De siervogel Van Ruler

De bekende twintigste-eeuwse hervormde theoloog prof.dr. A.A. van Ruler hoeft geen onbekende te worden. Het eerste deel van zijn Verzameld Werk is uit.
Ooit schreef prof.dr. H. Berkhof over prof.dr. A.A. van Ruler: ‘Over deze siervogel in onze theologische volière moet men heel lang of heel kort spreken.’ Een mooie typering van degene die samen met O. Noordmans (1871-1956) en K.H. Miskotte (1894-1976) ‘de grote drie’ van het hervormde theologencorps uit de vorige eeuw vormde. Beide laatstgenoemden kregen de afgelopen dertig jaar prachtige onderkomens in de volière. Hun Verzamelde Werken sieren menige boekenkast. Iets dergelijks was echter tot nu toe dr. Van Ruler (1908-1970) onthouden. In zijn Theologisch Werk, verschenen tussen 1969 en 1973, is namelijk nog geen tien procent van zijn artikelen samengebracht. Daarnaast tellen we nog duizend preken. Reden genoeg om zijn boeiende werk uit te geven.

Spel
Zeer recent werd het eerste deel van het Verzameld Werk gepresenteerd in de Janskerk in Utrecht, waar Van Ruler kerkte en diaken was. Prof.dr. G. van den Brink schetste de achtergronden en de motieven van de uitgave. Juist in een tijdsgewricht als het onze is het van groot belang voor theologie en cultuur de bronnen van onze eigen traditie open te houden. In die traditie stond Van Ruler, als een theoloog van geheel eigen katholieke en gereformeerde signatuur. Zijn bezinning kan nieuwe generaties gelovigen inspireren zich te blijven bewegen in het spoor van de kerk der eeuwen.
Dr. D. van Keulen, door de Protestantse Theologische Universiteit aangesteld voor de uitgave van Van Rulers werk, liet in zijn speelse betoog merken dat enkele delen van diens geest op hem zijn. Hoezeer genoot Van Ruler van spel: het voetbalspel, het biljartspel. Geraakt werd Van Keulen door het grootse perspectief van het Koninkrijks Gods in Van Rulers theologie: het gaat hem om de wereld, Góds wereld. Daarom wist hij ook het aardse leven hogelijk te waarderen.

Hartzeer
Dr. B. Plaisier achtte het de grote verdienste van Van Ruler dat hij de breedte en de diepte van Gods heil bij elkaar probeerde te houden. Inspirerend was zijn gepassioneerde aandacht voor de gestaltevorming van het Koninkrijk Gods in deze wereld. Dat God hier en nu werkt, moet toch zichtbaar zijn? Plaisier haalde ook Van Rulers bekende uitspraak aan over de Afscheiding, die volgens hem niet meer was dan een huishoudelijke twist. Wat zou het hem een vreugde hebben gegeven als hij had meegemaakt dat deze twist voorbij was, terwijl ook nog eens de Lutheranen aan de eenwording hadden meegedaan, aldus Plaisier. Ik denk dat hij hierin gelijk heeft. Al dacht ik wel: het kan niet anders of het afscheid van veel bevindelijk-gereformeerden van de Hervormde Kerk zou Van Ruler toch ook groot hartzeer hebben gegeven. Hij had veel met ze op! Menig artikel over de bevinding getuigt daarvan. En je denkt: zou het Van Ruler gelukt zijn om met zijn overredingskracht de leidinggevenden van onze kerk ervan te overtuigen dat het zó niet moest?

Prof.dr. H.W. de Knijff sprak de laatste inleiding uit. Zoals altijd een erudiet en meeslepend verhaal, waarin de grondslagen van de theologie oplichten en hij met Van Ruler een lans brak voor de theologie als de koning der wetenschap. Hij noemde de verschijning van Van Rulers Verzameld Werk een gebeuren van nationaal belang. Zal het echter als zodanig onderkend worden? Zal men zich niet afkeren van een denker die door zijn theocratische gedachtegoed de gemiddelde Nederlander de rillingen over de rug doet lopen?
Diepzinnig was zijn opmerking dat we Van Rulers theocratische denken niet als een morele richtlijn moeten beschouwen, maar als een beschrijving van de werkelijkheid: elke situatie wordt door Gods regering gekenmerkt. Met name de prediking is daarvan een voorbeeld. De Knijff stelde dat toepassing van Van Rulers theocratisch concept niet tot verscherping van standpunten in onze samenleving leidt, maar juist tot matiging.

Wonder
Van Ruler. Inderdaad, de siervogel uit onze theologische volière. Met bewondering sla je zijn hoge vluchten gade. Verrukt luister je naar zijn zang. Toch knipper je van tijd tot tijd met je ogen als zijn uitspraken soms wel heel speels zijn en zeer ketters schijnen. Maar dat hoort bij Van Ruler.
Wat ons met hem verbindt is de belijdenis van de verzoening en de plaatsvervanging. Naast de waardering voor het aardse komt die belijdenis in zijn meditaties vaak aan de orde. Daarom ben ik altijd blij wanneer ik bij de voorbereiding van een preek in mijn kaartregister kijk en zie dat Van Ruler over de gekozen tekst een schets heeft. Dan heb je in ieder geval iets van bevinding en van theologie voor je verkondiging te pakken. Hopelijk wordt de volière afgebouwd.

Zie voor een aantal citaten ‘Globaal bekeken’ op pagina 15.
Mede n.a.v. Dr. A.A. van Ruler:
‘Verzameld Werk, deel 1: De aard van de theologie’.
Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 550 blz.; € 59,90. Zie ook www. aavanruler.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen