Dienst van Woord en gebed

Eenieder zal hierbij denken aan een dienst die gehouden wordt voorafgaande aan een begrafenis. Trouwens, hoeveel verschillende aanduidingen hebben wij voor die samenkomst van familie, vrienden en bekenden zo midden in de week! Dat blijkt uit de aankondigingen en de rouwadvertenties.

Meest voorkomend zijn: rouwdienst, dienst van Woord en Gebed, maar ook afscheidsdienst, dankdienst, begrafenisplechtigheid, korte bijeenkomst om te gedenken, herdenkingsdienst, uitvaart. Verschillenden onder u zullen bij de aanduidingen wel een kerkelijke kleur of geloofsovertuiging plaatsen. Ik kies voor bovenstaand kenmerk. Woord en gebed, laten die centraal staan.

Dat is niet meer zo vanzelfsprekend. De samenkomst voorafgaand aan de begrafenis kent namelijk geen door de kerk aangeraden, laat staan voorgeschreven orde van dienst. Het is opmerkelijk, dat in de kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk de begrafenis geheel en al niet wordt genoemd. In de kerkorde van de Gereformeerde Kerken wordt gezegd dat de kerkenraden zullen meewerken, dat de leden der gemeente die gestorven zijn, op christelijke wijze begraven worden. De Raad voor de eredienst heeft in dit verband een handreiking geschreven.

Nu is de ervaring, dat het 'dienstkarakter' en het herdenkingsaspect van de samenkomst voor de begrafenis al meer profiel krijgen. Was in vroeger tijden het een uitzondering dat bij een begrafenis gezongen werd, nu is het omgekeerde het geval. Een gedrukte orde van dienst is ook volstrekt gebruik geworden. Een votum, een zegentbede), meestentijds een tweetal gebeden, voor opening van het Woord en het dankgebed en voorbede behoren tot de vaste ingrediënten van zo'n korte dienst.

Daarbij komt dat het afscheid, of de herdenking van de overledene, ook al meer gestalte krijgt in de samenkomst voor de begrafenis. Een woord ter nagedachtenis, door een van de familieleden komt veelvuldig voor. Maar ook een gedicht, een gedachte die zo aanspreekt in deze verdrietige omstandigheden, een dierbare herinnering die niet onuitgesproken mag blijven. Het komt ook voor dat wanneer de één wat zegt, de ander niet kan achterblijven. Zodat er in een ruim halfuur een veelheid van uitingen naar voren komt.

Het waardige karakter van een rouwdienst wordt met name gewaarborgd door Woord en Gebed! Het gaat tenslotte daarom dat bij de keerpunten in het leven de boodschap van zonde en genade in Christus naar voren komt. Wij kunnen over de dood op zich nooit mooie dingen zeggen, wij willen haar ook niet dienen door haar te verbloemen. De ernst van de dood als laatste vijand, als salaris op de zonde mag niet schimmig worden door een veelheid van lieve woorden over de overledene. Later er vooral goede woorden gesproken worden over Hem die de dood is ingegaan voor ons, om onze schuld te boeten, en Hij is overwinnaar, de Opgestane. Hij laat allen die in Hem geloven in die overwinning delen en schenkt hun het eeuwige leven, om niet. Laat er gebed zijn, voor allen in verdriet en gemis, maar ook voor zo velen die het levenspad in Christus nog niet kennen, en die wij vaak in zo'n dienst nog ontmoeten.

Heb ik iets tegen ëen hartelijk woord, vaak voorafgaande aan een dienst? Neen, met name als het een getuigenis van liefde en dankbaarheid inhoudt. Wie een biddende moeder, vadér heeft gekend en daarvan wil spreken, laat het gebeuren. Wie een tipje van de sluier oplicht van een leven van een broeder of zuster, niet om te eren alleen, maar om te stichten en te bemoedigen, laat het gebeuren: kort, eenvoudig. Niet om snaren te raken, nog minder om de trom te roeren, maar om het unieke van Gods werk in een geliefde aan.te wijzen. Ik voor mij zou me ervoor hoeden om de kleine schatten van mijn hart zo maar te openen. Wat weten anderen van die persoonlijke relatie, uitkomend in het genieten van elkaar? Een heerlijke maaltijd bij voorbeeld. De appelmoes en de sudderlappen van oma zijn toch onvergelijkelijk goed, vooral als je dat samen met haar eet. Dat wil ik op haar begrafenis niet aan jan en alleman kwijt, en het hoeft ook niet. Het past niet op dat moment, naar mijn mening.

Toch: de identiteit van een overledene, hoe dierbaar die voor ons mag zijn in de herinnering, is niet het allerbelangrijkste goed dat een mens bezit. De laatste eer bewijzen betekent niet het levend maken van die herinneringen aan de persoon die ons is ontvallen. Wij mogen primair getuigen van het heil: zalig zijn de doden die in Heere sterven, van nu aan. Ja, zegt de Geest, opdat zij rusten mogen van hun arbeid en hun werken volgen met hen.

In het verleden was de tijd van rouw tussen het heengaan en de begrafenis een periode waarin met name iedere avond door familie en soms heel goede vrienden veel werd gesproken over de overledene, met hen die rouw droegen. Herinneringen werden opgehaald, verhalen over hem of haar verteld die soms nog aanleiding gaven tot een glimlach. Daarnaast, of daarin, verweven, de wijze van geloofsbele- . ving van de overledene. Het eigene van de overledene werd vertolkt in eeh kring van gezin of familie. De huidige condoleantieontvangst is meestentijds formeel en geeft aan die ontmoeting nauwelijks mogelijkheid. Dat is een verlies.

Het is daarom een opdracht om tot troost en voor de verwerking, hen die achterblijven op te zoeken en hun de . gelegenheid te geven om samen mét u en mij te gedenken welke plaats die unieke mens in ons leven heeft ingenomen.

J. L. W. KOPPENHOL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen