De islam aan de deur

Dit boek bevat een selectie uit de vele artikelen die zij over de islam schreef en de lezingen die ze hield. Het is een veelzijdig boek geworden met onder andere haar inaugurele rede uit 1957 ('Individualistische tendenties in de wereld van de islam'), artikelen die zij schreef in onder andere In de Waagschaal (1956, 1973 en 1974), het Hervormd Weekblad (i979/'8o), Civis Mundi (1981), Kerk en Theologie (1993) en Hervormd Utrecht (1996), haar recensie van het boek 'Ik ben christen, mijn partner is moslim' en een lezing die zij in 1995 hield voor de GTSV Voetius.

Dat dit boek juist nu verschenen is, gezien de gebeurtenissen op 11 september in de Verenigde Staten en de oorlog in Afghanistan, is van grote actualiteit.

Allah

Een van de heel wezenlijke dingen die prof. Kohlbrugge naar voren brengt is dat Allah een ander is dan de God en Vader van onze Heere Jezus Christus. Allah is één en er bestaat voor de islam geen erger misdrijf dan Allah in zijn één-zijn aan te tasten (blz. 21). Dat was een van de voornaamste boodschappen die Mohammed tegenover het veelgodendom van de Arabische wereld in zijn dagen moest brengen. Binnen dat één-zijn is geen ruimte voor de drieheid. Het is fundamenteel dat de islam de belijdenis van de drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest afwijst en verwerpt. Dat betekent volgens dr. Kohlbrugge een star godsbegrip waarin geen ruimte is voor verlossing door Gods Zoon, die mens werd, en voor het heiligende werk van God de Heilige Geest. Allah de ene is de leegte, is nul, een algemene 'god' met wie geen persoonlijke relatie mogelijk is (201V).

Geen verlossing

Uit het voorgaande volgt ook dat de islam een heel ander zicht op Christus heeft dan beleden wordt in de christelijke kerk. Ook de islam kent Isa (Jezus). Zijn naam komt vele malen in de Koran voor. Maar Isa is, ook al staat Hij bij moslims in hoog aanzien, niets anders dan één van de profeten, van wie Mohammed de laatste, het 'zegel der profeten' is. In het artikel 'Is Allah een nevenweg naast Christus? ' schrijft dr. Kohlbrugge: Jezus staat volgens de moslims bij hen in groter aanzien dan bij de christenen, die niet willen erkennen dat de barmhartige Allah zijn profeet niet heeft laten kruisigen (85). Allah heeft bewerkt dat er voor Isa een schijnbeeld werd gemaakt en heeft Hem tot zich verhoogd. Daarmee valt het verzoeningswerk van Christus en kan de gemeente niet meer het lied zingen 'Had de Here Jezus ons niet opgezocht, mens onder de mensen, en ons vrijgekocht, Hij alleen tot sterven voor anderen bereid, wij waren verloren in alle eeuwigheid' (188).

Prof. Kohlbrugge citeert Miskotte als deze zegt: 'Het hart van de mens, die alleen de weg tot zijn God moet vinden, zonder offer, zonder Sabbat en Grote Verzoendag, zonder Middelaar, het hart van die mens kent geen vrede, vrijheid en recht' (95). En in het artikel 'Ontmoeting of confrontatie', waarin zij scherpe kritiek heeft op de Utrechtse dialooggroep van moslims en christenen, schrijft ze: 'Ontmoeting is goed en nuttig, maar blijft in de sfeer van vrijblijvendheid. Geloof betekent voor een christen geloof dat Christus aan ons barmhartigheid heeft gedaan en nog doet. Troost zoeken wij bij Christus, zoals de Heidelberger Catechismus zegt: Mijn enige troost in leven en sterven is, dat ik niet mijns, maar mijns getrouwen Zaligmakers Jezus Christus eigen ben'.

Koran

Zoals Allah niet te vergelijken is met de drie-enige God en Isa niet met Je- e zus-uit-de-evangeliën is ook de Koran ner niet te vergelijken met de Bijbel. De Koran is een aandeel uit Allah's boek, n dat de profeet uit de hemel heeft ontvangen. De islam zegt: zowel het eerste als het tweede testament zijn achterhaald en vervangen door de laatste, definitieve openbaring, de Koran, die geldt voor ieder mens. Dr. Kohlbrugge geeft verschillende voorbeelden hoe de Koran een andere boodschap heeft, bijvoorbeeld als het gaat over Jezus' kruisdood, de geschiedenis van Jozef (99) en van Job (158). Ze zegt: het woord van de Bijbel: 'Alzo liefheeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat eenieder die in Hem geloof, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe' brengt vrede, maar de woorden van de Koran vervullen met angst.

Israël

Israël wordt in de Koran op dezelfde lijn geplaatst als andere volken, wat te zien is aan uitdrukkingen als 'het volk van Noach, van Abraham, van Mozes', enz. Het begrip 'uitverkoren volk' heeft de Koran laten vallen en daarvoor in de plaats een veelheid van volken laten treden (111). In feite is er een vete tussen Israël en Ismaël van de dagen van Mohammed af, ook al weet dr. Kohlbrugge dat de Arabieren in latere tijden gematigder zijn opgetreden dan hun profeet.

Prof. Kohlbrugge is zeer huiverig voor de dialoog met de islam. Niet dat ze het gesprek niet wil aangaan. Dat is, met name nu zoveel moslims in ons land en West-Europa wonen, immers uiterst belangrijk. Maar dan moet men weten waarover het gesprek gaat en moet het gaan over wezenlijke zaken, wat iets anders is dan een vrijblijvende dialoog. Men neemt de moslimnaaste en zichzelf het meest serieus als men de wezenlijke verschillen tussen de islam en het christendom onomwonden naar voren brengt en het gesprek gaat over het getuigenis aangaande Jezus Christus. Ze is dan ook ongemeen fel als ze ziet dat dat getuigenis er niet meer is: 'Samen bidden tot de éne God is bidden tot Allah, die geen zoon heeft en houdt daarom zonder meer een toegeven van de kant van de christenen in. Zouden zij dat werkelijk menen? ' (86) En in haar recensie van het boek van de Sectie Interreligieuze Ontmoeting van de Raad van Kerken 'Ik ben christen, mijn partner is moslim' schrijft ze: 'Dit boekje wil alle heil laten varen en het zoeken bij de algemene God, waar voor Jezus Christus geen plaats is. Deze interreligieuze ontmoeting, uitgaande van kerken, is een verraad aan Jezus Christus. Staat onze Hervormde Kerk daar werkelijk achter? En uitgeverij Kok? Zo dan omdat gij lauw zijt en noch koud noch heet, Ik zal u uit mijn mond spuwen'. deze voor God brengen? Wij hebben schuld tegenover joden en Arabieren en weten geen uitweg. Zou God ons een weg willen wijzen voor Israël en Ismaël zonder dit schijnbaar onvermijdelijke, vreselijke bloedbad? ' (113).

Dialoog?

Prof. Kohlbrugge is zeer huiverig voor de dialoog met de islam. Niet dat ze het gesprek niet wil aangaan. Dat is, met name nu zoveel moslims in ons land en West-Europa wonen, immers uiterst belangrijk. Maar dan moet men weten waarover het gesprek gaat en moet het gaan over wezenlijke zaken, wat iets anders is dan een vrijblijvende dialoog. Men neemt de moslimnaaste en zichzelf het meest serieus als men de wezenlijke verschillen tussen de islam en het christendom onomwonden naar voren brengt en het gesprek gaat over het getuigenis aangaande Jezus Christus. Ze is dan ook ongemeen fel als ze ziet dat dat getuigenis er niet meer is: 'Samen bidden tot de éne God is bidden tot Allah, die geen zoon heeft en houdt daarom zonder meer een toegeven van de kant van de christenen in. Zouden zij dat werkelijk menen? ' (86) En in haar recensie van het boek van de Sectie Interreligieuze Ontmoeting van de Raad van Kerken 'Ik ben christen, mijn partner is moslim' schrijft ze: 'Dit boekje wil alle heil laten varen en het zoeken bij de algemene God, waar voor Jezus Christus geen plaats is. Deze interreligieuze ontmoeting, uitgaande van kerken, is een verraad aan Jezus Christus. Staat onze Hervormde Kerk daar werkelijk achter? En uitgeverij Kok? Zo dan omdat gij lauw zijt en noch koud noch heet, Ik zal u uit mijn mond spuwen'.

Fundamentalisme

Enkele artikelen zijn gewijd aan het moslimfundamentalisme, dat zijn oorsprong vindt in de reactie van de islamlanden op de crisis die is ontstaan door de ontmoeting met het Westen. Is het moslimfundamentalisme een bedreiging voor de vrede? (titel van een van de artikelen). Dr. Kohlbrugge zegt: Terugkeer tot de (oorspronkelijke) islam, wat het uitgangspunt van de islamitische revolutie is, is verre van eenvoudig ten gevolge van het wezen van de islam zelf. Het is een droom die nooit werkelijkheid kan worden. Daarvoor zijn allerlei ontwik-

kelingen te ingrijpend geweest.

Individualisme

Er zou van dit boek nog veel meer te zeggen zijn. Bijvoorbeeld wat dr. Kohlbrugge in haar inaugurale rede zegt over, wat zij noemt, de extreem individualistische instelling van de moslim, voortkomend uit de eenheid en enigheid van Allah. Zoals Allah een volledig vrij individu is, is de mens dat ook: alleen onderworpen aan zijn heer, zonder enige gemeenschap met de hem omringende individuen. Bij mij kwam de vraag op in hoeverre dat te rijmen is met juist het collectieve in de islam, als moslims bijvoorbeeld samen Allah aanroepen, sociaal eikaars contact zoeken en in veel opzichten sterk op elkaar aangewezen zijn.

Er zouden nog meer vragen te stellen zijn, zoals of er, omdat de islam een zeer grote verscheidenheid kent, geen nuances aan te brengen zijn, ook en temeer daar vele moslims beïnvloed zijn of worden door het westerse denken. Dat neemt niet weg dat het boek met grote gedrevenheid en bewogenheid zowel jegens de moslim- als de christennaaste is geschreven.

Waarom werden passages in het Frans (48), Duits of Engels niet, bijvoorbeeld in een noot, vertaald? Dat zou de lezer kunnen dienen.

* N.a.v. dr. Hanna Kohlbrugge, 'De Islam aan de deur. Op zoek naar een antwoord'. Uitg. Boekencentrum, 220 pag., ƒ 34, 82. christenen, die heel beslist willen uitgaan van het getuigend gesprek. Maar wie de moslimnaaste en zichzelf recht wil doen moet dit boek zeker niet ongelezen laten.

In een aantal artikelen willen we de komende weken nader op de islam ingaan.

H. VELDHUIZEN, ZEEWOLDE

* N.a.v. dr. Hanna Kohlbrugge, 'De Islam aan de deur. Op zoek naar een antwoord'. Uitg. Boekencentrum, 220 pag., ƒ 34, 82.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen