Karikaturen na de scheuring

In (dorps)gemeenten waar hervormden en hersteld hervormden samenleven, kunnen de spanningen vanwege de verdrietige scheuring in de gemeente groot zijn. Wie in deze context het gemeentelijke leven zoekt voort te zetten, kan niet zonder de wijsheid die Christus de Zijnen geeft. Het was daarom dat vele ambtsdragers die in gescheurde gemeenten leiding dienen te geven, vorige maand bijeenkwamen. Ds. J.R. Volk hield er een indringende lezing, geestelijk, pastoraal en duidelijk. Zijn woorden worden gedragen binnen het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond. Ds. Volk erkende de pijn en riep op die blijvend een plaats te geven. Want waar broeders niet meer samen bijeenkomen onder het Woord, is dit een aanklacht voor allen die tot de kerk behoren. Hij waarschuwde voor geestelijke hoogmoed en riep boven alles op achter Christus de kruisweg te gaan. Zo alleen kunnen we ook verder, geestelijke littekens ten spijt.

Onenigheid voeden
Het wijzen van die weg moet ons voldoende zijn. Met het ons distantiëren van anderen is niemand gediend. De onenigheid in gemeenten zou er slechts door gevoed worden. Dat neemt niet weg dat er een moment nadert dat kanttekeningen gemaakt moeten worden bij wat anderen over je schrijven. Al weten we dat kerkelijke polemiek veelal niet stichtend is, onwaarheden moeten gesignaleerd worden - al schrijft een mens liever over andere thema's. Ik doel op wat ds. A. Vlietstra stelt in het laatste nummer van het Hervormd Kerkblad, een uitgave van de Hersteld Hervormde Kerk. De instelling van een Raad van Advies voor het gereformeerd belijden noemt hij neerbuigend 'het snoepje voor de Bond'. Hij maakt tevens kanttekeningen bij het feit dat ondergetekende in ons blad zich dankbaar toonde over het feit dat deze raad er nu is. Ds. Vlietstra wijst op het feit dat er twee vrouwelijke theologen (onder wie 'een predikante', schrijft hij - overigens ten onrechte, want deze vrouwen zijn beiden predikant) van de raad deel uitmaken.
Ds. Vlietstra: 'Nu het kritische geluid van de GB tegenover de vrouw in het ambt verstomt, moet ik denken aan de diepe eerbied voor het Woord, waarmee het leven van ds. W.L. Tukker doortrokken was. Hij zou niet alleen geen lid van een andere kerk kunnen worden, hij zou zelfs hebben overwogen uit de Bond te gaan', aldus het Hervormd Kerkblad.

Liefde voor de kerk
In ons blad hebben de afgelopen jaren diverse citaten uit artikelen en lezingen van ds. Tukker gestaan, die aantoonden dat onze oud-voorzitter kerkelijk is blijven denken, hoe aangevochten de weg van de kerk ook was. Hoe ds. Tukker ook leed onder besluiten van de synode die hij innerlijk niet mee kon maken, hoe de aanvaarding van de vrouw in het ambt een crisis voor hem betekend heeft, de liefde voor de kerk - ook, of juist in haar zondige gestalte - is gebleven. Ds. Tukker voor ons actuele kerkelijke gelijk claimen? Nee, laat zijn nagedachtenis ons tot zegen blijven. Maar wel schrijven we hier neer dat binnen het hoofdbestuur geen enkele distantie bestaat tot zijn geestelijke erfenis. Verre van dat! Wie dat suggereert, is bezig met doelbewust polariseren.
Als uit artikelen in het Hervormd Kerkblad blijkt dat deze kerk haar identiteit zoekt door zich af te zetten tegen de Gereformeerde Bond, dan betreuren we deze keuze. Laat zij haar kracht toch elders zoeken! Maar als dit gebeurt, moet dit afzetten zeker niet zijn ten opzichte van een karikatuur van de Gereformeerde Bond. De laatste die uitvoerig in ons blad over de vrouw in het ambt schreef, was ds. J. Harteman - en daar was geen woord onhelder in. 'De openstelling van het ambt voor de vrouw is daarom niet in overeenstemming te brengen met wat Gods Woord ons in 1 Timotheus 2:11 voorhoudt. (...) Een schriftvisie die het uitgangspunt neemt in de Bijbel is te verkiezen boven een schriftvisie die de situatie en ervaringswereld van de mens tot uitgangspunt neemt' (de Waarheidsvriend, 4 juli 2002).

Ten dele geciteerd
Mocht ik mijn dankbaarheid vanwege de Raad van Advies voor het gereformeerd belijden niet opschrijven? Ik herinner aan het feit dat deze raad een gevolg is van de voorstellen die door hervormde bezwaarden gedaan zijn op basis van de motie De Visser/Van Heijst, een motie die de kerkvereniging niet ter discussie stelde, maar die wilde zoeken naar meer ruimte voor vormen van eigen kerkelijk leven. In dat kader verwoordde ik die dankbaarheid.
Maar ik schreef er wel iets bij, wat door ds. Vlietstra niet geciteerd wordt, namelijk dit: 'Die dankbaarheid neemt niet weg dat wij belijden dat heel de kerk gereformeerd zal zijn. Van een raad van advies voor het gereformeerd belijden geldt niet minder wat geldt - het zij zonder enige pretentie gezegd - voor een vereniging als de Gereformeerde Bond: een zegen als het moment aanbreekt dat zijn werk niet meer nodig is.'

Ik stap van het Hervormd Kerkblad over naar De Wekker, het officiële orgaan van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Ds. Vlietstra roept in bovengenoemd artikel de christelijke gereformeerden op zich te positioneren op het kerkelijk forum, nu dr. G. van den Brink in Theologia Reformata schreef dat 'betrokken waarnemers' uit onder meer de CGK 'zich in het geding bepaald niet zonder meer achter de HHK opstellen', een formulering die althans ruimte biedt voor nuance.

Van Wilnis naar Mijdrecht
Die helderheid in christelijke gereformeerde kring lijkt inderdaad gewenst, nu de redactie van De Wekker vorige week paginagroot ruimte bood aan een gemeentelid die hervormd Wilnis verruilde voor christelijk gereformeerd Mijdrecht, toen de kerkvereniging een feit werd. Laten we voorop stellen dat dit een verkieslijk besluit geweest is te midden van kerkelijke ellende: geen nieuw kerkgenootschap oprichten, maar overgaan naar een verwant kerkgenootschap. Ook bij de invoering van de hervormde kerkorde van 1951 gingen gemeenteleden die onder deze kerkorde niet wilden leven, over naar de Christelijke Gereformeerde Kerken of de Gereformeerde Gemeenten.

Onder de titel 'De PKN-fusie, één jaar na dato' geeft de redactie van De Wekker gelegenheid aan de heer J.J. Grünbauer zijn visie op de afgelopen jaren te geven. Deze zet in bij de opstelling van de Gereformeerde Bond: 'We kunnen niet mee, maar we kunnen ook niet weg.' Alsof er de afgelopen jaren niet meer gezegd is dan deze woorden uit 1992, waarin in de context van de tijd de kerkelijke spanning op formule werd gebracht. Een enkele zin later heeft de heer Grünbauer zijn conclusie voor de lezers van De Wekker al klaar: 'Naar mijn overtuiging is van de GB geen leiding te verwachten in de PKN.' Nog een paar citaten? 'Men stelt zich tevreden met een eiland (of vesting) van 'rust' binnen de boze wereld die kerk heet. Dit argument toont aan dat men niets wil ondernemen om de (kwalijke) ontwikkelingen in de PKN te stuiten.' 'De GB had in een veel eerder stadium te kennen moeten geven dat SoW geen optie was, en toenadering moeten zoeken met geestverwante kerken. Dat zou bijeengebracht kunnen hebben wat bijeen hoort. Dat zou zegenrijk geweest zijn.'

Nadere uitleg
Deze woorden tonen aan dat van de Gereformeerde Bond gevraagd wordt wat hij nu juist niet kan, wil en mag: het geheel van de kerk aan haar lot overlaten, om 'zegenrijk' bijeen te zijn 'met geestverwante kerken'. Over een eiland gesproken? Bovendien spreekt de heer Grünbauer over 'de boze wereld die kerk heet'. Heeft hij nooit gelezen dat de Heere in de gevaarlijke en goddeloze tijd van Achab nog zevenduizend mensen heeft overgehouden, die de knie voor Baäl niet gebogen hebben? Die geestverwantschap wordt ondertussen zeker ervaren in veel contacten met broeders die kerkelijk een andere weg gingen en gaan. Maar wij menen noch de gehoorzaamheid aan Gods Woord en de gebondenheid aan de belijdenis van de Reformatie op te mogen geven, noch de kerk in haar vervallen situatie los te mogen laten. De reden daarvoor ligt in de barmhartigheid en de trouw van de Heere. Dat de heer Grünbauer tot zijn scherpe oordeel komt zonder zich in wat geschreven is, echt te verdiepen, is jammer. Dat De Wekker zo kerkjournalistiek bedrijft, vraagt echter om nadere uitleg van de redactie.
Allereerst: Het zal mij niet veel moeite kosten om volgende maand een paar bijdragen in de Waarheidsvriend te plaatsen van gemeenteleden die uit onvrede over ontwikkelingen in de Christelijke Gereformeerde Kerken hervormd werden. Maar moeten wie die weg inslaan? Nee.
Belangrijker is dat dit beleid moeilijk in te passen is in de gemaakte afspraken tussen de deputaten Eenheid van gereformeerde belijders van de Christelijke Gereformeerde Kerken en het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond. In februari 2002 deden we samen een brief uitgaan, waarin gesproken is over nauwere kerkelijke contacten, waar de kerkenraden tot overeenstemming komen over de kenmerken van de kerk, zoals de Nederlandse Geloofsbelijdenis die verwoordt.
Als gevolg hiervan verzorgde ondergetekende in augustus 2003 in beide kerkbladen een vraaggesprek met de Zeister predikanten ds. J.P. Nap en ds. M.J. Kater over de plaatselijke contacten, waarbij de redactie van De Wekker toezegde voor eenzelfde bijdrage uit een andere gemeente te komen. De belofte is na bijna twee jaar nog niet nagekomen - waarbij nu ruimte gegeven wordt aan een artikel van de heer Grünbauer. We wachten een nadere toelichting met spanning af.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen