Johannes, apostel der liefde

Wie zich met Johannes bezighoudt, stuit al spoedig op iets 'geheimzinnigs' in deze figuur. Er ligt een sfeer van terughoudendheid en anonimiteit over de 'apostel der liefde'. Wij zagen reeds dat hij de 'naam van zijn broer Jakobus, die van zijn moeder Salome en eigenlijk ook die van zijn vader Zebedeüs verzwijgt (Hst. 21: 2 ? ? ). Het aparte in Johannes zal aanvankelijk wel onopgemerkt zijn gebleven bij de andere apostelen. Het gaat toch maar niet om een opvallende karakter- . trek alleen. Er is meer aan de hand bij Johannes.

Als leerling van Johannes de Doper krijgt hij Jezus aangewezen, als deze voorbijloopt. En wel met die onvergetelijke naam: 'Zie, het Lam Gods!' (Joh. 1: 36). Wij zagen in het vijfde artikel reeds hoe dit voor Johannes met Andreas uidiep op een onvergetelijke dag aan huis bij Jezus.

Hier moeten wij maar beginnen met de beschrijving van Johannes' leven. Wat aan het begin van Joh. 1 staat (vs. 1-18), zijn 'proloog' of voorwoord, beschrijft vele jaren later hoe het licht over Christus voor hem is opgegaan. Dan wéét hij, en ként hij, en roemt hij in het vleesgeworden Woord. De eniggeboren Zoon van de Vader. Veel van wat de andere evangeliën vertellen' laat Johannes in zijn verhaal weg.

Bijv. de verheerlijking op de berg; de opwekking van Jaïrus' dochtertje; de vraag om met Jakobus naast Jezus in de troon te mogen zitten; de instelling van het heilig avondmaal. Ook ontbreken een apostellijst, de geboortegeschiedenissen van Johannes de Doper en Jezus. Anderzijds heeft Johannes bijv. alleen de geschiedenis van de voetwassing (Joh. 13 : iw.).

Intussen mag je niet zeggen dat Johannes in zijn verhaal slechts een aanvulling geeft op de eerste drie evangeliën. Het is meer, en vooral ook anders! Gelijkenissen vermeldt hij niet. Vergelijkingen weer wel: vooral de 'Ik ben...'teksten: de goede Herder, de Deur, de ware Wijnstok, het Brood des Levens, het Licht der wereld enz.

Reeds in de derde eeuw na Chr. noemde Clemens van Alexandrië Johannes' verhaal een 'geestelijk evangelie'. Augustinus en Luther spraken van 'het fijne, echte hoofdevangelie'. OokCalvijn gaf voorrang aan Johannes, omdat hij ons niet alleen laat zien dat Christus ons door de Vader geschonken is; maar vooral waartoe Hij ons is geopenbaard. Verslagenheid

Definitief wordt Johannes door Jezus geroepen als hij met zijn broer Jakobus de netten herstelt in het schip van vader Zebedeüs (Matth. 4 : 21). Al heel spoedig daarna beleeft hij dé sabbath van zijn leven: met Jezus in de synagoge van Kapernatim! De Heere Jezus heeft er eerst onderwijs gegeven aan de joden. En de macht van Zijn Woord is zo groot, dat verslagenheid zich meester maakt van de hoordersr Hoe' anders spreken dan de Schriftgeleerden! (Mar. 1: 2iw.).

Maar ineens wordt de dienst onderbroken: een mens met een onreine geest schreeuwt het uit: 'Laat af, wat hebben wij met U te doen, Gij Jezus Nazarener; zijt Gij gekomen om ons te verderven? Ik ken U, wie Gij zijt, nl. de Heilige Gods!' Onreine geesten wisten meer van Jezus af dan de mensen; vooral dat Hij kwam om de werken van de duivel te verstoren. En de bezeten man roept met de boze geesten uit, in het meervoud: wij, ons...!

Terwijl de bezetene schreeuwt en verscheurd wordt door satans macht, werpt Jezus de duivel van hem uit. Wat zal het stil geworden zijn in de synagoge...! Of brak de verbazing over Jezus' leer en macht al door eer nog de synagoge was uitgegaan? Tegelijk gaat het gerucht van Jezus door het gehele omliggende land. Maar de dag is nog niet om.

Na synagogetijd gaan ze gevieren met Jezus naar het huis van Petrus. Daar

logeren ze deze sabbath. De koortsige schoonmoeder van Petrus wordt eerst door Jezus opgericht van haar ziekbed. Nu kan ze dan voor haar gasten de maaltijd bereiden en zo gastvrouw zijn. Wat zal er gesproken zijn!

En dan wordt het avond. Terwijl om zes uur de duisternis daalt, stroomt de hele stad uit naar de deur van Petrus' huis. Geen Farizeeër die er nu nog iets van zeggen kan. Want de sabbath is voorbij. Ach, en dan is er genezing voor de ellendigen, zieken, bezetenen... Hoe laat zal het geworden zijn, eer Petrus de deur kon sluiten, en na deze dag de laatste op bed lag? En toch: 'En 's morgens vroeg, toen het nog diep in de nacht was, opgestaan zijnde, ging Jezus (de stad) uit, en ging heen in een woeste plaats, en bad aldaar... (vs. 35).

Hoe verwonderd zal Johannes op deze dag zijn Meester hebben gadegeslagen. En ook: hoe zal deze onvergetelijke sabbath zijn hart in vuur gezet hebben in-liefde tot Jezus. De Meester, Die vaak zo ontzettend vermoeid was, en toch de nacht eraan gaf tot gebed; gebed tot de Vader, in de stille eenzaamheid...

Redevoeringen

En Johannes heeft meer meegemaakt: hij vermeldt als enige de bruiloft te Kana met het wonder van de wijn (Joh. 2 : iw.). Ook de Samaritaanse vrouw (Joh. 4): Jezus' gesprek met Nicodemus daarvoor (Joh. 3 : iw.). In Bethesda de genezing na 38 jaar van een ziek (Joh. 5). De blindgeborene (Joh. 9). Om maar niet te spreken over alles waar hij getuige van was en dat de eerste drie evangeliën ons verhalen. Maar vooral heeft Johannes aandacht voor de redevoeringen van Jezus. Het begint al in Joh. 6: het Brood des Levens, het Manna in de woestijn; het levende Brood dat uit de hemel nederdaalt. En Jezus' woord in hst. 7: 'Mijn leer is de Mijne niet, maar van Degene Die Mij gezonden heeft' (vs. 16).

Van nu af beginnen vooral de gesprekken over Jezus' zending en over Zijn Vader. Twistgesprekken heel vaak; met de joden, met de Farizeeërs. En terwijl Christus de hoogste liefde van de Vader wilde openbaren, grepen handen telkens weer naar de stenen om Hem te doden (Joh. 10 : 31 e.a.). Wat moet dat voor Jezus zijn geweest. Tegelijk: meer en meer sprak Jezus over 'De Vader en Ik' en 'Ik en de Vader'. En hierbij is vooral het hart van Johannes, de discipel, die(n) Jezus liefhad, opengegaan.

Na de opwekking van Lazarus (Joh. 11) geeft Johannes ons vooral zicht op Jezus' laatste verblijf vóór het lijden met de discipelkring alleen. Hst. 14-17 vormen een heiligdom: dan is Judas weggegaan. Dan mogen voluit de woorden over de Vader, de Heilige Geest, Jezus' heengaan, het Vaderhuis worden gehoord. Maar centraal blijft Zijn lijden, sterven, opstanding en hemelvaart: 'Ik ben van de Vader uitgegaan, en ben in de wereld gekomen; wederom verlaat Ik de wereld, en ga heen tot de Vader.' (Joh. 16 : 28): Christus' hele werk in een paar woorden samengevat.

Geheim

Dan gaat Johannes met Jezus in hst. 18 de donkere nacht van het lijden in. Hij mocht zo ver mogelijk mee. En toch...! Straks vlucht hij. Maar de liefde trekt! Hoe hij de zaal van de hogepriester binnenkwam zal wel een raadsel blijven. Maar heeft hij daar Petrus' vloeken en zweren gehoord? Hij sprak toch met een wachtster aan de deur, en bracht zelf Petrus binnen. En juist die wachtster viel Petrus aan als volgeling van Jezus (Joh. 18 : 16).

Maar dan is 't ook allemaal zo vreselijk: verhoren, kruisiging, sterven. Het Lam, dat Johannes de Doper aanwees, gaat de weg van het offer; de weg van de slachting. Zo heel alléén. Beladen met de vloek; uitgedreven uit de stad van Zijn Vader, opdat er straks zich een stad ontsluit, waar geen vervloeking meer tegen iemand zijn zal (Op. 22 : 3). Alléén! Ja. En toch: 'Nochtans ben Ik niet alleen; want de Vader is met Mij' (Joh. 16 : 32). Als Hij Gods toorn draagt, geldt dat wonderlijke woord uit Joh. 10 : 17 'Daarom heeft Mij de Vader lief, omdat Ik Mijn leven afleg...'. Hier doorgrondt Johannes niet, en u niet en ik niet. Hier is 't geheim van Jezus en de Vader... pas bij het kruis vinden wij Johannes terug. Met zijn moeder Salome, met Jezus' moeder en anderen. Hoe kan het! En toch: ze moeten er zijn. Johannes, maar ook Maria. Want Jezus gaat bevel geven aan zijn Huis, en sterven. En Hij vermaakt Zijn moeder aan de 'discipel, die(n) Jezus liefhad'. Salome, Johannes en Maria komen thuis. Een liefdesgezelschap, in smart aan Jezus verbonden. Aan Hem, Die mensen geeft aan elkaar... (Joh. 19 : 27). Zelfs dan!

Donkere dagen komen er nu. Salome vraagt niet meer om tronen voor haar zonen. Ze zag twee anderen, rechts en links van Jezus aan het kruis. Hoe groot is haar smart. Maar ze mag haar door Jezus beminde zoon bij zich weten. Misschien met weinig woorden, maar één in liefde tot Jezus. En Maria? 'Er is niemand van al de kinderen die zij gebaard heeft, die haar zachtjes leidt; en niemand van al de kinderen die zij opgevoed heeft, die haar bij de hand grijpt (Jes. 51:18). Maar in deze nacht van haar leven is een zoon, van Jezus gekregen haar beter dan ai haar eigen zonen. Maar waar is nu het woord van de Meester: 'Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, dat gij zult klaaglijk schreien, wenen... maar uw droefheid zal tot blijdschap worden' (Joh. 16 : 20). Waar is Jakobus trouwens?

Pasen

En toch! Pasen breekt open. De eerste die ziet en gelooft, is Johannes. Een open graf. Een leeg graf! Er is nog iets terughoudends... Hij gaat met Petrus naar huis terug (Joh. 20 : 10). Maar dan de avond! Jezus in het midden. Vrede over hen. Blijdschap om het zien van de Heere. En ineens weer dat woord over 'Ik en de Vader': gelijk Mij de Vader gezonden heeft, zend Ik ook u...'. En tussen allen op Thomas na staat daar ook Johannes. O, wat een Meester, een levende Meester. 'Zijn Heere en zijn God'. Zó zal komende zondag Thomas het verwoorden. Thomas, nu nog in een nacht van stomme duisternis...! (Joh. 20 : 19W.).

Maar Johannes mag zich verheugen met een onuitsprekelijke blijdschap, door Hem Die deze discipel zo bijzonder liefheeft. Zijn Rabbouni, zijn Levensvorst!

J. C. SCHUURMAN, BARNEV^LD

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen