Het consistoriegebed

ln een serie artikelen geven we aandacht aan de onderscheiden aspecten van de eredienst. Vanaf het consistoriegebed tot de zegen aan het eind van de dienst zullen de elementen van de eredienst, in de volgorde waarin ze plaatsvinden, aan de orde worden gesteld. Aan de inhoud van de prediking zal in deze serie geen aandacht worden gegeven, enerzijds omdat daaraan in de loop van de jaren in deze kolommen herhaaldelijk aandacht is gegeven, anderzijds omdat daarvoor meer artikelen nodig

zijn dan voor de andere momenten in de eredienst.

Ik moet er niet aan denken dat ik predikant zou zijn bijvoorbeeld in een gemeente waar men het consistoriegebed niet kent. De lezer heeft het vast wel eens meegemaakt in het buitenland: de predikant komt in zijn eentje binnen, neemt plaats op de voorste bank, en de dienst begint nadat de gemeente een inleidend lied heeft gezongen en het orgel is uitgespeeld. Dat zou voor mij een erg eenzaam gebeuren zijn.

Waar vandaan?

Waar komt het consistoriegebed vandaan? In de begintijd van de Reformatie schijnt het er niet geweest te zijn. Lange tijd daarna evenmin. Bij mijn weten zijn er zelfs vóór de negentiende eeuw geen sporen van te vinden. Waarschijnlijkt is het ontstaan in de tijd van de Afscheiding, toen er het gevaar was van ingrijpen in de dienst met militair geweld, waardoor de kerkdienst ernstig verstoord kon worden en de voorganger en gemeenteleden zwaar beboet of met gevangenis gestraft konden worden. Geen wonder dat men behoefte gevoelde de Heere te bidden om een ongestoorde en gezegende dienst.

We moeten dus het consistoriegebed niet verabsoluteren. Toch zou ik het niet graag willen missen.

Vijf broden en twee vissen

Wat kan er van het consistoriegebed een bijzondere bemoediging uitgaan. Ik denk aan de jonge kandidaat of predikant, die in een gemeente voor de eerste keer voorging (ik weet niet meer waar ik het verhaal gelezen heb). Het was kennelijk aan hem te merken dat hij er tegenop zag. De ouderling van dienst band: 'Heere, hier is een jongeling met vijf broden en twee vissen; wilt U het vanmorgen wonderlijk vermenigvuldigen'. En het werd vermeRED. nigvuldigd, het werd een goede dienst. Het is niet alleen een jonge prediker die tegen de dienst kan opzien. Het geldt ook de oudere predikant. Persoonlijk ervaar ik dat het leiden van de dienst en het preken met de jaren niet gemakkelijker wordt. 'En dat moet het ook niet worden ook', zei een ervaren emeritus predikant mij eens. Vandaar dat we als het ware tegen de broeders van de kerkenraad zeggen: Broeders, bidt voor ons, opdat het Woord des Heeren vanmorgen zijn loop hebbe en verheerlijkt worde (2 Thess. 3 : 1).

Rust

Het betekent ook, dat er vóór de dienst in de consistoriekamer een zekere rust dient te zijn. Te dikwijls gebeurt het dat de voorganger overvallen wordt met allerlei mededelingen en informatie, terwijl een paar minuten later de hoge en heilige dienst gaat beginnen. Daarom is het goed dat-in veel gemeenten de afkondigingen, die voorheen door de voorganger gebeurden, nu door een van de kerkenraadsleden gedaan worden, met een welkom aan de gemeente. De voorganger kan onder het zingen binnenkomen of vóór het zinjgen plaatsnemen in de kerkenraadsbank. Laten zowel de voorganger als de kerkenraadsleden, als het enigszins mogelijk is, ook ruim van tevoren in de consistoriekamer aanwezig zijn. Samen kan dan in rust naar de dienst worden toegeleefd.

Voor de eerste keer

Ook de ouderling, die het consistoriegebed moet uitspreken, kan daar te- p genop aan zien. Met name geldt dat de ouderling die kort geleden in het ambt bevestigd werd en nog wat onwennig in de consistoriekamer staat. Zelf heb ik de gewoonte soms ter bemoediging even tegen zo'n broeder te zeggen: we zijn allemaal een keer voor de eerste keer begonnen, houd het maar eenvoudig. Waarom zou een beginnende ouderling het gebed ook niet van tevoren opschrijven? Verschillende keren maakte ik mee dat een ouderling zijn uitgeschreven gebed biddend voorlas. Gaan de formuliergebeden, achter in het Psalmboek, ons daarin niet voor? Eenmaal maakte ik ook mee dat de ouderling de prachtige Bedezang voor de predikatie (gezang H of 8) bad. Waarom wordt dit inhoudsvolle lied, met zo'n mooie melodie, overigens zo weinig in de dienst gezongen?

Inhoud

Wat is de inhoud van het consistoriegebed? Mijn eerste antwoord is: laat het kort en krachtig zijn. De ouderling bidt niet voor land en volk, voor zieke gemeenteleden, voor het werk werk van zending en evangelisatie of voor allerlei nood van de christenheid. Die gebeden horen op de kansel. Hij moet, evenals trouwens de voorganger, waken voor een ijdel verhaal van woorden. Of voor, wat ik als jongen eens in mijn geboorteplaats hoorde (het moet in het begin van de vorige eeuw gebeurd zijn): de ouderling bad met vele, vele woorden; bijna alles leek aan de orde te komen. Toen hij haperde om naar nieuwe woorden tó zoeken, zei de dominee luid en krachtig: Amen, de rest doe ik op de preekstoel.

De ouderling bidt om een goede dienst, dat God de voorganger wil sterken, dat het Woord helder zal overkomen, dat het zingen en het bidden en het orgelspel en alle andere elementen, die eveneens hoge elementen zijn, stichtend (dat is opbouwend) mogen zijn, tot eer van God en tot zegen van de gemeente. Daarbij kan ook gedacht worden aan hen die in de dienst een taak hebben: de koster, de organist, de leiding van de kinderopvang of kindernevendienst.

Een goéd voorbeeld dat ik ergens tegenkwam is het gebed uit een Schotse liturgie: 'Hemelse Vader, ga met ons mee in Uw huis. Laat Uw Geest ons geleiden. Neig de harten tot de verwachting van Uw Rijk, in onze gemeente en in heel Uw kerk. Zegen ons bij de lezing en verkondiging van Uw Woord. Bevrijd ons van gebondenheid en vrees voor mensen en van alle toegeeflijkheid aan het kwaad. Wees onze Gids, ons Licht, onze Sterkte, opdat Uw Koninkrijk kome, door Jezus Christus, onze Heere. Amen'.

Bijzondere diensten

Als de dienst een doopdienst is, zijn in de regel ook de doopouders in de consistoriekamer. Het is zinvol als zij ook het consistoriegebed meemaken (en meebidden). Het zal voor hen des te , zijn dan voor de andere momenten in de eredienst.

meer het gewicht van de dienst onderstrepen. Vanzelfsprekend dat de ouderling hen dan ook in de voorbede betrekt: dat het bijzonder voor hen en de familieleden die in de dienst zijn, een goede dienst mag zijn.

Hetzelfde geldt de trouwdienst. Samen met de predikant, de diaken(en) en eventueel andere ouderling(en) mag het bruidspaar bij het consistoriegebed betrokken zijn en mogen zij horen dat het gebed om Gods zegen en om een goede dienst in het bijzonder ook hen geldt.

En dankgebed?

Soms is het om allerlei oorzaken moeilijk om na een trouwdienst het consistoriedankgebed te doen. Laat het dan niet geforceerd worden.

Ook zijn er gemeenten die het dankgebed na de dienst niet kennen. Of die, bijvoorbeeld bij een dubbele dienst met dezelfde voorganger, na de eerste dienst het consistoriedankgebed en vóór de tweede dienst het consistoriegebed weglaten. Laten bepaalde zaken in de vrijheid van de kerken (de kerkenraden) gelaten worden.

Overigens acht ik zelf het consistoriedankgebed zinvol en passend. Wat is het goed als door de ouderling in het dankgebed een of meer elementen van de preek of van de dienst worden opgepakt. Eventueel kan er een verdieping aan worden gegeven of een bepaalde gedachte uit de preek of van de dienst worden onderstreept of aangevuld, zonder dat het gebed een preek gaat worden. Er kan gebeden worden om vrucht op de preek of op de dienst, en om de leiding van de Heilige Geest in de harten en levens van de gemeenteleden.

Vanzelfsprekend hoede de ouderling zich er voor om iets in zijn gebed te zeggen dat verborgen kritiek op de voorganger of op de preek bevat. In het dankgebed mag het goede van de dienst, van het Woord, van de preek, van een lied, worden opgepakt, om daarvoor de Heere te danken en Zijn zegen erop te vragen.

De dienst begint

Terug na het consistoriegebed vóór de dienst. Het gebed is uitgesproken. En dan gebeurt er ndg iets geweldigs: de voorganger krijgt van alle kerkenraadsleden een hand. Ze staan om hem heen, ze dragen mede verantwoordelijkheid. Nu kan het gebeuren. En de ouderling van dienst brengt hem naar de kansel en drukt hem daar de hand. Ik sta er als dominee niet alleen voor. Er is gebeden. Er zijn handen gegeven. En er is ook nog de geweldige belofte dat waar twee of drie in Jezus' naam vergaderd zijn, Hij in het midden is (Matth. 18 : 20). We zien niet op het aantal. God is tegenwoordig. Hij is in het midden. Laat nu alles zwijgen, alles in ons voor Hem neigen.

H. VELDHUIZEN, ZEEWOLDE

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen