Over de pastorale zorg aan echtparen met huwelijksproblemen (3)

Pastoraat na echtscheiding

Tot nu toe spraken we over echtparen, die weliswaar met relatieproblemen te kampen hebben, maar die ondanks alles toch nog samen optrekken. Maar het kan ook - ieder weet dat - anders gaan. Soms is de nood zo groot dat er geen andere uitweg lijkt te zijn dan uit elkaar gaan. Vaak is er een lange periode van vele misverstanden, ruzies en talloze verdrietige dingen aan vooraf gegaan. Plotseling is daar dan het moment dat het toch tot de gevreesde breuk komt.

Bij echtscheiding heeft de buitenstaander nog weleens het beeld dat een echtpaar gemakkelijk uit elkaar gaat. In werkelijkheid is dit zelden het geval. Vrijwel altijd is het een zo ingrijpende ervaring, die slechts vergelijkbaar is met wat mensen doormaken bij het overlijden van een geliefde. Ook op een scheiding volgt meestal een soort rouwproces. Net als nabestaanden moeten scheidende mensen afscheid nemen van hun partner en moeten zij zich instellen op een toekomst zonder die ander. Hoewel menigeen denkt dat iemand door de dood verliezen erger is dan door echtscheiding, zou het omgekeerde wel eens waar kunnen zijn. Het is echter niet juist deze beide hoogst verdrietige dingen tegenover elkaar te plaatsen. Gesteld kan worden dat ze allebei zeer moeilijke kanten hebben. Wat echtscheiding betreft, kan worden gezegd dat men in feite ook het verleden verliest. Over de mooie tijd, toen nog alles goed was, komt een schaduw te liggen. Bovendien hebben mensen die gescheiden zijn vaak het gevoel dat ze ernstig hebben gefaald. Dit heeft weer gevolgen voor het proces van afscheid nemen. Vele gebeurtenissen uit het verleden, die niet negatief beleefd werden, komen nu toch in een ander daglicht te staan. Een nieuw en eigen bestaan opbouwen wordt bij scheiding ook niet zelden bemoeilijkt door dat men telkens weer met de ander geconfronteerd wordt door bijvoorbeeld de omgangsregeling voor de kinderen, de afhankelijkheid op financieel gebied etc. Het emotioneel zich losmaken van de partner en weer toekomstperspectief vinden, kan, ook als de scheiding in zekere zin een opluchting is, heel moeilijk zijn. In het verleden was het zo, dat mensen in deze omstandigheden vrijwel altijd uit de kerk verdwenen. Een vrij groot percentage van niet-meelevenden in de kerkelijke kaartenbakken bestaat dan ook uit gescheiden mensen. In onze tijd, die zich kenmerkt door openheid, komt daar wel enige verandering in. Mensen doen uit zichzelf een beroep op de kerk, in andere gevallen constateert de predikant aan de hand van de kerkelijke administratie de scheiding en komt zo bij mensen die hulp nodig hebben terecht.

Openheid

Hoe wordt er eigenlijk over echtscheiding binnen de Gereformeerde Bond gedacht?

We kunnen stellen dat men het wel eens is over de twee bijbelse gronden töt echtscheiding, namelijk: overspel (Mattheüs 19) en kwaadwillige verlating (1 Korinthe 7). Het blijkt echter dat deze beide bijbelse gronden voor echtscheiding het nadenken over andere bijzondere situaties niet overbodig maken. De gegevens die de Bijbel ons biedt, vragen om een concrete toepassing in zeer wisselende omstandigheden. Wat betekent dit voor het pastoraat? In de praktijk worden de 'grensgevallen' door iedere predikant en kerkenraad naar eigen interpretatie beoordeeld. In de ene gemeente neemt de tucht een belangrijke plaats in - ook met betrekking tot het pastoraat - terwijl in een andere gemeente deze nauwelijks functioneert. Hier staan we voor een moeilijk punt. Het zou wenselijk zijn als er in de kerk openheid werd gegeven over het handelen in situaties waar predikanten en echtparen met een stuk gelopen huwelijk voor komen te staan en waarover in de Bijbel geen directe richtlijnen worden gegeven. Nu worden predikanten soms geconfronteerd met zeer schrijnende gevallen waarop echter bovengenoemde bijbelse noties niet direct van toepassing zijn. Toch stelt men soms duidelijk vast dat de situatie laten voortbestaan toch onmogelijk als Gods bedoeling kan worden gezien. Het feit dat er op dit punt weinig openheid is, leidt er toe dat de huidige handelwijze van predikanten nauwelijks gedegen gereflecteerd kan worden. Een opbouwende discussie over de vraag hoe je in het pastoraat met dit soort situaties om dient te gaan gaat men vrijwel nog steeds uit de weg. Wenselijk is dat er in de kerk één lijn wordt getrokken, maar dat blijkt in de praktijk (nog) niet mogelijk. Het feit dat geen enkele situatie waarin huwelijksproblemen spelen dezelfde is, maakt dat echter ook zeer moeilijk.

Begeleiding

In de kerk zijn we het er vrijwel allemaal over eens dat pastorale begeleiding ook na een scheiding van groot belang is. Onderscheid tussen verlater en verlatene maken we niet, pastorale zorg hebben beiden nodig. Als kerk zijn we in de eerste plaats geroepen om een helpende hand uit te steken en iemand tot steun te zijn. Om mee te denken en te bidden met hen die worstelen met de vraag: hoe moet ik (hoe moeten we) verder? In die pastorale houding mag eerlijkheid absoluut niet ontbreken. Huwelijkstrouw staat in de Bijbel zeer hoog genoteerd. Het blijft nodig dat we elkaar daarop aanspreken. Door de hele Bijbel heen zien we dat de Heere Jezus Christus de zonde uiterst serieus neemt, daarom moet, zo nodig, iemand terecht gewezen worden. Wel dienen we daar zeer voorzichtig mee te zijn. In dergelijke situaties zijn zeer vaak grote fouten gemaakt. Eenzaamheid, isolement en verwarring zijn gevoelens die na een scheiding bijna altijd aanwezig zijn. Als kerk hebben we niet de taak daar nog een schepje bovenop te doen. Niet zelden worstelen mensen, we merkten het reeds eerder op, met vragen die betrekking hebben op het geloofsleven. Allerlei vragen dringen zich op: bestaat God wel? Zo ja, waarom bemerk ik dan in al mijn ellende zo weinig van Hem? Wie is God eigenlijk, dat Hij dit toeliet?

Hoewel het in het pastoraat aan gescheidenen zeker niet primair om het beantwoorden van de schuldvraag gaat, betekent dit niet dat deze vraag altijd angstvallig uit de weg gegaan moet worden. Voor de verwerking is het van belang dat iemand zijn eigen aandeel in wat er gebeurd is, onder ogen ziet. In het pastoraat mag echter ook worden gewezen op Jezus Christus, die juist ook gekomen is voor mensen die stuk lopen op de gebrokenheid van het leven. Mensen die worstelen met hun onvermogen om dingen weer goed te krijgen. Het kan goed zijn om samen te bidden om vergeving, om bevrijding van wraakgevoelens, en om troost in eenzaamheid. Vaak hebben mensen een lange weg te gaan voor de scheiding verwerkt is. Niet alleen de predikant of de ouderling kunnen in dit proces tot steun zijn, ook gemeenteleden kunnen veel betekenen. Als gemeente kunnen we biddend en helpend om hen heen staan. Ook in praktische zin kan vaak een helpende hand geboden worden: de drempel om alleen naar de kerk of een vereniging te gaan kan heel hoog zijn; al die ogen die naar je kijken als je alleen de kerk binnenkomt! En wat zullen ze wel zeggen op de bijbelkring?

Het kan een geweldige steun zijn als je als mede-gemeentelid voorstelt om samen te gaan; het kan helpen iemand bij de kerk te houden.

Wanneer echtparen, die worstelen met huwelijksproblemen of reeds te maken kregen met het verbreken van hun relatie, gaan merken dat de kerk door de liefde van Christus met hen mee lijdt in de goede zin van het woord, dan zal er al veel gewonnen zijn. Zij zullen zich dan werkelijk bijgestaan voelen. Een open houding van de kerk is daar wel voor nodig.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen