Dr. Frank Petter

Ptofanum et Promissio.Het begrip wereld in de missionaire ecclesiologieën van Hans Hoekendijk, Hans Jochen Margull en Ernst•Lange, , Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 264 blz,

€ 24, 90. Hoekendijk, Margull en Lange waren vooraanstaande theologen in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog die met hun denken over de verhóuding van kerk en wereld, zending en dialoog veel invloed hadden binnen de Wereldraad van Kerken. Zij zijn alle drie niet te verstaan zonder de moderniteit van de Verlichting, de secularisatie en de impuls die er voor de zending sinds Willingen 1952 uitging van het denken over de missio Dei. Thans leven we in een postmoderne wereld, gekenmerkt door globalisering en fragmentarisering. Is het denken van deze drie missiologen achterhaald? De auteur van deze in Groningen verdedigde dissertatie, waarop hij n juli 2002 promoveerde, is van mening dat hun gedachtengoed in een aantal opzichten nog van waarde is.

Na een eerste deel, waarin hij ingaat op de begrippen secularisatie, zending (Zinzendorf, Mott) en het begrip missio Dei, volgt in de hoofdstukken 6, 7 en 8 een beschrijving van de drie genoemde theologen (een korte levensschets, een beschrijving van hun ge-schriften en een analyse van hun denken over wereld, kerk en zending) en een korte evaluatie. Deel 3, getiteld 'Voortgaand gesprek' geeft een terugblik en een conclusie. Het is in vele opzichten een boeiend boek geworden. De beschrijving van Hoekendijk, Margull en Lange is fair en evenwichtig. Opnieuw werd ik weer getroffen enerzijds door hun missionaire élan, hun bewogenheid met de moderne wereld en hun gedrevenheid. Tegelijk ontdek je ook weer hoe optimistisch zij waren in de duiding van de secularisatie en hun verwachtingen omtrent de verandering van structuren als motor naar een nieuwe wereldsamenleving. In die zin waren zij toch typisch kinderen van hun tijd. We hebben inmiddels ontdekt dat nieuwe structuren nog geen nieuwe men-sen of een betere wereld oplevert., Maar wat levert hun denken op? Ik moet zeggen dat ik op dit punt het betoog niet altijd even helder vind. Dat heeft ook te maken met de ingewikkelde stijl waarvan de schrijver zich bedient. Petters kritiek is, als ik hem goed begrijp, dat de drie besproken theologen zich in hun theorievorming te snel geïdentificeerd hebben met de moderniteit. Niettemin wil hij ruimte laten voor hun universalistische en christocentrisch denken. In onze postmoderne situatie komt het erop aan de vragen betreffende gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping in verschillende contexten aan de orde te stellen en die met elkaar te verbinden. 'Gaan tot Christus' betekent de wereld pogen te zien in het perspectief van

verzoende verscheidenheid. Ook Petter is van mening dat de wereld vindplaats van heil is. De ruimte van deze wereld wordt gekenmerkt door verscheidenheid. De heelheid ligt achter de lokale context verborgen. Het gaat erom de eigen waarheid in te brengen in de interreligieuze communicatie. De waarheid moet worden gezocht in de ontmoeting met de ander. De intentie van Hoekendijk, Margull en Lange om Christus en de hele wereld te verbinden is daarom ook thans onder gewijzigde condities nog van betekenis.

Eerlijk gezegd: Het klinkt allemaal erg ingewikkeld en abstract. Voortdurend denk je: Wat bedoel je nu precies? Vrede en heelheid: Maar komt zo de diepe betekenis van zending in de zin van Mattheüs 28:19 a a n de orde? Of gaat zij onder in een interreligieuze dialoog? M.i. wreekt zich dat de schrijver nauwelijks de secularisatie kritisch vanuit de Schrift doorlicht. Ook de behandeling van een begrip als missio Dei blijft erg formeel. Ik heb het gevoel dat de auteur de volgorde wereld-kerk-God zoals die/in de jaren zestig opgeld deed, nagenoeg deelt. Ik meen datje op die manier te weinig recht doet aan de betekenis van de kerk als gemeenschap van hen die het heil van het Koninkrijk ontvangen. Van Rulers kritiek op de theologie van het apostolaat van Hoekendijk is nog altijd niet achterhaald. Ik vraag me ook af ofZinzendorf niet in het straatje van een postmoderne wereldvisie getrokken wordt.

In de tijd dat ik deze dissertatie las, kwam me een artikel onder ogen van dr.G.J. van Butselaar naar aanleiding van een herdenking van de conferentie van Willingen. Van Butselaar wijst er op dat bij de herdenking in 2002 de visie van Hoekendijk c.s. op zending als het bouwen aan recht en vrede scherp onder kritiek werd gesteld. Hoezeer de armen ook vooraan hebben te staan in de aandacht van de gemeente, zending is toch, zo werd gesteld, primair mensen uitnodigen tot het heil des Heren. En de kerk als volk van God heeft daarin een belangrijke roeping. Dat lijkt me een beter antwoord voor van vandaag dan de voor mijn gevoel nogal abstracte en wazige ideeën die in dit overigens knappe proefschrift als resultaat op tafel gelegd worden. Kortom: ik heb van de analyse veel geleerd.

Maar het netto-resultaat is voor mijn gevoel nogal teleurstellend. En Van Butselaar lezend, krijg ik de indruk dat de door Petter ontwikkelde visie op wereld en zending eigenlijk achterhaald is.

A. NOORDEGRAAF, EDE

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen