Ontdekken van de nood

OVER ARMOEDE IN NEDERLAND [2]

Stille Armoede

Ondanks de welvaart in ons land zijn er tal van gezinnen en alleenstaanden die door allerlei omstandigheden op het bestaansminimum leven. Soms zelfs in armoede, die zij tegenover niemand laten blijken. Ook niet bij een (huis)bezoek van de predikant of de ouderlingen. Stille armoede dus.

Waarbij bezuinigingen van de overheid de situatie alleen nog verergeren. Aan deze gemeenteleden die hierdoor in financiële nood geraken, wil de dia-conie een helpende hand bieden. (Her)kent u deze nood, treed dan in contact met de wijkdiaken die vermeld staat in de aanhef van het wijkbericht van uw wijkgemeente. Met deze diaken kunt u vertrouwelijk spreken. Het verzoek wordt altijd discreet behandeld.'

In de kerkbode van Katwijk aan Zee las ik dit stukje.

Een bericht als dit laat ons zien dat diakenen de situatie wel onderkennen, maar dat in de praktijk blijkt dat het ontdekken van die mensen die hulp nodig hebben, een moeilijke zaak is.

Tot voor kort vervingen wij gewoon een bankstel dat versleten was. Als dat niet meer mogelijk is, hebben mensen vaak de neiging om slijtplekken te camoufleren. Zoals dat bij een bankstel kan met kussens of een kleed, zo kan dat ook in het dagelijks leven. Omdat veel mensen hun (armoedige) situatie camoufleren, is het moeilijk te ontdekken waar nu echt de nood aan de man is.

Waardigheid

Het camoufleren wordt vaak negatief beoordeeld, vooral door hen die er

niets mee te maken hebben. Men denkt dan vaak dat dit niet voor de armoede uit willen komen, te maken heeft met een soort hoogmoed. Niets is minder het geval. We moeten beseffen dat ieder mens - in welke financiële situatie dan ook - recht heeft op een vorm van eigenwaarde. Armoede heeft namelijk te maken met onmacht om de eigen situatie te verbeteren. Niemand komt graag voor de dag met zijn i of haar onmacht. Hoewel het moeilijk is om gecamoufleerde armoede te ontdekken, is het toch goed dat men kan camoufleren. Het is vaak een van de vormen om de eigenwaarde enigszins op peil te houden. Dat moeten we elkaar gewoon gunnen. Slijtplekken in de financiële situatie mogen niet leiden tot slijtplekken in de waardigheid die ieder mens als schepsel Gods gekregen heeft.

Al met al is het dus moeilijk om te ontdekken waar ondersteuning echt nodig is. Hier komt openbaar hoe de gemeente in breder verband functioneert. Is de kerkelijke gemeente een instelling of een gemeenschap? Om op een goede manier ook in deze zaken met elkaar om te gaan, is vertrouwen een belangrijke zaak. Vertrouwen, niet alleen dat er een aantal mensen is dat de zaken goed behartigt, maar onderlinge vertrouwdheid als leden van het ene Lichaam van Christus.

Dat houdt in dat er onder de leden van de gemeente een besef van afhankelijkheid bestaat. Verbonden aan de Heere is er geen sprake van rijk of arm. Dat betekent dat als iemand in financiële problemen komt, hij of zij als mens niet meer of minder is dan de ander. Hierin zien we in de praktijk de waarde van het leven van de genade. Wie werkelijk weet heeft van de genade van Jezus Christus, zal nooit ook maar even boven iemand anders gaan staan, ook niet in het maatschappelijke of economische leven. Een werkelijk vertrouwen en een werkelijke gelijkwaardigheid binnen de gemeente zullen alleen dan kunnen bestaan in afhankelijkheid van Hem, die vanwege ons arm is geworden.

Hoe functioneert de gemeente?

Hierin zie we dat diaconaat alles te maken heeft met prediking, pastoraat en vele andere vormen van kerkenwerk. Een breed inzicht en overleg over deze zaken in het geheel van ker- 386 kenraad en gemeente is van belang. Het is aan de diakenen om hieraan uitvoering te geven, maar het is aan de hele gemeente om inhoudelijk deze zaken te kennen. Onderlinge hulpverlening begint dus bij de vraag: Hoe kent de Heere ons en hoe kennen wij Hem? Vandaaruit de vraag: hoe kennen wij elkaar?

In die genadige vertrouwdheid met Hem en elkaar kan een basis gevonden worden om ook in alle vrijmoedigheid te spreken over financiële en maatschappelijke zaken. Ieder lid van de gemeente die bij een ander bemerkt dat er slijtplekken zijn, kan deze zaak ter sprake brengen. Fijngevoeligheid en liefde zijn hierin zeer belangrijke woorden. Waar een lid arm is, zijn allen arm en die armoede is niet alleen het probleem van die ene, maar van allen. De oorzaken daarmee in principe ook, ook al is dat niet gemakkelijk te ontdekken. Tot zover de persoonlijke kant van de zaak, die voorop dient te gaan.

Diakenen

Vanaf het moment dat de financiële zaken van een bepaald gezin ter sprake zijn gekomen, hetzij door een persoonlijk contact of een pastoraal bezoek of op een andere manier in het geheel van het kerkelijk leven, is het zaak om goed te weten waar de verantwoordelijkheden liggen. De verantwoordelijkheid om kerkelijk in te gaan op vragen rond financiën van gemeenteleden ligt altijd bij de diakenen.

Deze verantwoordelijkheid ligt nooit bij ouderlingen, predikanten, clubleiding of heel goed bedoelende andere gemeenteleden. Het is van groot belang om dit onder ogen te zien. Bij de diakenen is de kennis aanwezig om te zien hoe met deze zaken om te gaan. Ook hebben diakenen connecties bij maatschappelijk werk en sociale diensten. Tevens hebben alleen zij overzicht over het geheel van de gemeente, zowel wat betreft de problemen die zich voordoen alsook de financiële armslag om ondersteuning te geven.

Overigens hebben de diakenen ook de taak via het geheel van de kerk de overheid aan te spreken om gerechtigheid te betrachten.

Het is verleidelijk om beloften of toezeggingen te doen als iemand aan u zijn of haar persoonlijke situatie heeft toevertrouwd. De enige toezegging die u kunt doen is, dat u contact op zal nemen met een van de diakenen - als men dat om een of andere reden zelf niet zal doen - en de zaak uit zal leggen met het verzoek om op bezoek te komen. Daarmee is op dit gebied de verantwoordelijkheid afgelopen. Natuurlijk blijft het gewone contact doorgaan en mogelijk hoort u via de betrokken persoon nog wel iets over hoe het contact met de diaken verlopen is, maar meer ook niet. Let er wel op: inschakelen van de diakenen kan alleen als de betrokken persoon daarmee instemt.

Gasrekening

Diakenen komen overigens ook niet vanzelfsprekend met een financiële bijdrage. Natuurlijk: als er acute nood is, dan zal deze opgelost moeten worden, maar heel vaak zijn er andere zaken in het geding. Zo is het goed, dat - alweer in een sfeer van vertrouwen - de situatie onderzocht wordt. Dat heeft niets te maken met controle of beter weten. Dat heeft te maken met het willen zoeken van een oplossing. Financiële problemen komen namelijk echt niet altijd doordat er geen geld is. Er kan zelfs geld in overvloed zijn, terwijl er toch een probleem is.

Zo werd ik zelf eens als diaken verzocht om bij een dame op leeftijd te komen. Zij kon haar gasrekening echt niet meer betalen. Of de diaconie bij wilde betalen, want je kon iemand toch niet in de kou laten zitten. Bij nader onderzoek bleek echter dat de verwarming in het geheel niet geïsoleerd was, terwijl de buizen ook nog eens over een koude zolder liepen, die nooit gebruikt werd. Verkleinen van de installatie en isoleren van de buizen was een relatief kleine investering voor de diaconie. Het probleem was opgelost en mevrouw kon daarna gewoon haar gasrekening zelf betalen. Dit is maar een klein voorbeeld van de waarde van onderzoek, alvorens aan oplossingen te denken.

Ook kan het zijn dat er geen of onvoldoende gebruik wordt gemaakt van de wettelijke mogelijkheden voor uitkering (huur)subsidies, kortingen enz. Voor particulieren is de regelgeving van de overheid niet altijd even inzichtelijk. Ook hebben veel mensen schroom om van dergelijke mogelijkheden gebruik te maken. Bij de overheid is immers niet die vertrouwelijk-

heid waarover wij hierboven spraken. Meegaan naar het gemeentehuis of samen een formulier invullen, kan dan een grote steun zijn.

Voorts kan het probleem ook zitten in het verkeerde beheer van de eigen situatie. Er is duur geld geleend. Men weet niet hoe het beste ermee om te gaan. Samenwerking met maatschappelijk werk, zoals veel diaconieën doen om mensen te helpen hun eigen financiën te overzien en er verantwoord mee om te gaan, kan heel goed werken.

En toen kwam de brief

Een brief van een onderwijzeres uit Albanië. 'Ik wilde wel dat in de naam van God er een familie in Nederland was die voor ons zorgde. Wil je daarvoor bidden in je kerk? ' Zij onderhoudt na het overlijden van haar vader met een salaris € 50, - haar moeder en broer en wil ook nog sparen voor de toekomst.

Zij heeft het door. Onderlinge hulp begint niet bij regels en mogelijkheden, maar samen in gebed gaan. Vragen of God ons laat zien waar onze mogelijkheden liggen om te delen met elkaar.

K. F. W. Borsje, Katwijk aan Zee

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen