Ds. C. den Boer, in dienst van Isrels Opperheer (2)

Wetenschap en godsvrucht

Het begon met de Zeister catechetencursus voor het belangstellende gemeentelid. MO-opleidingen vormden het vervolg. Ondertussen is de Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond (THGB) in een samenwerkingsverband met de onderwijskolos de Vijverberg-Felua een feit. In Ede herdacht de THGB dit najaar haar tienjarig bestaan. Ds. C. den Boer was erbij, nog even als studieleider.

Zes gemeenten zijn door u gediend. U was pastor, zieleherder en werd onderwijscoördinator!

'Dat ligt inderdaad niet in elkaars verlengde. Onderwijskundig was ik niet geschoold, maar je moest wel, want het besluit om MO-opleiding met erkenning van overheidswege te worden, was genomen. In samenwerking met mijn collega-coördinator drs. H. J. de Bie, die veel van onderwijskundige zaken weet, heb ik me vooral met het vakinhoudelijke beziggehouden, onder andere met het samenstellen van een leerprogramma, een lesrooster enzovoorts. Binnen de Vijverberg-Felua zijn wij een van de zeven opleidingen en binnen dat grote geheel leer ik nog elke dag. Mede daardoor en door de goede contacten met het Centrum voor Educatie en de Commissie Theologisch Hoger Onderwijs is de THGB geworden wat ze thans is.'

Ds. den Boer was pastor en werd onderwijsman. Groei je daardoor niet weg van de gewone gemeente?

Ik zou het vreselijk vinden als gezegd werd: 'Da's jammer van die dominee'. Je beweegt je wel op verschillende terreinen, maar ik zou het heel erg vinden als het als twee verschillende realiteiten ervaren zou worden. Godsvrucht en wetenschap (als je wat hier in Ede gebeurt even wetenschap mag noemen) moeten met elkaar verbonden blijven. Daarom wil ik blijven preken, bij de gemeente blijven, dezelfde dingen in de preek blijven zeggen.

Dat betekent niet dat er in mijn manier van zeggen, in mijn woordgebruik, geen ontwikkeling is geweest. Persoonlijk vind ik dat geen verlies en ik hoop dat de kenner, de gelovige, daar doorheen kan kijken en beseft hoe nodig het is op de kansel verantwoord met de Bijbel bezig te zijn, een goede uitleg te geven en met het hart van de gemeente bezig te zijn.'

In het laatstverschenen jaarverslag staat de THGB van God gekregen is. Een roeping dus?

'Ja, want ik heb er mijn predikantschap voor opgegeven en dat was niet simpel. Ik zei pas nog tegen een collega: 'Vergeet niet dat een man als Calvijn voor het doctorenambt pleitte, naast dat van herder en leraar, ouderling en diaken. Waarom zouden wij in die lijn niet verder denken? Dan moeten er dienaren van de kerk in het onderwijs bezig zijn. Ze blijven door de prediking en de sacramentsbediening aan de gemeente verbonden. Calvijn suggereert bij de uitleg van Efeze 4 dat de herder en de leraar twee figuren met een aparte taak zijn geweest.'

Geschiedenis

'Het begin van de THGB hgt bij de catechetenopleiding in Zeist. Op een zeker moment besloot de kerk om de van de kerk uitgaande beroepsopleiding voor catecheet of pastoraal werker en godsdienstleraar (derde graad) voortaan onder te brengen bij bestaande MO-opleidingsinstituten. De Hervormde Kerk nam daartoe contact op met vier opleidingsinstituten en erkende tevens de tot MO-opleiding theologie omgebouwde catechetenopleiding te Zeist: een tweede-en eerstegraads opleiding tot godsdienstleraar. De tweedegraadsopleiding had een pastorale variant, waarbij aandacht aan praktische theologie en specialisaties werd gegeven, de voorloper van de huidige opleiding tot kerkelijk werker.

We bieden als hogeschool nu verschillende opleidingen in deeltijd op HBO-niveau: voor godsdienstleraar en voor kerkelijk werker. De leerstof hiervan is in elkaar vervlochten. Twee jaar geleden startten we, tot slot, een voltijdse opleiding tot kerkelijk werker. Sinds we met de Vijverberg-Felua samenwerken, profiteren we van de onderwijskundige faciliteiten die ons verder helpen op niveau te komen.'

Studenten

'Onze studenten worden gevormd door mannen en vrouwen, door ouderen en jongeren, door mensen die een universitaire opleiding hebben en mensen die eerst toelatingsexamen moeten doen. Ze dienen wel allen met de grondslag in te stemmen.'

In de informatiegids staat dat studenten en docenten hun motivatie moeten ontlenen aan de vreze des Heeren. Hoe toetst u dat?

'Ja, dat is inderdaad persoonlijker dan instemmen met de grondslag. Zoiets is er of zoiets is er niet. Ik noem dat altijd de derde dimensie, naast kwaliteit en identiteit. Toetsen is hier anders dan het toetsen van een programma. Wij kennen een mentor, een supervisor en een studieleider, die met de studenten omgaan. Vooral de supervisor praat over de ervaringen in het werkveld en dan komt die derde dimensie ook op tafel: 'Als wij geen houding hebben waaruit blijkt dat we de Heere vrezen, kun je praten over kwaliteit wat je wilt, maar dan lever je geen kwaliteit zoals wij bedoelen'. Kijk, je kunt niet zeggen: 'Je moet eerst vertellen hoe je tot bekering bent gekomen en dan mag je studeren', maar ik praat wel met de studenten over wat ze beogen. Dan kom je op vragen uit als: Weet je of de Heere jou geroepen heeft? '

Op welke wijze heeft de THGB het geestelijk leven in de gemeente gediend en bevorderd?

'Is dat nu meetbaar? Ja, de minister kijkt ook naar rendement en resultaat en wij hopen zeker dat ons ideaal de kerk verrijkt. Als wij eraan mogen meewerken dat studenten als gereformeerde mensen de deur uitgaan, met die derde dimensie, zijn we heel gelukkig. Zo hebben we hen weg zien gaan: naar de zendingsvelden, als bijstand in het pastoraat, als evangelist, naar de scholen.

Als ik naar de werkvelden kijk, denk ik toch dat er iets is veranderd. In onze gemeenten is meer besef en ruimte gekomen voor de kerkelijk werker die meedoet in een geheel. Je hebt een dominee en de ouderlingen en daarnaast heb je anderen, die professioneel zijn opgeleid, die op allerlei plaatsen kunnen meedoen in de opbouw van de gemeente, vaak in de sfeer van vrijwilligheid.'

Kandidaten

Is er door de THGB ook een andere visie op het gemeentewerk gekomen? Denk bijvoorbeeld aan catecheseteams.

'Ja hoor, als je dat tenminste anders wilt noemen. Kijk, ik doe nooit lelijk over een gemeente, waarin het ambt soms nog torenhoog boven de gemeente zetelt en over dominees, die het absoluut niet nodig vinden dat er iets meer gebeurt dan preken, catechiseren en pastoraat. Als je zo denkt, mag je echt nog wel eens nagaan of dat het bijbelse beeld van de gemeente is en dat wat de Reformatie ons van de gemeente gegeven heeft. Er is gelukkig de laatste jaren meer zicht gekomen op een gemeente waarin meerderen bezig zijn.'

De opleiding heeft bewustwording in deze richting in hervormd-gereformeerde kring bevorderd en de mondigheid van de gemeenteleden doen toenemen. Een vooruitgang?

'Zeker. Wij hebben bijna nooit de ervaring gehad, wat in midden-orthodoxe kring plaatsvindt, dat mensen die een aantal jaren een cursus deden en theologisch wat gevormd zijn opeens als een breekijzer in de gemeente gaan functioneren. We geven de studenten ook mee dat ze dicht bij huis moeten blijven en als er geen ruimte voor hun mee-arbeiden is, ze daar netjes om moeten vragen en blijven vragen.'

Er zijn kerkeraden die de voorrang en de voorkeur geven aan een kandidaat boven een kerkelijk werker, zeker als het een vrouw betreft.

'Dan komen we op een gevoelig punt, maar ik begin bij het eerste. Er zijn kerkeraden die zeggen: Wat moet je met al die mensen? Alleen moeten al die kerkeraden goed weten dat ze een kandidaat in de theologie niet als bijstand in het pastoraat aan mogen stellen, want de scriba van de PKV kan dat verbieden. Ik zou zelf nog wel een pleidooi willen voeren een kandidaat in de laatste fase van zijn studie zich breder te laten oriënteren dan in een korte vicariaatsperiode.'

Catechese

'Zonder pretentieus te willen zijn, beogen wij toch kerkelijk werkers af te leveren die in staat zijn iets te doen. We geven hen nogal wat pastoraat, nogal wat catechetiek mee, alsmede de vakken van de praktische theologie. Didactisch scholen we hen ook, dus als je vier jaar de hbo-opleiding hebt gevolgd, word je geacht zeker zo goed ca­techisatie te geven als de dominee dat kan. Neem een gemeente die 300 catechisanten telt. Dan is het toch onzin dat de dominee meent het alleen te moeten doen. Waarom is er geen team van catecheten, waarbij de predikant de leiding houdt?

De vrouw, ja, die geven wij daar ook een plaats in. Ik zeg dat ook tegen de studenten. 'Wat vindt u dan dat wij mogen doen? ', vroeg me pas nog een studente. Nou, knap veel hoor. Het onderwijs natuurlijk. Kijk, er is hierin ook bij mij verlegenheid, dat is zo duidelijk als wat. Ik zeg hen altijd: 'Wij leiden jullie hier niet op voor het ambt. Da's ook niet nodig. Als je de verhouding tussen ambt en gemeente goed ziet, is dat ook niet nodig. Wanneer we beseffen dat er naast het ambt zoveel in een gemeente te doen is, kunnen we èn de man èn de vrouw een plaats geven. Verder' kunnen zij in veel andere functies bezig zijn. Denk aan het bejaardenwerk, aan de zorg voor verslaafden, aan werk namens instellingen, aan de zending ook'.

De brug naar de achterban moeten we als opleiding nog in velerlei opzichten slaan en daar werken we ook aan. Binnenkort gaan we naar de kerkeraden toe om ons meer te profileren. Maar ik moet ook eerlijk zeggen dat er geen week voorbijgaat of ik krijg van een collega of van een kerkeraad een telefoontje: We hebben iemand nodig, kun je dat tegen de studenten zeggen. Vorige week bij de mededelingen: drie evangelisten! Amsterdam, Zierikzee en nog een in Noord-Holland.'

Kunt u schetsen hoe de toekomst onder de nieuwe studieleider, dr. J. Hoek, eruit zal zien?

'We verwachten dat de THGB zich inzake de identiteit en de kwaliteit verder zal ontwikkelen. Het tweede is dat we hopen dat deze opleiding in de kerkelijke achterban wat meer reliëf krijgt. We hopen op een blijvende instroom van studenten. Dat blijft een zorgpunt, maar tot nu toe is het heerlijk verlopen. Momenteel zijn er ruim 250 studenten ingeschreven.

Ik hoop op 20 april 65 jaar te worden en ik kan alles wel vast willen houden, maar dat vind ik niet goed. Op dit ogenblik denk ik niet dat ik eronder zal lijden, maar het werk aan de Vijverberg-Felua heeft wel m'n hart gestolen!

Kijk, ik heb nooit een doctoraalstudie kunnen afronden, dus ik moet al m'n zeilen bijzetten (dat wil ik gerust wel zeggen) om een beetje verantwoord les te kunnen geven, zeker voor de eerste graad. Daar wil ik geen vlotte verhaaltjes geven. Ik hoop echt verantwoord wetenschappelijk met de Schrift om te gaan, gepaard met godsvrucht. Die twee dingen.'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen