BOEKBESPREKINGEN

A.B.F. Hoek-Van Kooten en A. de Jong-Kalkman:
Het gaat nooit over. Over de verwerking van ongewenste kinderloosheid.
Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 127 blz.; € 13,50.
Ze heeft geen kinderen, is de veertig al gepasseerd en is volstrekt niet sentimenteel – maar wel intens verdrietig als ze me toevertrouwt: ‘Hoe kan in de hemel nu alles goed zijn, als ik zelfs daar geen kinderen zal krijgen.’ Aangrijpend en onwillekeurig ook een treffende illustratie bij de titel van een boekje over ongewenste kinderloosheid: Het gaat nooit over.
In een achttal hoofdstukken worden verschillende aspecten van ongewenste kinderloosheid belicht. Het merendeel daarvan werd geschreven door Arja de Jong-Kalkman, een psycholoog die al jarenlang kinderloze echtparen coacht. Dat ze veel ervaring heeft met deze problematiek, is duidelijk te merken. Invoelend beschrijft ze het proces van hoop, ongerustheid, teleurstelling en verdriet, met de vragen en gevoelens die dat oproept. Uitgebreid gaat ze in op de verschillen in beleving tussen man en vrouw en het belang van een goede onderlinge communicatie. Ze signaleert dat mannen doorgaans sterk oplossingsgericht zijn en er als het probleem niet valt op te lossen, liever het zwijgen toedoen. Vrouwen willen in de regel juist hun gevoelens delen en zoeken daarin meer de opluchting dan de oplossing. Het is belangrijk deze verschillen te (h)erkennen.
De echte verwerking van de kinderloosheid kan pas beginnen als de medische behandelingen zijn afgerond. De vrouw ervaart pijnlijk zich niet volledig als vrouw te kunnen ontwikkelen, de man loopt het gevaar te vluchten in zijn werk. Vaak is er ook een (onbewuste) rolverdeling tussen de echtgenoten: de man (meestal is hij het) gaat de meer troostende rol vervullen, de vrouw is meestal vooral gericht op het ontvangen van steun en troost. De Jong waarschuwt dat een dergelijke rolverdeling kan uitlopen op eenzaamheid en vervreemding.
Ook bij het omgaan met de omgeving blijkt een goede communicatie van groot belang. Niet zelden wordt het onderwerp doodgezwegen. Het kinderloze paar praat er niet over, omdat er niet naar gevraagd wordt, de omgeving vraagt er niet naar omdat het paar er niet zelf over begint. De Jong adviseert deze impasse te doorbreken door je als echtpaar eerlijk en kwetsbaar op te stellen en je niet op te sluiten in je verdriet. Tegelijk roept ze de omgeving op echt te luisteren in plaats van allerlei sussende en relativerende opmerkingen te maken.
De arts en docent Alie Hoek-van Kooten biedt in hoofdstuk 2 een helder overzicht van de mogelijke oorzaken en behandelingen van kinderloosheid, voorzien van ethisch commentaar. Ze benadrukt dat de keuze voor het medische circuit in geen enkel opzicht ‘verplicht’ is en dat de afwegingen daaromtrent heel persoonlijk zijn. Kinderloosheid is ook niet iets wat primair aan de man of aan de vrouw ligt; het betreffende echtpaar kan geen kinderen krijgen. Niet alle details hoeven aan de omgeving te worden meegedeeld!
Ds. J.J. Verhaar belicht het thema vanuit bijbels-theologisch perspectief. Hij ziet de overgang van het oude naar het nieuwe verbond in verband met kinderloosheid als de overgang van het niet deelhebben aan de belofte van God met het oog op de komende Messias naar een ‘louter persoonlijk drama’. In de Vroege kerk raken huwelijk en gezin op de achtergrond vanwege de verwachting van de spoedige komst van Gods Koninkrijk. Wanneer die komst wordt vertraagd, komt er weer meer aandacht voor genoemde zaken. Zelfs zodanig dat het doel van de kinderzegen sterk gaat lijken op dat in Israël: christenen krijgen hun kinderen met het oog op het Koninkrijk, getuige bijvoorbeeld het klassieke huwelijksformulier. Kinderen zijn dan ook kinderen van de christelijke gemeente als geheel. Ook kinderloze echtparen en ongehuwden zijn mede verantwoordelijk voor hun geloofsopvoeding. En ieder christen, al dan niet getrouwd, al dan niet kinderloos, geldt het grote gebod van de liefde. Al tekent Verhaar daarbij aan dat daarbij van degenen zonder kinderen en/of zonder partner wellicht wel meer creativiteit wordt gevraagd.
Ds. W. van den Born gaat in op de plaats van echtpaar Missingkids in de gemeente. Juist daar waar echtparen Withkids de overhand hebben, kun je je als kinderloos stel eenzaam voelen. Dat kan leiden tot een slachtoffergevoel, verbittering en opstandigheid. Speciale aandacht besteedt Van den Born onder meer aan de doopdienst, vader- en moederdag en het functioneren in kerken(raads)werk. Hij beklemtoont vanuit 1 Korinthe12 dat de gemeente een lichaam is en niet een verzameling losse onderdelen. Ieder is nodig en ieder heeft een taak.

De auteurs schrijven met kennis van zaken en veel empathie over het thema. De vele facetten die dit ‘stille verdriet’ met zich meebrengt, worden expliciet benoemd en uitgewerkt. Daarbij worden kinderloze echtparen helemaal serieus genomen, zowel in hun verdriet als in hun verantwoordelijkheid van hoe daarmee om te (leren) gaan. Opvallend is dat ook ongehuwden een plek in het boek krijgen. Hun verdriet is zo mogelijk nog stiller, terwijl zij een partner en kinderen ontberen. Het boekje is een aanrader voor mensen die ongewenst kinderloos zijn, maar bevat ook veel nuttige wenken voor hen die dat niet zijn. Alle auteurs betrekken ook de geestelijke dimensie in hun verhaal. Niet om daarmee alle verdriet te bagatelliseren, maar in de oprechte overtuiging dat daarin de enige troost te vinden is, ook in dit pijnlijke en schrijnende gemis. Zoals ds. Van den Born het boek besluit als hij het heeft over het perspectief van de eeuwige heerlijkheid, waar geen gemis meer zal zijn: ‘Daarvan mag een kind van God belijden: het gaat nooit over.’

Nils Holger Petersen:
Messiah Händel. Nieuw licht op een bekende tekst.
Uitg. NBG, Heerenveen, i.s.m. de Nederlandse Bachvereniging; € 9,95.
Händels Messiah behoort tot de meest geliefde werken uit de klassieke muziekliteratuur. De tekst bestaat in zijn geheel uit bijbelteksten. Het werk is daarom een prachtig voorbeeld van de wijze waarop de bijbelse boodschap vertolkt is in de muziek. Het Nederlands Bijbelgenootschap start dan ook met dit werk – een vertaling uit het Deens – een serie NBV op muziek. Naast de volledige tekst van dit oratorium in het Engels en in de Nieuwe Bijbelvertaling treft de lezer hier uitstekende inleidingen op deze compositie, waarbij met name allerlei historische aspecten naarvoren komen, zoals de oorsprong van het begrip ‘oratorium’, de bijdrage die Händel aan dit muzikale genre gaf. Uitvoerig worden we geïnformeerd over de man die de teksten samenstelde, Charles Jennens en zijn plaats in de cultuurgeschiedenis van Händels tijd. Ook op de uitvoeringspraktijk gaat dit boekje in. De schrijver stelt de vraag of Händels Messiah een historisch of een hedendaags werk is. Het lijkt me een wat vreemd dilemma. Niettemin is de auteur er in geslaagd een aantal facetten van dit meesterwerk op heldere wijze aan de orde te stellen. Voor muziekliefhebbers een mooi boekje!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen