vanwege de harde vervolging in Vrankrijk geen attestatie heeft konnen hiertoe bekomen'. Later lezen we nooit meer van deze Hugenoten. In de steden bouwde men Franse of Waalse kerken, zelfs is er één gebouwd in Naarden.

In 1912 kwam er pas een orgel in de Oude Kerk. Behalve de drie levensgrote beelden er op, is het een zuivere kopie van het orgel in het Concertgebouw in Amsterdam.

Het voorlezers instituut werd afgeschaft in 1943. In 1925 werd de Nieuwe Kerk gebouwd. Ds. Van Voorthuizen hield de eerste preek, met de tekst: 'Genade, genade zij dezelve'. In 1961 werd de Zendingskerk gebouwd met daarin de eerste preek van ds. J. Vermaas. En in 1984 werd de Meentkerk gebouwd, daar hield ds. De Bie de eerste preek. In 1995 kwam in Huizen, als 68e predikant ds. R. de Jager.

Doornenbal

Ik wil besluiten met een wijkbericht uit de Veluwse Kerkbode van wijlen ds. J. T. Doornenbal uit Oene:

'Deze week preekte ik op een winteravond in Huizen. De kerk lag onder de sterrenhemel die avond. Daarheen is vanouds dit volk opgegaan, zoals het ook die avond opkwam, door de stille straten, de witte mutsen oplichtend in het duister. En, wie zal ooit weten, wat in deze kerk doorleefd is in de mensenharten, onder de verkondiging van het Woord des levens en onder de lofzangen Israels? De eeuwigheid zal het openbaren. Maar wij mogen er toch soms hier al een indruk van hebben en misschien was er die avond wel iets van bij. De sterren straalden aan de nachtelijke hemel na de dienst. Maar - boven de sterren, daar zal het eens lichten. Ik had van jongsaf al een voorstelling van Huizen, als een hervormde gemeente in de meest ideale vorm. Er stonden steeds goeie dominees. En, bij alle mogelijke kerkelijke aangelegenheden, zag je de Huizenaren verschijnen.

Vooral op de zendingsdagen kwamen ze in groten getale, en, als jongen bewonderde ik de vorstelijke dracht der Huizer vrouwen, in haar prachtige gewaden, de hoge muts als een grote witte kroon daarboven. In Huizen woonde ook het ware Godsvolk, daar kon iedereen spreken van geestelijke zaken, daar gebeurden wonderen van genade, daar vielen zegeningen onder de bediening van Woord en Sacrament. Ik had er vroeger een vriendin. Ze is al jaren dood, maar haar gestalte staat me nog blijvend ­ voor de geest, het smalle gelaat in de grote witte muts, en ik zal nooit vergeten, de vele woorden van geest en leven, die van haar lippen vloeiden. Ze was nog jong, toen ze stierf, 44 jaar oud, uitgeteerd naar het lichaam, en ook innerlijk van al haar vroegere heerlijkheid beroofd. Ik heb die avond toch nog even aan haar moeten denken. Nog lang hebben we nagetalmd in Huizen en ik weet niet, hoeveel mensen ik nog heb opgezocht voor we in Oene waren, maar, wie uit is, uit mag, maar we waren voor ­melkenstijd thuis.'

Het was al na middernacht, toen ik met ds. Doomenbal een heel lang en vriendschappelijk telefonisch gesprek had. Op mijn vraag, of hij het me niet euvel wilde duiden, dat ik hem ter middernacht zo lang uit z'n slaap had gehouden, antwoordde hij: 'Vriend, ons nachtelijk gesprek was als een beker koud water op een vermoeide ziel'!

(Hayndruk van het Noordeaynde)

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 6 juli 1995

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

Vier eeuwen Hervorming in Huizen

Bekijk de hele uitgave van donderdag 6 juli 1995

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's