Geen meebuigen met de zonde

Al in 1988 werd door het hervormde en gereformeerde Samenwerkingsorgaan voor de Eredienst de beleidsnota De lof des Heren: waarmerk van Christus' gemeente aan de synode aangeboden. Op grond hiervan werd gewerkt aan een nieuw Dienstboek, waarvan in 1998 het eerste deel verscheen. Het ging om de onderdelen 'Schrift, Maaltijd, Gebed'.

Prof. dr. F. G. Immink constateerde bij de verschijning ervan in ons blad dat het geheel van de teksten de indruk wekte dat de oecumenisch-protestantse lijn de hoofdlijn is ten opzichte van de klassiek-gereformeerde lijn. 'In die zin kun je, denk ik, zeggen dat er in de kerk de laatste 25 jaar heel veel ver- 796

schoven is'. Waar in 1955 de hoofdlijn het stempel van de gereformeerde liturgie toonde - met alle variaties en vernieuwingen die zich ook toen al aandienden - , was in 1998 'de basis verbreed met voor-reformatorische elementen'. Prof. Immink noteerde dat vernieuwingsgezinde liturgen meestal meer staan te trappelen om zitting te nemen in de Commissie Dienstboek en in het Samenwerkingsorgaan dan zij die zich thuisvoelen bij de klassiek-gereformeerde liturgie.

Gereformeerde inbreng

Nu is ook het tweede deel van het nieuwe Dienstboek verschenen, ruim 1000 pagina's, rond de thema's 'Leven, Zegen, Gemeenschap'. Aan deze uitgave hebben theologen die de klassiek-gereformeerde lijn onderschrijven wel meegewerkt, namelijk inzake de taalkundige herziening van de klassieke liturgische formulieren, die het geloofsgoed van de Reformatie bevatten, wat nu opnieuw onder de aandacht van al de gemeenten komt. Daarbij verschenen deze formulieren gelukkig ook in een apart boekje, ten dienste van met name hervormd-gereformeerde gemeenteleden.

Vanuit de verantwoordelijkheid voor het geheel van de kerk, vanuit de opdracht het erfgoed van de Reformatie door te geven heeft deze samenwerking gestalte gekregen. Maar dat betekent niet dat daarmee verantwoordelijkheid voor het geheel aanvaard kan worden. Van de inhoud van de andere bijdragen is vooraf geen enkele kennis gedragen. Horen de klassieke formulieren niet in de context van het Dienstboek? Die vraag is gesteld en moet naar onze mening positief beantwoord worden. Juist deze formulieren horen in het dienstboek van de kerk. Andere delen van het Dienstboek horen er niet in. Zo is de liturgische uitwerking van de ordinantie uit de kerkorde die spreekt over de mogelijkheid in de gemeente relaties van mensen van hetzelfde geslacht te zegenen, uitermate schokkend. Hier is een protest de enige reactie, hier gaat de kerk een weg die we nadrukkelijk moeten afwijzen en waarvan we haar oproepen terug te keren, tot haar eigen welzijn.

Pionier dr. Ridderbos

De week na 11 december verscheen het zesde nummer van het Historisch Tijdschrift GKN, dat de geschiedenis van de Gereformeerde Kerken, 'zoals die werden gevormd uit de kerken van Afscheiding en Doleantie, centraal wil stellen'. In het hoofdartikel wordt de pioniersrol van dr. S. J. Ridderbos inzake de veranderde visie op homoseksualiteit binnen de Gereformeerde Kerken belicht. Daaruit leer ik allereerst dat afscheiding blijkbaar geen remedie is om in gehoorzaamheid aan het Woord van God als kerk blijvend een weg te gaan. Want ook in deze kerken kreeg na verloop van decennia een onbijbelse visie op homoseksualiteit ruimte.

Als kerk mogen we niet aanvaarden wat tegen de heilige wet van God ingaat. Binnen haar muren komen we op voor Zijn inzettingen. Ondertussen is het uiterst aangrijpend dat dit bin-

nen de kerk nodig is! Het gaat hier niet om een verschil in uitleg van de Schrift, maar in omgang met de Schrift.

Gods barmhartigheid

Wat is er met Ridderbos gebeurd? In 1959 zet hij de klassieke bijbelteksten over homoseksualiteit in een ander licht, waarmee hij ruimte voor deze relaties schept. Beslissende argumenten ondeent hij aan de ethiek van het liefdegebod. Zijn tolerante houding was geboren in het pastoraat - alsof veel homofiele gemeenteleden in hun strijd hiermee overigens geholpen zijn. Zo komt Ridderbos tot het historisch verklaren van bepaalde bijbelteksten en gaat hij homoseksuele relaties als een vorm van naastenliefde zien. In een bespreking van Ridderbos' publicatie De homosexuele naaste wordt duidelijk: 'De grens tussen wat wel en wat niet normatief is in de Heilige Schrift ligt ergens anders dan vroeger gesteld werd'.

Geconcludeerd wordt dat de gereformeerde Ridderbos de ethische bezinning in de Hervormde Kerk ver vooruit is. Dr. H. Bout schrijft in een kritische bespreking in de Waarheidsvriend 'dat de barmhartigheid Gods niet bestaat in het veranderen van Wet en normen, maar in het vleesgeworden Woord. Dat wil zeggen: wel meedogen met de zondaar, maar geen meebuigen met de zonde'. Waarom dit hier verhaald? Wel, omdat de Gereformeerde Kerken en later ook de Hervormde Kerk voortbouwden op de exegese en de ethiek van dr. Ridderbos, ten slotte uidopend in kerkordelijke ruimte voor de zegening van relaties van mensen van gelijk geslacht. En nu het Dienstboek! Waar de Bijbel als normatieve openbaring van de Heere God wordt losgelaten, krijgt het denken van de mens meer en meer ruimte.

Vergaande conclusie

Wie het Dienstboek doorbladert en komt bij de formulieren voor de zegening van niet-huwelijkse relaties, kan slechts concluderen dat de wet van God geen beslissend criterium is. Dat is een vergaande conclusie, die ons aangrijpt, teleurstelt en pijn doet. Maar, belangrijker is dat dit de kerk zelf tot grote schade is. En nóg belangrijker is dat hiermee de Heere oneer aangedaan wordt. Daarom is het geen werkelijke oplossing als dit Dienstboek in hervormd-gereformeerde gemeenten terzijde geschoven wordt en we slechts de aparte uitgave met de liturgische formulieren gebruiken. Het reikt veel verder en gaat veel dieper. De orden van dienst zijn bedoeld voor de eredienst, waar God Zijn gemeente ontmoet. Dat is ontferming en genade van de levende Heere. Hoe kan de gemeente bijeen zijn in een context, waar aan Zijn inzettingen een eigenzinnige uitleg wordt gegeven? Het is in de kerk niet: voor elk wat wils. De orthodoxen hun klassieke formulieren en anderen de ruimte om hun geloofsbeleving tot uiting te doen komen? Nee. Ds. J.-G. Heetderks, synodepreses, schreef op 17 december in Centraal Weekblad dat er delen zijn die 'je zullen aanspreken en woorden die je maar moeilijk innerlijk kunt meemaken en naspreken. Maar dat vind ik niet erg. In dit Dienstboek wordt de breedte van onze kerk weerspiegeld.' Gaat het om de weerspiegeling van de breedte van onze kerk of om de gehoorzaamheid aan God? We zijn toch kerk van Christus?

Hongaarse Kerk

Het lust ons weinig om tetciteren uit Dienstboek-delen, die we met bovengenoemde zinnen bedoelen. Maar concreter moeten we wel worden. Bij de aanvaarding van ordinantie 5.4 heeft de Gereformeerde Bond verwoord dat de kerk zich losmaakt van het belijden van de kerk der eeuwen, zijn de gemeenten opgeroepen de synode hierin niet te volgen. Hier zijn immers de fundamenten van het kerkzijn in het geding. Dat wordt ook buiten onze grenzen zo ervaren! Toen dr. ir. J. van der Graaf dit voorjaar namens het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond de Hongaarse Hervormde Kerk bezocht, ontmoette hij alom verbijstering vanwege dit synodebesluit. (Hij heeft daarover op inhoudelijke wijze gecorrespondeerd met het moderamen.) Deze kerk wijst de homoseksuele praxis principieel af en Iaat gemeenteleden die deze leefwijze praktiseren, geen ambt bekleden. In het kerkordelijk overleg maakte de synode nog een zeker onderscheid tussen het huwelijk en de alternatieve relaties, door te spreken over inzegening en zegening. De redactie Dienstboek laat dit onderscheid vervallen. 'Voor het dienstboek is van belang dat zowel het huwelijk van man en vrouw als een andere levensverbintenis beschouwd wordt als een verbond van liefde en trouw voor Gods aangezicht'. De formulieren zijn vrijwel identiek... Hier wordt genegeerd wat de synode heeft uitgesproken en hier gaat men eigenstandig verder dan dit overigens ook al ondeugdelijke besluit.

Wat nu het vreemde is? Waar de Bijbel zelf nergens in positieve zin over homoseksualiteit spreekt en voorstanders van kerkelijke erkenning toegeven dat dit niet op basis van bijbelse gegevens gebeurt, wordt de Bijbel wel veelvuldig geciteerd bij deze zegening. Dat is schokkend en werkt zeer vervreemdend. Hoe kan in deze context Genesis 2 geciteerd worden, 'dat het niet goed is dat de mens alleen zij'. Of Prediker 4: 'Ook indien twee tezamen liggen, zo hebben zij warmte; maar hoe zou een alleen warm worden? ' Waar de Heere Jezus zelf genoemd wordt, willen we de tekst niet citeren. Dan ontbreken ons de woorden.

Zegen

De zegen van de heilige en almachtige God kunnen wij nooit claimen, maar slechts in een weg van gehoorzaamheid ontvangen. Wat nu? Dit Dienstboek zal in hervormd-gereformeerde gemeenten dicht blijven. Dat is geen actie of ferme taal. Daar is geen reden toe. Ook onze omgang met de Schrift is beperkt en onder de maat. Ook onder ons is een verdiept verstaan van de Schrift nodig. Dat neemt niet weg dat een bewogen maar overtuigd protest geboden is.

G. D. KAMPHUIS P. J. VERGUNST

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen