Een brief uit Zagreb

Zagreb, 10 januari 1996

Waarde familie..., dank voor uw hartelijke brief.
De beschrijving die u van de kerkdiensten in de Bethel gaf, overbrugde even de afstand Ede/Zagreb. U vroeg of ik eens iets wilde vertellen over het leven dat ik in Zagreb leid en u gaf mij de hint dat niet alleen voor u maar voor alle belangstellenden te doen in het blad Ede-Zuid. Wat denkt u ervan om deze brief in de eerste plaats aan u geschreven, ook in copie aan de redactie van het wijkblad te geven. Mede als een soort antwoord op de groeten die vele gemeenteleden mij deden toekomen.

Werken in Zagreb betekende voor mij werken op kamp Pleso, een kazerne ongeveer 18 km buiten de stad. In de maanden dat ik er kwam werken, leefden daar zo'n 80 Nederlandse militairen, daarbij ook nog een groep rondreizende waarnemers die elke veertien dagen even op Pleso logeerden om daar even gewoon Nederlands te kunnen praten en hun verhalen over de verschrikkingen, die ze hadden gezien, kwijt te kunnen. Nu, in januari, wordt deze groep nogal uitgedund, zodat het in de bedoeling ligt dat ik 6 februari naar Nederland terugkeer. Behalve Zagreb, heb ik ook de Nederlandse militairen in Split tot mijn verantwoordelijkheid. Een man of veertig, die ik één keer per maand per vliegtuig bezoek.

In de maanden oktober, november en december was oorlog in Zagreb en omgeving ver weg. Zagreb is een gewoon levende stad, waar in het centrum het hoofdkwartier van de Verenigde Naties ligt (ook daar werken enkele Nederlanders), en waar je gewoon naar toe kunt gaan om te winkelen of concerten te bezoeken, wat ik ook een enkele keer heb gedaan.

Gesprekken

Het werk dat ik hier doe bestaat, door de week, uit gesprekken met mensen, over hun persoonlijk leven, over vrouwen en kinderen, over het gemis van thuis. Het ver van huis zijn geeft ook tijd tot nadenken en piekeren. Zowel bij ouderen als bij jongeren. Veel oude en nieuwe pijn komt boven in zo'n situatie. Daar werd ik soms heel diep in betrokken als geestelijk verzorger.

De 'zin en onzin' van het menselijk bestaan, de vraag 'wat had ik anders moeten doen' — heel wezenlijke en diepe vragen. In een kleine groep, zo dicht op elkaar, leer je elkaar goed (soms al te goed) kennen. Maar dat maakte de gesprekken boeiend en dikwijls ook emotioneel. En steeds sloop het evangelie het gesprek binnen.

Onmerkbaar stilletjes ging het zijn weg om te vermanen en meest te troosten. Er zijn weinig tijden in mijn leven dat ik zoveel directe vreugde in het pastoraat heb gehad.

Kerkdiensten

Heel bijzonder zijn ook de kerkdiensten op Pleso. Die vinden plaats in het Hollandhuis, het eerste Protestants Militaire Tehuis in uitzendingsgebied. Ik mag mij verheugen in een goede, regelmatige kerkgang. Eenderde van de totale Nederlandse bevolking is vaste kerkganger. Daarbij de mensen nog die af en toe verschijnen. Vaak boven de twintig. Een enorm aantal. Die trouw, daar voel ik een stille zegen in. De meesten zijn in Nederland geen vaste kerkgangers. De meesten hebben een katholieke achtergrond, enkelen zijn protestant. Een groepje is ook totaal onkerkelijk opgegroeid maar stelt wekelijkse bezinning op prijs. De diensten duren 50 minuten en hebben een vast verloop. Inleidend verhaal, gebed, schriftlezing, overweging, sacrament, voorbeden. Dit alles afgewisseld met muziek, meestal van bandjes of cd's. De muziek kan uit alle kerkelijke tradities zijn, soms ook meditatieve popmuziek, als de teksten maar aansluiten bij de schriftlezingen en het thema van de dienst. Je kunt veel kwijt, als je 't maar kort en rechttoe rechtaan vertelt. In januari preek ik over de Brief aan de Romeinen. Voorwaar geen simpele stof. De thema's waren tot nog toe 'op weg naar een nieuwe toekomst' (slot van hoofdstuk 13), 'de Zondebok' (slot van hoofdstuk 3), 'het eeuwige verlangen' (over het zuchten van de schepping in hoofdstuk 8, dat zie je in het oorlogsgebied gebeuren!). De diepste dingen gaan spreken als je ze maar dicht bij het leven houdt. En het leven is hier intens, zowel persoonlijk: zorgen om thuis, als politiek: de oorlog met zijn verschrikkingen. Men moest even wennen aan de soms diepe thema's, maar men is bereid ze te volgen omdat ze over het LEVEN gaan.

Sacrament

Het wekelijks sacrament zal misschien bevreemden, maar voor Calvijn was het avondmaal een vanzelfsprekende afronding van de kerkdienst. Na het woord, dat toch altijd iets verstandelijks houdt, is er de ontmoeting. En wat men ook van de katholieke kerk mag vinden, bij de gelovigen van die kerk is wel het besef levend gebleven dat een kerkdienst zonder die ontmoeting, heel nabij, niet compleet is. Dit besef heb ik ook altijd gehad. Het kost mij dan ook geen enkele moeite hun daarin tegemoet te komen. Integendeel: het is echt iets wat ik ook zelf graag zo heb. En al is het een avondmaal met gewoon brood en gewone wijn, het gaat om het 'mysterie van de ontmoeting met de Heer', zei mij een katholiek. Teken dat de beleving van de gelovige niet zomaar samenvalt met het dogma van Rome. Het is wel eens goed dat de kerken met hun verschillen even ver weg zijn. Dan hebben Woord en Geest in stilte vrij baan.

Maar wees niet bang, terug in Ede ga ik weer gewoon mee in het hervormd bedrijf. Zo gaat het nu eenmaal in Nederland, we kunnen moeilijk anders. Maar het is altijd goed in gedachten te houden dat het Woord en de Geest hun eigen weg gaan, en zich nooit laten opsluiten in één kerk of groep.

Rest mij u een gezegend nieuwjaar toe te wensen. Hoogachtend,

Zagreb, J. van Eek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen