De kracht van eenvoudig geloof (1)

Een jaar in gezelschap van Blumhardt
Gedurende het afgelopen jaar heb ik, zoveel als de drukke werkzaamheden dat toelieten, heel geregeld in het gezelschap van Johann Christoff Blumhardt verkeerd. Ik kan u verzekeren, dat het in zijn gezelschap zeer aangenaam vertoeven is. Zijn diepe en eenvoudige geloof, zijn warme persoonlijkheid, zijn diepe bewogenheid met de zuchtende schepping, zijn onverwoestbare hoop op Gods toekomst, dat alles maakt de ontmoeting met Blumhardt telkens weer tot een boeiende, vertroostende en inspirerende gebeurtenis. En hoewel het al 120 jaar geleden is dat deze V.D.M. stierf (om precies te zijn 25 februari 1880), zijn getuigenis is nog springlevend.
Met deze ontmoetingen ging voor mij een al lang gekoesterde wens in vervulling. Vanaf het eerste moment namelijk, dat de naam Blumhardt in mijn leven viel werd mijn nieuwsgierigheid gewekt. Voor zover ik dat nu nog kan nagaan was de eerste die mij op Blumhardt attent maakt dr. Karel Kraan, de man van de Charismatische Vernieuwing en de schrijver van enkele diepgravende studies over de dienst der genezing (Opdat gij genezing ontvangt en Genezing en bevrijding). Voor hem was Blumhardt een belangrijke inspiratiebron. Het was niet zomaar dat ik de boeken van Kraan las. Twaalf jaar geleden werd een goede vriendin van ons ernstig ziek. Ze was nog maar 27. En in die periode kwamen wij, als vrienden en familieleden, in aanraking met de dienst der genezing. We werden geraakt door de bijbelse beloften van genezing en bevrijding en zochten naar getuigen, die ons de waarheid van die beloften zouden onderstrepen door de ervaringen van hun leven. En één van die getuigen was dr. Kraan, die op zijn beurt (hij was een pionier in Nederland) weer een getuige vond in Blumhardt.
En zo kwam Blumhardt op mijn weg. Een levende getuige van wat God, in een bepaalde periode van de geschiedenis, wilde doen aan Zijn kerk. Een profetische gestalte, die de kerk steeds weer bepaalt bij de vraag of zij nog kerk is naar Gods bedoeling. Kerk in de kracht van de Heilige Geest. Kerk op de hoogte van de heilsfeiten en in het bijzonder van Pinksteren. Aan zijn getuigenis wil ik in dit artikel graag stem geven.
Helaas is het werk van Blumhardt voorzover ik dat overzie nauwelijks in het Nederlands toegankelijk. Bij Vandenhoeck & Ruprecht in Göttingen verschijnt deel voor deel zijn verzameld werk, waar ik gebruik van heb gemaakt. Daarnaast las ik twee levensbeschrijvingen: Eugen Jäckh, Blumhardt Vater und Sohn, Berlin 1925 en Friedrich Zündel, Johann Christoph Blumhardt, Giessen/Basel, 1954.

Wie was Blumhardt?
Wie was Blumhardt precies? Laat ik hem eerst even duidelijk onderscheiden van zijn zoon, Christoph Blumhardt. Net als bij de familie Gunning in Nederland roept ook de naam Blumhardt steeds weer de vraag op: Over wie hebben we het nu, over vader of over zoon? Wel, ik heb ik het in dit artikel dus over de vader, over de oude Blumhardt. Over de zoon, die het werk van zijn vader overnam maar het ook een heel eigen accent gaf, is ook meer dan genoeg te vertellen, maar ik beperk me tot vader Blumhardt.
Johann Christoff Blumhardt dus. Wie was hij? Hij werd op 16 juli 1805 geboren in Stuttgart, als zoon van een houtbewerker. Hij groeide op in een eenvoudig gezin, waar, op een wat piëtistische wijze, de Bijbel een grote rol speelde. En de kleine Blumhardt had voor die Bijbel van jongsafaan een open hart en een open verstand. Op zijn 12e had hij - zo vertelt hijzelf - de Bijbel al tweemaal helemaal gelezen. En al gauw werd duidelijk, dat Johann Christoff de Bijbel niet zag als een boek om te lezen of mee te werken. Nee, de Bijbel werd een boek om in te wonen. Hij lééfde in de Bijbel. Dat was zijn wereld, zijn normale wereld. En de gewone wereld om hem heen, met alles wat er in omgaat, die wereld bezag hij steeds vanuit die wereld van de Bijbel, die wereld van God. Die geloofshouding, die naar mijn inschatting het diepste geheim van Blumhardts leven en werken was, zou zich zijn leven lang alleen maar verder verdiepen. Die eenvoud van leven zou zijn preken, zijn gebeden en zijn geloof stempelen. Zelf zei hij eens: 'Eenvoud is het kenmerk van het goddelijke'. Die eenvoud betekende overigens niet dat Blumhardt simpel was. Integendeel. In zijn theologiestudie hield hij zich intensief en talentvol bezig met muziek, astronomie, geografie en nog vele andere wetenschappen en hij gaf het allemaal een plek in zijn leven. Maar in tegenstelling tot zijn studiegenoot David Friedrich Strauss, de latere schrijver van het historisch-kritische boek over Jezus (Leben Jesu), die daardoor voor de moderne vrijzinnige theologie koos, bleef Blumhardt eenvoudig geloven in de waarheid en de betrouwbaarheid van het Woord. En zo zou hij zijn loopbaan volbrengen. Een loopbaan, die grofweg in drie perioden is te verdelen, met alle drie grote betekenis.

De ouverture: Basel en Iptingen
De in de theologie afgestudeerde Blumhardt begon niet - zoals dat bij ons vaak gebeurt - meteen als predikant. Nee, zo rond zijn vijfentwintigste werd er een beroep op hem gedaan door de Basler Missions Gesellschaft. Dit was een van de vele zendingsverenigingen die in het begin van de 19e eeuw onstonden. De vereniging in Basel was een heel grote en vooral ook zegenrijke. Blumhardt heeft hier maar liefst 6, 5 jaar gewerkt en er met name Hebreeuws onderwezen. Deze periode werd volgens Blumhardt zelf van fundamenteel belang voor zijn latere roeping. De studie van het Hebreeuws voerde hem nog dieper in de wereld van de Bijbel dan hij zich al bevond. Maar daar kwam bij - en dat noemt Blumhardt vooral een grote zegen - , dat hij daar in Basel gelovigen uit de hele wereld ontmoette en zo van meet af aan een diep besef ontwikkelde dat de kerk van Christus een wereldwijde kerk is. Ongetwijfeld heeft die ervaring een grote invloed gehad op zijn visie op het heil. Het heil van Christus - dat zou later zijn credo worden - is bedoeld voor de hele wereld en niet minder dan dat. Gods reddende handelen beperkt zich niet tot de harten van de individuele gelovigen (hoewel het daar wel landt), maar is uiteindelijk bedoeld om volken, ja om de schepping te redden.
In Basel lag dus de opmaat. Maar na 6, 5 jaar werd het tijd voor iets anders. Alleen: opnieuw wachtte hem nog niet het ambt van predikant. Met Pasen 1837 (hij was toen dus al 32) werd hij beroepen als hulpprediker in het dorpje Iptingen, een kleine gemeente van 790 zielen. Deze gemeente stond bekend als zeer lastig. Het was een broeinest van separatisme en de predikant van Iptingen, een wat onbeholpen man, was er in opgebrand. Het was daardoor ook een verwaarloosde gemeente.
Daar ging Blumhardt dus aan het werk, eerst en vooral met de bedoeling om het vak van dominee te leren. Hij deed dat met een grote onbevangenheid. Zonder aanzien des persoons begon hij, op een een diep menselijke manier, het pastoraat weer vorm te geven. Dicht bij de mensen zijn, dat was zijn motto. En vooral bij de jongeren. En al gauw bleek: Blumhardt was een pastor in hart en nieren. Bewogen, nabij, wijs, humoristisch en vooral: diepgelovig. Nooit legde hij het er te dik op (aan overgeestelijkheid had hij een grote hekel), maar in alle eenvoud bouwde hij echt aan het geloof van zijn schapen. En zo begon hij ook te preken. Eenvoudig, direct, in de taal van de gewone mensen, zonder kanselmanieren (waar predikanten juist in de 19e eeuw wel raad mee wisten).
Kortom: Blumhardts werk begon een bediening te worden. En opeens gebeurde het: er kwam in en rond Iptingen een opleving. Een doorbraak van geestelijk leven. Steeds meer mensen kwamen naar zijn diensten, ook uit omliggende dorpen. Binnen een jaar was de hulpprediker van Iptingen uitgegroeid tot een dienaar van het Woord met een krachtige en zegenrijke bediening. En dat terwijl hij de periode Iptingen steeds als een 'wachttijd' ervoer, aangezien hij trouwplannen had. Aan een huwelijk viel echter alleen te denken wanneer hij een volledig domineestraktement kreeg. Ontroerend zijn de brieven die hij in die periode aan zijn verloofde, Doris Köllner, schreef. Het wachten viel hen beiden heel lang, maar de wachttijd was ook een heel gezegende tijd. Vandaar dat Blumhardt kon schrijven: 'Laten wij onze wachttijd niet als pijnlijk ervaren, maar haar als een vrolijk dankoffer en een zoete reuk aan de Heere brengen'. Kortom: Blumhardt had een heel bijzondere, overweldigende start! Zou dat zo blijven? Was dit de opmaat voor nog groter dingen, of was het een toevallige samenloop van omstandigheden?

Gouda               B. J. van der Graaf

Bewerking van een lezing, gehouden voor de de Goudse Kring op 31 mei 2000 in Reeuwijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen