Duurzaamheid na Brundtland

Op 20 augustus, aan de vooravond van zijn vertrek naar de wereldtop over duurzame ontwikkeling in lohannesburg kreeg staatssecretaris Van Geel van milieu een opmerkelijk cadeautje aangeboden: een verrekijker. Deze werd hem aangeboden door prof. lan Harmsen, hoogleraar duurzame chemische technologie, namens het Christelijk Ecologisch Netwerk (CEN), waarin 18 christelijke organisaties en vele deskundigen zich sinds vorig jaar verenigd hebben. Een opvallend cadeau dat een opvallend pleidooi symboliseert. Volgens het CEN moet er in lohannesburg vanuit een andere, diepere visie gesproken en gehandeld worden dan tot nu toe. Het CEN kwam niet met een een wensenlijstje, maar een hartenkreet, die de zwakke stee raakt in de alom aanvaarde Brundtland-definitie van duurzame ontwikkeling. Waarom? Twee woorden kenmerken tot nu toe de houding van de rijke landen bij duurzame ontwikkeling. Het eerste woord is: antropocentrisch. We starten vanuit onszelf, ons mensen (anthropos = mens), vanuit onze goede wil en onze goede bedoelingen en zien vandaaruit om naar de armen en naar het milieu. Het tweede woord is: ontwikkeling. De mensheid beschikt over voldoende technische en economische middelen om via verdergaande ontwikkeling alle mensen op deze wereld een betere vervulling van hun behoeften te bezorgen en bovendien het milieu voor verdere beschading te behoeden, zo is de gedachte. Voeg deze twee woorden bij elkaar en je komt als vanzelf uit bij de befaamde definitie van duurzame ontwikkeling zoals die in het befaamde Brundtiandrapport eind jaren '80 werd vastgelegd: een ontwikkeling die de behoeften van de huidige generatie bevredigt zonder dat de behoeften van toekomstige generaties in het gedrang komen.

Respect voor de schepping

Maar zo komen we er niet uit. We zullen die heersende visie fundamenteel moeten herzien en de Brundland-formulering om twee redenen moeten bijstellen. De eerste is dat de aarde door God aan ons toevertrouwd is. Ze dankt haar waarde en betekenis niet aan ons. Wanneer er nu per uur evenveel levende soorten verdwijnen als dertig jaar geleden per dag, is er meer aan de hand dan de dreiging dat we in de toekomst misschien niet meer alle menselijke behoeften zullen kunnen vervullen. Het is de schepping zelf die dan naar het leven wordt gestaan. Daarmee wordt in feite ook haar Maker beledigd. Een antropocentrische benadering schiet zonder meer tekort. Ten overstaan van de geweldige bedreigingen van het wereldmilieu, waarvan de overstromingen in Europa en China slechts een teken zijn, zullen wij mensen onze plaats binnen het respect voor Gods schepping moeten hervinden. De al te menselijke vatbaarheid voor onbegrensde oprekking van onze behoeften, die we om ons heen en wie weet bij onszelf ook zien - opgewekt door reclame, door wat onze buren en onze 'peer group' doet - is dan ook funest. Maken mensen immers met de dieren deel uit van een verbond dat God met Noach sloot na de zondvloed om deze schepping niet nog eens te vernietigen.

De tweede beweegreden heeft te maken met de verwachting die we van de toekomst hebben. Voor veel mensen staan de moderne wetenschap en techniek altijd als een soort verlossers voor ons klaar staan om ons uitwegen aan de hand te doen wanneer we vasdopen. De christelijke toekomstverwachting ziet er anders uit. Zij gelooft in en werkt mee aan een toekomst waarin de wonden van de zwakken zullen worden geheeld, waarin de armen met goederen worden vervuld, terwijl het juist de rijken zijn die met lege handen worden weggestuurd.

Overconsumptie

Vanuit dat perspectief stelt het CEN expliciet de overconsumptie van de rijke landen aan de kaak. Hebzucht en materialisme jagen deze wereld, waarin voor iedereen genoeg kan zijn, over de kling. Natuurlijk zijn er meer vormen van kwaad in de wereld die duurzame ontwikkeling verhinderen, maar wanneer deze twee door 'lohannesburg' niet worden erkend, zal lohannesburg falen.

Van Geel kreeg de volgende suggestie voor een aangepaste definitie mee: 'Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de tegenwoordige generatie zonder tekort te doen aan mogelijkheid voor toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien: er is genoeg voor ieders behoefte ('need') maar niet voor ieders hebzucht ('greed'). Een ontwikkeling is niet duurzaam als de behoeften van de mens worden bevredigd ten koste van het behoud van natuur en milieu, de bescherming van de biodiversiteit, en een harmonieuze en rechtvaardige verdeling van welvaarf. En nu maar hopen dat deze definitie brede aandacht zal trekken. Aan u zal het niet liggen, naar wij hopen. U hebt immers deze bladzij gelezen en hem niet gedachteloos omgeslagen.

PROF. DR. B. GOUDZWAARD,

econoom en voorzitter Christelijk Ecologisch Netwerk

DRS. P. H. SIEBE,

uice-uoorzitter uan Aardewerk, christelijke stichting uoor goed rentmeesterschap

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen