Ruimte voor meditatie

Vorige week wijdde ik enige aandacht aan de huidige vakantiecultuur, met daarin de moderne sportcultuur. Hoewel vakantie 'vieren' algemeen is, zijn er toch - zo merkte ik daarbij op - de velen, die niet met vakantie (kunnen) gaan.

Dezer dagen nu bezocht ik een oude, bevriende broeder, die geheel aan zijn stoel is gekluisterd: éénennegentig jaar, geheel blind geworden, met nog enige vage onderscheiding tussen licht en donker. Zijn leven wordt gekenmerkt door voortdurende meditatie. Voor wat in de wereld plaats grijpt heeft hij geen belangstelling meer. De krant is overbodig geworden. Maar verveling is er niet. Twee kerkelijke bladen, aangeleverd door de Christelijke Blindenbibliotheek, zijn toereikend. Zo kan hij ook geestelijk meeleven met wat in de kerk omgaat. Zo kan hij bidden om en voor de kerk.

Over die dagelijkse meditatie vertelt hij met hartstocht; over preken, die hij in zijn lange leven hoorde en die in zijn herinnering terugkomen; over psalmen, die hij ooit met indruk zong in de diensten; over gesprekken inzake het geestelijke leven, die hij - als ambtsdrager ook - voerde. In het centrum van zijn dagelijkse meditatie staat Christus. Zijn blindheid ten spijt, ziet Hij Hem, het Licht der wereld, 'de Koning in Zijn schoonheid' (Jes. 33 : 17). Geestelijk verkwikkend om het aan te horen. De dominees moeten niet zo veel praten, zegt hij, over mensen die 'afhaken'. Christus houdt Zijn kerk in stand. Gods werk gaat door, ook onder jonge mensen. Door altijd maar te spreken over kerkverlating kan men dit ook bevorderen. Zichzelfvervullende profetie heet dat.

Enkele maanden geleden ontmoette ik in Roemenië een oude pastor, die onder de communisten zeven jaar gevangen zat, zonder boeken, zonder bijbel, zonder contacten met de buitenwereld. Hij moest het hebben van de overdenking, van de herinnering aan wat hij in zijn leven had gehoord en gelezen aangaande God en Zijn dienst. Hij sprak in dankbaarheid over 'het manna dat verborgen is' (Openb. 2 : 17). Daarvan had hij zeven jaar lang geleefd. Wie de loopbaan ten einde toe loopt en uiteindelijk overwint, zoals de tekst in Openbaring 2 zegt, leeft van dat geestelijk manna, ook als het niet elke dag meer nieuw geraapt kan worden door zelf te lezen en te studeren. Men kan ook spreken van olie, die als het nog kan, in de levenskruik bijeengebracht moet worden, genoeg ook voor de wachtenstijd: totdat Hij komt. Zo zijn er velen voor wie de wereld heel klein is geworden - een stoel en een bed, meer niet. Leven van het manna dat verborgen is, in - wat Calvijn noemde - de mediatio futurae vitae, de overdenking van het toekomende leven, is dan een grote rijkdom. De wereld zegt van mensen, die oud geworden zijn, dat ze er bijna 'geweest' zijn. Het geloof zegt van Gods kinderen, dat ze er bijna zijn. Waar dat in de rechte geloofsbevinding wordt beleefd en uitgezegd is al iets van de hemel op de aarde.

Spiritualiteit

Al geruime tijd ligt op mijn schrijftafel een interview in Christen Vandaag van Jeroen Bol en Aad Kamsteeg met de rooms katholieke dr. Antoine Bodar, die de laatste tijd nogal van zich doet spreken. Daarin spreekt deze over ontmoetingen met orthodoxe protestanten. Hij noemt concreet een ontmoeting met aanstaande predikanten van de vrijgemaakt gereformeerde kerken en zegt: 'Ik heb daar een avond meegemaakt zoals ik er nog nooit een heb meegemaakt'. Hij zegt te willen speuren naar 'de wortels van de Schrift'.

In dat interview gaat het vooral ook over spiritualiteit. De ontmoeting met bovengenoemde broeder deed me er op doorpeinzen. Onze tijd is vol van spiritualiteit van allerlei soort. Maar wat is het fundament ervan? Is moderne spiritualiteit niet maar al te zeer ik-gericht? 'Ik ervaar', 'ik vind', 'ik gevoel' of 'ik heb een goed gevoel'? Echte spiritualiteit echter heeft haar basis in de Schrift zelf. In het genoemde interview met Bodar staat te lezen: ...ik wil benadrukken dat voor spiritualiteit de bijbel het fundament en het uitgangspunt moet blijven. Je kunt de bijbel niet genoeg bestuderen. Tegelijk zou ik ook orthodoxe protestanten op de grote rijkdom van de kerkvaders willen wijzen. Je kunt genieten van Augustinus en van latere kerkvaders. Ook Luther moeten we lezen'. Hier zou een keur van schrijvers uit de traditie van de kerk der eeuwen, met name ook in de gereformeerde traditie te noemen zijn. Met name de worsteling van de Reformatie om het rechte geloof in het geding met Rome om de 'wortel der Schriften' heeft een keur van geestelijke lectuur opgeleverd, waarvan kennisname ook vandaag voor het geestelijk leven van het grootste belang is. Wat we van onze vaderen hebben geërfd moeten we verwerven om het opnieuw te bezitten. Dan worden we bewaard voor schwarmerische ofwel dweperige spiritualiteit, die de gronden zoekt buiten Christus, bijvoorbeeld in het menselijke innerlijk, gronden die moerasbodem blijken te zijn, waarop men niet staan kan. Het verborgen manna of de olie in de kruik is gelegen in geestelijke kennis, waar een mens geestelijk van leven kan en waarover hij uiteindelijk mediteren kan in de verborgen omgang met God. Mijn volk is uitgeroeid omdat het zonder kennis is, zegt de profeet Hosea (4 : 6). Er is vermeerdering van kennis, van 'wetenschap', die, hóé nodig ze ook op allerlei terreinen is, afmat, vermoeit. Wie zulke wetenschap vermeerdert, vermeerdert smart, zegt Prediker (1 : 18). Maar in het kennen van het geloof ligt vreugde. De nieuwe, geestelijke mens wordt vernieuwd tot kennis, zegt Paulus (Kol. 3 : 10). De nieuwe mens wordt vernieuwd.

Persoonsgericht

De rechte spiritualiteit is gefundeerd in kennis van de Schrift, die men zich ook eigen maakt door kennis te nemen van de bronnen in de kerkgeschiedenis. De eeuwen door zijn uit de Schrift, die onuitputtelijk is, schatten opgedolven, die een enkele mens in zijn of haar korte leven niet in zijn eentje vermag op te delven. Waar die gefundeerde kennis gaat ontbreken, komt de weg vrij voor spiritualiteit, die geen naam mag hebben, omdat ze niet met een Naam, de Enige Naam is verbonden. De geestelijke kennis vindt immers haar concentratie in het kennen, dat is ook liefhebben van Christus. Ze is Persoonsgericht.

Petrus spreekt over de kennis, die ons niet leeg of onvruchtbaar laat en benoemt dit dan als 'de kennis van onze Heere Jezus Christus' (2 Petr. 1 : 8). Wie die kennis niet heeft is blind, zegt hij. Wie die kennis wel heeft, ontvangt 'een rijke ingang' in het eeuwige Koninkrijk van onze Heere en Zaligmaker Jezus Christus', (vs. 11). Wanneer Christus ontbreekt in de spiritualiteit, zal een mens uiteindelijk ook in zichzelf blijven staren en zoeken. De Koning zien in Zijn schoonheid. Dat is het hoogtepunt van geloofsbevinding. Dat is leven met eeuwigheidsperspectief.

Meditatie

Het christelijke leven, liever nog het geestelijke leven heeft voeding nodig: olie in de lampen, manna in de kruiken. In het vaak gestresste alledaagse leven ontbreekt het maar al te vaak aan stilte en rust voor geestelijke overdenking. Predikanten zeggen in deze tijd te moeten worstelen om de overdracht in de prediking naar mensen toe, die 'even', vluchtig aan het alledaagse gejaagde leven ontsnappen, zonder stilte voor de voorbereiding op de zondag.

Vakantie is naar de letterlijke betekenis leeg zijn. De praktijk leert echter, dat, wanneer vakantie aanbreekt, mensen eerst leeg moeten worden van wat hen dagelijks bezig houdt. Vorige week citeerden we prof. dr. H. W de Knijff, die schreef, dat mensen eerst hard(er) moeten werken om met vakantie te kunnen gaan. Mensen moeten dan zelfs in-groeien in hun vakantie.

Maar is lege tijd niet bij uitstek geschikt voor overdenking? De vraag is of dat element in de moderne vakantiecultuur ook bij christenen wezenlijk functioneert. Het is een gave van de Heilige Geest om het zo te beleven, 'in de kennis van onze Heere Jezus Christus'.

De overdenking van het toekomende leven betekent daarbij niet dat deze op de dood is gericht - al zal elke gelovige mens die overdenking ook hebben - maar op het Leven; op de rust ook van de eeuwige sabbat, die hier al begint. Maar die verder in het volle leven kracht schenkt, moed ook op het leven weer aan te kunnen. Petrus spreekt over 'de kennis van God en onze Heere Jezus Christus' en zegt dan dat 'Zijn goddelijke kracht' alles wat tot het leven en de godzaligheid behoort, schenkt (geschonken hééft zelfs), zodat ons 'de grootste en dierbaarste beloften' geschonken zijn (2 Petrus 1 : 3, 4).

Het christelijke leven vraagt om oefening in spiritualiteit, om het eigentijds te zeggen. Zou daarin niet het geheim van geestelijke groei gelegen zijn? Paulus dankte God vanwege het 'opwassen' van de Thessalonicenzen in geloof. En in zijn brief aan de Colossenzen bidt hij, dat ze mogen 'opwassen' in de kennis van God. Die groei in de kennis van God staat niet los van de kennis der Schriften. Want alleen via de Schriften laat God Zich kennen in Christus.

Allerlei moderne' religiositeit wordt ook gekenmerkt door meditatie. Maar meditatie heeft een fundament en is Persoonsgericht. Zo niet, dan ontstaat een 'gat', dat zich door surrogaten als bijvoorbeeld New Age laat opvullen.

Vakantie, afwezigheid van arbeid. Leegte, die zich leent voor oefening in bijbelse spiritualiteit. Om de verbinding tussen aarde en hemel te beleven. Onze tijd heeft mensen nodig, die deze verbinding tussen hemel en aarde kennen. Om de ban van een ik-gerichte, materialistische op genot en consumptie gerichte cultuur te doorbreken. Meer dan in andere tijden zou vakantie zich ertoe moeten lenen, om die verbinding te beoefenen en te beleven dat ons leven in Christus verborgen is bij God (Kol. 3 : 3). Zo niet, dan zijn aan huis gebondenen, die deze overdenking wel kennen, in vakantietijd beter af.

Zo werd deze bijdrage een vakantiemijmering óver en vanuit de meditatie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen