De gemeente Gods in Velddriel

Het is alweer een tiental jaren geleden dat de sekte van Sipke Vrieswijk in ons land bekendheid kreeg. Van tijd tot tijd komen er meer zulke sekten op. We zouden kunnen denken aan de Stichting Immanuël van Wim Griffioen in Waddinxveen.

Ds. A. J. (Bram) Krol uit Gorinchem, werkzaam bij stichting Agapè, schreef een boek over de sekte van Sipke Vrieswijk. Men kan het mosterd na de maaltijd noemen, omdat de sekte, op een kleine groep in Papendrecht na, zo goed als verdwenen is. Toch is het goed dat hij dit boek schreef. Om de ogen te openen voor uitwassen die in de gemeente heel gemakkelijk de kop kunnen opsteken.

's-Gravendeel

De sekte van Sipke Vrieswijk, de Gemeente Gods genoemd, begon in 1975 in 's-Gravendeel. Een zestigtal leden van een Volle Evangelie Gemeente in Dordrecht, wonend in 's-Gravendeel en omgeving, willen in hun eigen dorp een gemeente beginnen. Ze trekken Sipke Vrieswijk als voorganger aan, een verzekeringsagent afkomstig uit Wouterswoude, opgegroeid in het gezelschapsleven (zijn grootmoeder was christ. gereformeerd) en terecht gekomen in evangelische kring. Hij wist zich op jonge leeftijd al door God geroepen, maar was eerst, zoals de profeet Jona, een andere weg ingeslagen. Totdat God ingreep en hij een radicale bekering ervoer en de belofte ontving dat God hem zou voorbereiden voor een heel bijzondere taak.

Vrieswijk houdt diepgaande bijbelstudies. Hij profeteert ook dat de Heere grote plannen heeft met 's-Gravendeel: 'Er gaan nieuwe tijden komen. De duisternis zal wijken. Over ons dorp zal een groot licht opgaan, dat heel Nederland zal bestralen'.

Salaris

Al gauw gaat het echter mis. Vrieswijk was aangetrokken als onbezoldigd voorganger, maar werd bij de verzekeringsmaatschappij waar hij werkte ontslagen. De leden zullen voortaan voor zijn salaris moeten zorgen. Er worden grote bedragen toegezegd. Vrieswijk weet daar ook op aan te dringen: 'De Heer toont me dat er hier iemand is met drieduizend gulden op de bank. Broeder, je hebt dat geld niet nodig. De Heer zal voor je zorgen'. Of: 'Jullie denken op vakantie te gaan? Ver van de gemeente? Ver van de Heere? De Heere zegt dat Hij dat niet zal toelaten. Zijn geld hoeft niet verspild te worden aan de Riviera'.

Spanningen

Er komen spanningen. Leden van de gemeente moeten in opdracht van Vrieswijk breken met familieleden die al te kritische vragen stellen. Eén van de leden moet tegen zijn ouders, die al te kritisch zijn, een treitercampagne beginnen door hen regelmatig midden in de nacht op te bellen of in het holst van de nacht bij hen aan te bellen. Zo moet de boze bestreden worden, zegt Vrieswijk. Een ander lid verschijnt, ondanks haar dringend smeken, niet bij zijn stervende moeder, en is ook niet bij haar begrafenis aanwezig. 'Laat de doden hun doden maar begraven', had Vrieswijk met een beroep op een Bijbelwoord (Matth. 8 : 22) gezegd. Als later de ouders van een sektelid, die zich zeer kritisch over de sekte hadden uitgelaten, door een auto-ongeluk om het leven komen, trakteert Vrieswijk op gebak en wordt in de dankstond een psalm gelezen waarboven staat: Gods overwinning op Zijn vijanden'. 'Spaar ons voor het lot van de goddelozen', wordt er gebeden.

Naar Velddriel

De sekte, verhuist naar Velddriel, waar een voormalig klooster wordt aangekocht. De leden leveren hun spaartegoeden in en zetten alles op alles om het gebouw te kunnen financieren.

Onvoorstelbaar wat er dan, met de Bijbel in de hand, gebeurt.

Vrieswijk neemt regelmatig de leden de biecht af. Staat er niet geschreven: Belijdt elkander de misdaden? Zo komt hij veel van hen te weten, wat hij ook tegen hen kan gebruiken.

Vrieswijk matigt zich ook de titel 'de profeet' aan. Voorheen werd hij 'de broeder' genoemd. De anderen zijn ook broeders, maar niet 'de' broeder. Nu is hij profeet. God zelf spreekt door hem en zegt wat er moet of zal gebeuren. Verzet wordt door Vrieswijk in de kiem gesmoord. 'Je verzet je tegen God zelf, broeder.' Enkele sekteleden worden uit de gemeenschap gestoten en daarmee uit het klooster gezet, hun vrouw en kinderen daar achterlatend.

Bruiloft van het Lam?

Vrieswijk heeft ook invloed op het huwelijk van de meeste sekteleden. Hij dringt er in enkele gevallen op aan dat een huwelijk wordt ontbonden. 'De Heer heeft geopenbaard dat Sander en Aleida uit elkaar moeten.' Door spanningen komt het ook bij andere leden tot scheiding. Ook Vrieswijk verstoot zijn vrouw. De sekteleden wisten overigens niet dat hij, voordat hij als voorganger was aangetrokken, al eerder van een vrouw gescheiden was.

Vrieswijk heeft al spoedig een ander sektelid als vrouw in bed. Het merendeel van de vrouwen deelt met hem het bed, soms verschillende tegelijk. Acht a tien jonge meisjes uit de sekte en ook een tienerjongen delen hetzelfde lot. Dit is geen seks, zoals de wereld die kent, zegt Vrieswijk, dit is iets veel verheveners, in de wereld zou dit schunnig zijn, maar dit is geestelijke heerlijkheid, het is een soort bruiloft van het Lam.

Acties

Er zou nog veel meer van dit boek te zeggen zijn. Wie meer wil weten, leze het zelf. Veel is bijna te absurd om waar te zijn. De vraag is of het niet mogelijk was om in te grijpen? Pogingen daartoe zijn herhaalde malen door familieleden en ex-sekteleden gedaan. Binnendringen in een huis waar mensen uit eigen vrije wil bijeen zijn, is echter, juridisch gezien, huisvredebreuk. Men probeert het anders: met een driehondertal handtekeningen, een Volkswagenbusje waarop met grote letters geschreven staat: 'Daisy, de kinderen vragen naar je; kom naar huis' en luidsprekers met rustige muziek en verzoeken om contact, wordt op waardige wijze een poging gedaan om binnen te komen. Geen resultaat. Het klooster blijft gesloten.

Ingrijpen?

Wat kan er gedaan worden als het de vrije keus van een sektelid zelf is om in een klooster of gemeenschap te verblijven, ook al mag verondersteld worden dat het sektelid geïntimideerd is? Hoe zou de aanklacht moeten luiden als van overheidswege zou worden ingegrepen? Is de vrijheid van godsdienst dan niet in het geding? Kan er dan niet op dezelfde wijze worden ingegrepen bij weigering van bloedtransfusie (Jehovah's getuigen) of van inenting bij het uitbreken van een ziekte, of als men zich bijvoorbeeld op bijbelse gronden verklaart tegen homoseksueel gedrag?

In 1984 verscheen het rapport 'Overheid en nieuwe religieuze bewegingen' over het al of niet schadelijk zijn voor de volksgezondheid van sekten en religieuze bewegingen. De conclusie was dat de overheid alleen kan ingrijpen als mensen tegen hun wil worden vastgehouden, als er sprake is van overtreding van de wet of bij direct acuut gevaar.

Dominerende leider

We worden door het boek van Krol geconfronteerd met een aantal zaken, die ons aan het denken zetten. Hoe kon het met een gemeente als de Gemeente Gods, die met alle goede bedoelingen was begonnen, zo ver komen?

In de eerste plaats is er het gevaar van een sterk dominerende leider. Vooral als diens mening gebaseerd lijkt op de Bijbel. Leden kunnen dan al gauw onder de indruk zijn en geen weerwoord hebben. Laten we daarbij niet met de vinger naar een evangelische beweging wijzen. Ook onder ons kan het voorkomen, dat een dominee een sterk stempel op de gemeente zet. Het is goed om gedurig te bedenken dat we geen domineeskerk zijn, maar dat er naast de dominee een kerkenraad is, die, als het goed is, zijn verantwoordelijkheden kent.

Bij-bèl

In de tweede plaats is er het gevaar van het leven met ingevingen en stemmen. De 'Geest' moet het doen. 'De Bijbel is de halve waarheid', zegt Vrieswijk, 'de Geest in ons hart is de tweede helft, in een paar minuten bij God leer je meer dan in jaren aan de universiteit.' Zulke uitspraken kunnen ook onder ons voorkomen, zowel aan de uiterst-rechterzijde van de kerk als in evangelische kringen. Vrieswijk had dan ook niet meer dan twee jaar vervolgonderwijs, de rest leerde de Geest hem. Het is echter meer voorgekomen dat mensen meer op hadden met de Geest dan met de Bijbel, het Boek (of zwaard, Ef. 6:17) van de Geest. Zelfs is er in de geschiedenis wel gesproken van Bij-bèl, een bel die er bij hangt; het eigenlijke zou komen van de Geest.

De kleine groep

In de derde plaats is er het gevaar van groepsprocessen in een kleine groep. In zo'n groep is dikwijls een bepaalde warmte, je hoort erbij en je telt mee. Na een aantal jaren kun je échter moeilijk meer terug, zo je de meeste schepen achter je al niet verbrand hebt.

Wie met een sekte breekt, laat veel los, hij heeft het gevoel dat zijn leven mislukt is. Vandaar de titel van het boek 'Als het zoete bitter wordt': de verwachtingen en de hechte band aan het begin van de Gemeente Gods waren zoet. Maar de werkelijkheid werd bitter. Ex-leden schamen zich. Of ze zitten met een beschadigd geloof. Maar de Heilige Geest wil helen. Door Christus, Die ook tot hen zegt: Komt tot Mij.

Je vader en moeder haten

In de vierde plaats: het kan ook onder ons voorkomen, dat mensen contact met de naaste familieleden verbroken hebben met een beroep op Mattheüs 10 : 35-37: Ik ben gekomen om de mens tweedrachtig te maken tegen zijn vader, en de dochter tegen haar moeder; die vader of moeder of zoon of dochter liefheeft boven Mij is Mijns niet waardig'. In Lukas 14 : 26 wordt zelfs gesproken van haten van vader, moeder, broers en zusters. Ouders kunnen hun kind verstoten omdat het bijv. omgang heeft met een moslimvriend, of - vriendin, kinderen kunnen met hun ouders breken omdat verschillen werden tot geschillen. Toch is dat niet het woord van Jezus. Jezus bedoelt niet dat we tweedracht of haat zullen zaaien, maar dat we op haat of tweedracht zullen kunnen stuiten.

Psychopaat?

Het boek van ds. Krol is een waarschuwing tegen de gevaren van een sekte en sektarische gedachten. Het is ook een aanklacht tegen geestelijke bewegingen en leiders die een enorme macht uitoefenen.

Hoe kon het zo ver met Vrieswijk komen? Hij was met goede bedoelingen begonnen. Hij wilde toch leren en leven naar de Bijbel? Was hij een psychopaat? Werd hij overvallen door de zonde en kon hij niet meer terug? Moeten we denken aan Saul, die goed begon, maar slecht eindigde?

Ik houd het maar op de macht van de satan. Die zich kan voordoen als een engel des lichts (2 Kor. 11 : 14). Hij kan het zelfs met de Bijbel in de hand en met een beroep op de Geest.

Ons past persoonlijk en in de gemeente waakzaamheid en nuchterheid, zowel naar de ene als naar de andere zijde. En vooral: bijbels leven.

* Bram Krol, Als het zoete bitter wordt; de sekte-Vrieswijk: hoe kon het zó ver komen m de Gemeente Gods in Velddriel? , uitg. Gideo 190 blz., ƒ 19, 95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen