Kerkganger in een dovendienst

Op zondag leidde ik een dovendienst in de kapel van De Gelderhorst, een tehuis voor oudere doven, sinds jaren gevestigd in Ede. Hier had ik een gesprek met enkele kerkgangers. Het waren de kosteres Geurtje Nimmerdor, doof en wonend te Putten, en Jaap van Dis, doof, inwoner van Ermelo. Aanwezig was ook Wil van Dis, horend, echtgenote van Jaap. Verder deed de slechthorende dovenouderling Laurens van de Leeden mee aan het gesprek.

Toen u jong was, waren er toen al dovendiensten?
'Nooit' is het hartgrondig antwoord van de beide dove gesprekspartners. Geurtje vertelt hoe de leerlingen van Effatha elke zondag met een hele groep naar een kerkdienst voor horenden gingen.
Je zat erbij, je zag in de verte een dominee op de preekstoel staan praten, maar je begreep er niets van. Jaap was op een dovenschool in Rotterdam. Hij en zijn eveneens dove broer moesten op zondag met de familie mee naar een 'gewone' kerkdienst. 'Ik vond het niet fijn', zegt hij, 'want ik had er niets aan. Je zat je anderhalf uur te vervelen.'

Wanneer bezocht u voor het eerst een dovendienst? Hoe hebt u dat toen ervaren?
Voor Geurtje was dit in 1949, voor Jaap een jaar later. Het was voor beiden een belevenis! Eindelijk een kerkdienst die ze konden volgen en waarin ze echt konden meedoen bij de gebeden en de liederen, die samen werden opgezegd. Nee, het waren nog geen officiële erediensten, uitgaande van een kerkenraad. De NCBD (Nederlandse Christelijke Bond van Doven) deed toen wat de kerken tot dusver verzuimd hadden: het organiseren van aangepaste diensten voor doven. De diensten werden op zaterdagmiddag gehouden. Geurtje zegt: 'Op school had ik al wel veel belangstelling voor de bijbelse verhalen, maar nu ervoer ik dat het ook een Boodschap voor mij was. In zo'n dovendienst hoorde ik er helemaal bij.'

Zijn dovendiensten nog steeds belangrijk voor u? Waarom?
Ja, anders waren we niet bij de dienst in Ede. Dovendiensten zijn in de eerste plaats belangrijk, omdat we daar telkens weer het Woord van God mogen ontvangen. Dat Woord wijst ons de weg tot Christus. Maar ook de onderlinge gemeenschap ervaren we sterk. Je kunt er ook met elkaar nog eens over doorpraten.
Dat was vroeger anders. Als dan de ouderling op huisbezoek kwam,' vertelt Wil van Dis, praatte hij uitsluitend met mij. Mijn man zat er maar een beetje bij. Ik moest alles 'tolken' voor hem. Ik deed dan expres heel lang over koffiezetten in de keuken. De ouderling was dan wel verplicht om ook eens mijn man aan te spreken.' Geurtje vult aan: 'Daarom is het zo goed dat tegenwoordig kerkenraden verantwoordelijkheid dragen voor dovendiensten en dovenpastoraat.'

Kunt u de voorgangers altijd goed begrijpen? Welke fouten maken ze soms?
We begrijpen hen over het algemeen goed. Oudere doven moeten het meer hebben van spraakafzien, jongeren van gebaren. Een voorganger in dovendiensten moet met beide groepen rekening houden. Fouten? Als er maar niet te vlug gesproken wordt.
Geurtje merkt op: 'Een kerkdienst met tolk spreekt me minder aan. Ik zie de voorganger als een boodschapper van God.'
Bij een dienst-met-tolk mis ik het oogcontact met deze voorganger. Er zit dan een schakel tussen.

Wat spreekt u meer aan: een dienst voor alleen dove mensen of een gecombineerde dienst van doven en horenden samen?
De inhoud van de verkondiging is hetzelfde. Maar in een gecombineerde dienst heb je meer het gevoel: Wij, doven, horen ook bij de gemeente. We zijn geen groep apart.

Gaat u, mevrouw Van Dis, altijd met uw man mee naar dovendiensten? Hoe ervaart u dat als horende?
'Als het enigszins kan, gaan Jaap en ik naar dezelfde kerkdienst. Dus naar een dovendienst of gecombineerde dienst. Je beleeft dan samen hetzelfde en kunt er thuis nog eens over doorpraten. Nee, het is voor mij geen klein offertje.'

En hoe ervaart u het, slechthorende dovenouderling?
Laurens, met een glimlach: 'Ik ben hier bij mijn dove medemensen met vreugde aanwezig als ouderling-van-dienst. Ik ga graag bij hen op huisbezoek. Maar toch vind ik het ook erg fijn de samenkomsten van de horende gemeente bij te wonen. Van huis uit hoor ik bij hen. Als er maar een goede ringleiding is ... Ontbreekt die, dan heb ik niets aan de kerkdienst.'

Vindt u een cursus voor voorganger in dovendiensten nodig?
Iedereen knikt 'ja'. 'Vele huidige voorgangers worden oud. Daarom ben ik zo blij,' antwoordt Laurens, 'dat er weer jongere mensen gevonden zijn die dit mooie werk willen gaan doen. De Christelijke Hogeschool in Ede, die zo'n cursus heeft opgezet, heeft een goed initiatief genomen,' zo concludeert hij.

Kerkganger zijn in een dovendienst, zouden horende mensen dat ook eens (vaker) moeten meemaken?
'Ja, want veel horenden hebben geen idee wat een dovendienst is. Ze zijn - vooral in gecombineerde diensten - van harte welkom. Samen zo'n kerkdienst beleven, het versterkt de band tussen horenden en doven, die samen lid van de gemeente Christus zijn.'
Ik bedank Geurtje, Jaap, Wil en Laurens voor het gesprek. Ik bemerk opnieuw hoe zegenrijk dovendiensten zijn. Overigens ook voor de voorganger zelf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen