Middel tot kerkopbouw

Al beseffen we heel wel dat indrukken die mede-christenen zich vormen over het geestelijk leven in de gemeente, sterk kunnen afwijken van het oordeel van Hem die de zeven sterren in Zijn rechterhand houdt en die werkelijk weet heeft van onze werken, onze arbeid, onze lijdzaamheid - bemoedigend in wellicht heel moeilijke omstandigheden!' óf dat we alleen de naam hebben dat we levende christenen zijn, mogen we aan de impressie van de visitatie veel waarde hechten. Zij heeft in onze kerk vanouds een goede klank, voortkomend uit een luisterend oordeel, een voorzichtige aanbeveling, een overwogen oordeel.

Het nu gepresenteerde rapport is het eerste dat gedragen wordt door het zogeheten samenwerkingscollege van visitatoren, waaraan ook gereformeerden en lutheranen deelnemen. Vanuit hervormd-gereformeerde kring zijn de emeritus-predikanten ds. J. L. W. Koppenhol (Huizen) en ds. W. de Bruin (Nijkerk) visitator-generaal.

Conflicten

Het rapport van de visitatie bevat vijf hoofdstukken, waarbij het eerste - over het gesprek over geloofszaken binnen de kerkenraad- voortkomt uit het onderzoek van prof. H. P. de Roest over de verminderde deelname van oudambtsdragers aan de kerkdiensten. Vervolgens zijn er vier hoofdstukken over liturgie, over pastoraat, over de kerkelijke betrokkenheid van jongeren van twaalf tot achttien jaar en over Samen op Weg.

Visitator-generaal ds. J. Stelwagen erkende dat hiermee een keuze gemaakt is. In dat opzicht waren er ook wensen bij synodeleden. Ouderling], de Jager (herv., classis Alblasserdam) miste het onderzoek naar herkenbaar pastoraat voor gehandicapten, terwijl mevr. ds. K. uan den Broeke (herv., classis Leiden) informeerde naar het studentenpastoraat. Ds. Stelwagen zegde ook toe te bezien of een volgend rapport nadrukkelijke aandacht aan de prediking zal geven. In antwoord op vragen om meer aandacht aan de vele conflicten die er in de gemeenten zijn en leidinggevenden te helpen in conflicthantering, zei hij dat de hoofdtaak van de visitatie is om de gemeente bij de les te houden en dat de bijzondere visitatie zich bezighoudt met conflicten.

Hier is ondertussen een aangrijpend punt aangeraakt! Met name in de provincies Gelderland en Zuid-Holland - waar gemeenten die zich tot de Gereformeerde Bond rekenen in relatief grote aantallen aanwezig zijn- kan de visitatie haar werk nauwelijks aan door de vele spanningen ter plaatse. Dat heeft onze beweging bescheiden te maken in haar spreken tot het ge-heel van de kerk, waarbij ik er niet voor pleit om in te boeten op ons getuigenis aangaande de bijbelse boodschap. Maar de Christus die we verkondigen, hebben ook wij nodig tot vergeving van onze persoonlijke en kerkelijke zonden. Hem hebben we nodig voor de heling van diepgaande tegenstellingen en verdrietige conflicten. Wie deze Zaligmaker leerde kennen als de van God gegevene tot een volkomen verzoening voor al onze zonden, kan toch niet toezien dat gemeenten verscheurd worden door polarisatie, maar mag voorgaan in het praktiseren van zelfverloochening en naastenliefde.

Aanbevelingen

Al de kerkenraden zullen het visitatierapport ontvangen. Het is goed de verschillende hoofdstukken binnen de gemeente te bespreken en de aanbevelingen te overwegen, ook al kan de herkenning minimaal zijn. Het leert ons in dat geval toch met wie wij samen kerk zijn en voor welke gemeenten we ons medeverantwoordelijk hebben te weten. Laat dat aspect onder ons niet teloor gaan, onder invloed van verminderd zicht op het geheel van de kerk. Terecht noemde ds. Stelwagen de visitatie een middel tot kerkopbouw, en niet tot gemeenteopbouw. Het stimuleren van de gemeenten tot onderlinge eenheid is essentieel voor de visitatie, waar het bisschopsambt in de Oude kerk eraan herinnerde dat de kerk groter is dan onze plaatselijke gemeente. Dat is iets anders dan dat de visitatie een promotieteam voor de Protestantse Kerk in Nederland is, tegen welk verwijt ds. Stelwagen zich moest verdedigen.

Daarmee zijn we tegelijk in het hoofdstuk over Samen op Weg, dat de meeste kritiek van de synodeleden kreeg, overigens louter uit hervormde kring. Het rapport verwoordt in dit opzicht dat het verzet tegen het verenigingsproces de afgelopen jaren in de rechtervleugel van de kerk groeide, als gevolg waarvan de voortgang regelmatig vertraagd is. De kerk 'zocht volhardend naar wegen om bezwaarden tegemoet te komen'.

De visitatoren spreken in dit verband van een verlamde kerk, omdat de indruk ontstond dat SoW vooral kerkpolitiek geschipper was, al gefedereerde gemeenten zich gefrustreerd wisten en het onderlinge geloofsgesprek geblokkeerd werd door irritaties en wrevel vanwege de eindeloze strijd om SoW. Het proces verlamde ook de hervormd-gereformeerde beweging, schrijven de visitatoren, waarbij 'niet te ontkennen valt dat het voor het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond moeilijk leiding geven is, omdat het verlamd wordt door de angst dat de hervormd-gereformeerde vleugel doormidden zal scheuren'. Tegelijk wordt opgemerkt dat 'het hoofdbestuur deze situatie gedeeltelijk aan zichzelf te wijten heeft', omdat de informatie en voorlichting in het kader van de uitspraak 'Wij kunnen niet weg en we kunnen niet mee' stond. 'Deze patstelling leidde ertoe dat de bezinning iets machteloos had en onvruchtbaar bleef.'

Heel de kerk

Op de opmerkingen over de Confessionele Vereniging en het Gekrookte Riet gaan we hier niet in, omdat de redacteuren van de daarvoor geëigende bladen dat zelf goed kunnen. Volmondig erkennen we dat in onze kring het

SoW-proces ook verlammend werkt en al jaren gevolgen heeft voor de onderlinge collegialiteit, voor het beroepingswerk, voor de verhoudingen binnen de gemeente. Wie zal daar ter plaatse en landelijk zodanig leiding aan geven zonder weerstanden te ontmoeten? Duidelijk is daarbij dat het voor het hoofdbestuur niet allereerst ging om de eenheid in eigen kring, maar dat onze roeping voor het geheel van de kerk bepalend was. Zei een vroegere voorzitter niet dat de Bond mag sterven als de kerk zal leven? Ook nu ervaren we het als aangrijpend dat de kerk dreigt te breken! Wie de artikelen leest die ds. Kamphuis momenteel over het beleid van de afgelopén jaren schrijft, herkent dat die zorg voor het geheel van de kerk gepaard ging met de diepe overtuiging dat gehoorzaamheid aan Christus de kerk slechts zal doen leven. Daarom willen we staan voor een leven uit de belijdenis van ons voorgeslacht. Dat is principieel een andere insteek dan de opmerking uit het visitatierapport dat niet-bezwaarden in onze kerk hoopten dat een nieuwe kerkorde tot vernieuwing van de kerk zou leiden. We kennen de les van de geschiedenis toch dat niet reorganisatie maar innerlijke verandering de kerk tot leven brengt? Als de visitatie daarbij in dit rapport ingaat op de jaren 1996-2002, is het niet te begrijpen dat als beleid van het hoofdbestuur slechts de uitspraak uit . Putten-1992 wordt geciteerd, waarmee de voorliggende kerkorde is afgewezen en onze betrokkenheid op de kerk is verwoord. Waren het niet de voortgaande besluiten van de synode die onze bezwaren niet konden wegnemen? En is daarbij in 1996 al niet uitgesproken dat onze roeping binnen de kerk blijft liggen, biddend om Gods ontferming en afwijzend wat tegen de Schrift en de gereformeerde belijdenis inging? Het is ronduit naief dat de visitatoren menen dat de verdeeldheid (ten dele) voortkomt uit onhelderheid in het beleid van het hoofdbestuur. Een verschillend wegen van verbond en belijdenis voor het kerk-zijn is vanouds kenmerkend geweest voor de hervormd-gereformeerde beweging.

Beoordelend

Het was de inhoud van bovenstaande alinea's waarover synodeleden vragen stelden.

Ds. W. van den Brink (heru., classis Nijme-gen) sprak over een indruk van iemand die zich ergert aan de lange duur van het proces.

Ds. A. H. van Veluw (herv., classis Delft) zei dat de eerste hoofdstukken beschrijvend waren, maar dat over SoW beoordelend.

Ds. J. L. Schreuders (herv., classis Bommel) noemde het. stuk zelfs tendentieus, maar vroeg vooral aandacht voor de boodschap in het pastoraat en voor de jongeren. 'Alleen het Woord kan de kerk redden.'

Ds. H. de Jong (herv., classis Zwolle) betreurde het dat uitspraken niet onderbouwd werden.

De ontwikkelingen in Samen op Weg zullen de komende weken en maanden tot een eerste aftonding komen, zodat naar mijn mening dit hoofdstuk vooral een terugblik geeft. We wachten afin hoeverre de aanbevelingen in de loop van 2004 aangepast moeten worden, afhankelijk van de beslissing van 12 december en de gevolgen. Nee, dat is geen passief afwachten voor allen die de kerk liefhebben en haar Heere dienen. Dat is hopen op de God van ons heil en smeken om bewaring voor al de gemeenten. Ondertussen mag ook het werk van de visitatoren in onze kerk gedragen worden door het gebed, opdat deze veelal in stilte verrichte arbeid in Christus' naam vruchten mag dragen.

P. J. VERGUNST

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen