Boekbespreking

Deze bundel is verschenen ter gelegenheid van hetajfo^arig bestaajnvan de Theologische Universiteit tejüJnpen (Broederweg), waarin docenten vairdfee universiteit yaA- _ de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) hun visie op hun eigen vakgebied geven.Merkwaardig deze 'Alleingang', want bijbelse spiritualiteit dient toch alle theologische disciplines te doorademen, met name die van de systematische en praktische theologie. De afzonderlijke instelling ervan lijkt te passen in het huidige postmoderne leefklimaat, waarbij de secularisatie stuit op een nieuwe behoefte aan het 'hogere' (p.113). Er ligt immers nog een terrein braak in de theologische bezinning: de exploratie van wat er 'van binnen' met een mens gebeurt in de akte van het geloven (p.104).

Als zodanig is deze bundel een herziening van de in 1987 verschenen bundel Oriëntatie in de theologie. Daarmee wil men eigenlijk een nieuwe start maken, zoals De Bruijne, de ontwerper van dit nieuwe model, ons te kennen geeft.

Men streeft dan naar een gereformeerde theologie, die naar eigen zeggen, niet boven de werkelijkheid zweeft. Theologie is nu eenmaal geen 'huisideologie'aan de leiband van de kerk (p.13). Op deze wijze wil men iets doen aan de relevantie van 'Kampen' voor de kerken. Eigenlijk beheerste de visie van Abraham Kuyper nog steeds het theologisch bezig zijn aan de Broederweg, al was deze dan in 1974 aangepast en omgevormd. Men vond dat dit in de huidige context toch niet meer voldeed. Douma ging toen immers niet in op het hypothetische karakter van de wetenschap, hoewel hij afstand nam van de speculatieve trekken in het denken van Kuyper.

De scribenten achten het nu noodzakelijk deze leemte aan te vullen. En daarmee menen ze in de lijn van Kuyper te blijven, die vasthield aan de klassieke gereformeerde theologie, maar tegelijk wilde inspelen op gangbare en aanvaarde inzichten in zijn tijd. Daarbij behoorde dan ook een visie op de wetenschap als zodanig. En juist in die visie is vandaag veel veranderd. Eigenlijk gaat het er om het model van Kuyper inhoudelijk te actualiseren. Daarbij wil men niet zo ver gaan dat men de hele theologie een hypothese noemt, maar iets daarvan zal daarin toch moeten worden verdisconteerd.

B. Kamphuis acht het een uitdaging voor de toekomst een verantwoorde gereformeerde theologie te ontwikkelen als brug tussen exegese en systematische theologie (p. 69), waarbij de laatste term nadrukkelijk die van 'dogmatiek' dient te vervangen, omdat deze te beperkt is (p. 61). Wellicht om ruimte te creëren voor het hedendaagse 'hermeneutische besef', dat kennelijk een grote rol speelt in de nieuwe opzet. Zo worden meer Kuyperiaanse termen omgezet in hedendaagse: 'diaconiologie' wordt 'praktische theologie' (p.84). Gevraagd mag worden of er in dit laatste ook een anti-institutionele tendens waarneembaar is, omdat in dit nieuwe model duidelijk moet worden dat theologie ook een activiteit is temidden van de christelijke gemeente in de hedendaagse maatschappelijke context. Daarbij is in het nieuwe concept van theologie ethiek met spiritualiteit samengevoegd tot een apart vak. En nadrukkelijk wordt dan het vak 'spiritualiteit' als nieuw gepresenteerd.

Het lijkt er op dat de Broederweg op deze wijze bezig is met een inhaalslag, omdat het verbondsmatige karakter van de vrijgemaakte theologie toch te rationeel bleek te zijn en als zodanig kennelijk niet werkte in het huidige postmoderne en ook evangelische gevoelsklimaat.

Zo gezien lijkt de terugkoppeling naar het bevindelijke karakter van de oude gereformeerde theologie als zodanig een schijnbeweging. En dit te meer omdat de ethiek verzelfstandigd wordt ten opzichte van de vroegere dogmatiek, die daarmee tot een speculatief gebeuren kan worden verabsoluteerd. Daarbij komt dat ook het vak missiologie een eigen zelfstandige plaats heeft gekregen, waarbij men de hoop uitspreekt dat daarmee een proces van reformatie is ingezet van de gereformeerde theologie. De modieuze hang naar relevantie zou daarbij wel eens ten koste kunnen gaan van de verworteling en verwezenlijking van de essentie van de Reformatie. Het komt mij voor dat het Kuyperianisme hier alleen maar wordt aangepast aan onze tijd en verder wordt uitgebouwd. Dit komt vooral ook tot uitdrukking in de bijna overspannen aandacht voor gemeenteopbouw. Het mag opmerkelijk worden genoemd dat M. te Velde zelf het gevaar niet denkbeeldig noemt dat het werk in de kerk gestempeld gaat worden door verborgen seculiere parameters (p. 138). En dat er dan zo vaak een tekort is aan theologische doordenking (p. 139). Inderdaad komt een en ander op mij over als een hijgerig achterna lopen van theologische modetrends om de kerkelijke boot maar niet te missen. Maar in feite is men dan al te laat. Ik mis een werkelijk vernieuwende aanpak.

Het kerkhistorisch onderzoek aan de Broederweg in Kampen is in één programma samengebracht met dat van de Theologische Universiteit van de christelijke gereformeerden. Maar van een gezamenlijk boek met Apeldoorn is het, na overleg dienaangaande, niet gekomen. Begrijpelijk, maar wel jammer. We nodigen onze broeders in Kampen uit tot een nog bredere opzet, waarbij de essenties van de Reformatie wellicht het meest aan het licht en het beste uit de verf komen in een gezamenlijke contextuele gereformeerde theologie binnen de Protestantse Kerk in Nederland.

C. A. VAN DER SLUIJS, VEENENDAAL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen