Zimbabwe maakt wanhopig

De Morgenster missiepost is prachtig gelegen op een heuvel, midden in het groen. Als je het gebied binnenrijdt is op het eerste gezicht weinig te zien van de wanhopige situatie waarin het land verkeert. Het is regentijd en er is veel regen gevallen. Dit zorgt voor een frisse uitstraling. Toch is dit de buitenkant. Ruim driekwart van de Zimbabwanen leeft van voedselhulp en 94 procent van de bevolking is werkloos. De gezondheidszorg zit in een diepe crisis.

Transport
Het Morgenster missieziekenhuis is één van de weinige ziekenhuizen in het land dat nog functioneert. Overheidsziekenhuizen staken, omdat artsen niet betaald krijgen en er geen medicijnen zijn. Dit leidt enorm veel patiënten naar Morgenster. De werkdruk voor het personeel is erg groot.
Samen met Herman ten Hove, de directeur van het ziekenhuis, wandel ik over de ziekenzalen. Op één van de bedden zit Mathew, een jongetje van een jaar oud. Zijn buikje en voeten zijn opgezwollen. Op zijn rug heeft hij vellen die er uitzien als brandwonden. ‘Dit is een triest verhaal’, vertelt Ten Hove. ‘Mathew woont maar een paar kilometer van het ziekenhuis en had eigenlijk een maand eerder moeten komen. Zijn ouders hadden geen geld om het transport te betalen. Daarom is het nu veel moeilijker om deze jongen te kunnen helpen.’
Het verhaal staat niet op zichzelf. Door de enorme inflatie is de Zimbabwaanse dollar niets meer waard. De meeste mensen beschikken niet over harde valuta en knokken om te overleven. Als ze ziek zijn moet er eerst geld geregeld worden voor vervoer. Hierdoor zijn ze vaak te laat voor behandeling in het ziekenhuis.
Naast transport is gebrek aan medicijnen een groot probleem waar het ziekenhuis mee te kampen heeft. ‘Mathew zou ik eigenlijk antibiotica moeten geven voor een goed herstel, maar die heb ik gewoon niet.’ Het Morgensterziekenhuis krijgt veel medicijnen vanuit Nederland, maar door de grote toename van patiënten gaan de voorraden snel op.

Zelfverrijking
Het is donderdagochtend als ik samen met Herman ten Hove naar de stad Masvingo rijd. De provinciehoofdstad ligt zo’n 35 kilometer van de missiepost. Bij het nationale kantoor dat verantwoordelijk is voor de distributie van medicijnen, gaat Ten Hove toch kijken of er misschien medicijnen zijn binnengekomen.
Nadat we ons hebben aangemeld bij de portier, komen we in een donkere opslagplaats. Lange metalen rekken zonder medicijnen. Hier en daar staan een paar doosjes. Op de grond staan een paar kartonnen dozen met medicijnen die gedoneerd zijn door de EU en Unicef, bedoelt om cholera te bestrijden. De ziekte heeft al bijna vierduizend slachtoffers geëist.
Ten Hove stelt wat vragen aan een van de beambten. Helaas, zonder bevredigend resultaat. ‘Het bekende verhaal’, verzucht de ziekenhuisdirecteur als we weer buiten staan. ‘Die dozen met gedoneerde medicijnen liggen daar al weken oud te worden, omdat er geen brandstof en geen chauffeur is. De weinige medicijnen die Zimbabwe wel heeft, worden niet verspreid omdat de autoriteiten geen toestemming geven. Dit is echt schandalig als je je realiseert wat de consequenties zijn voor de patiënten.’ Omdat de overheidsinstanties geen medicijnen meer leveren, moet Ten Hove dit zelf regelen. ‘Dit is echt een hoofdpijndossier. Die medicijnen worden geïmporteerd vanuit bijvoorbeeld Nederland. Afgelopen week waren we niet in de gelegenheid om de medicijnen op te halen en daarom is de lading opgeslagen op de luchthaven. Dan krijg je opeens te horen dat je 8000 dollar opslagkosten moet betalen. De medicijnen zijn €4.000 waard. Dus de opslag is duurder dan de prijs van de medicijnen zelf. Mensen hebben door de inflatie geen idee meer wat de waarde van geld is. Daarnaast zijn er die profiteren ten koste van de patiënten.’

Duivels dilemma
Als directeur houdt Ten Hove zich voor het grootste deel bezig met organisatorische zaken. Arian Paul, de andere Nederlandse arts, bevindt zich meer tussen de patiënten. Met zijn witte jas en stethoscoop om de nek loopt hij druk heen en weer over de verschillende afdelingen van het ziekenhuis. Op één van de zalen ligt een jonge vrouw in een paars gebloemde jurk. Ze heeft een keizersnee-operatie gehad. ‘Dit is nu echt typisch

Dit artikel is een bewerking van een radioreportage die Richard Groenenboom maakte voor het EO Radio 1-programma Dit is de dag. Deze maar ook andere reportages over Zimbabwe worden in de week van 9 tot 13 maart om 11.30 uur uitgezonden op Radio 1. Meer info op www. eo.nl/ditisdedag.

Zimbabwe’, zegt Paul. ‘Deze vrouw heeft een paar dagen in een ziekenhuis in Masvingo gelegen. Dat ziekenhuis staakt, dus ze heeft een paar dagen tevergeefs op hulp zitten wachten. Uiteindelijk kwam ze bij ons terecht. Het kind was inmiddels overleden en de vrouw bleek ook een scheur in de baarmoeder te hebben omdat er veel te laat een arts aan te pas is gekomen. Een moeilijke operatie volgde. Een strijd op leven en dood. Tot overmaat van ramp viel de stroom ook nog uit. Ze heeft het uiteindelijk gered, maar nu doet een ander probleem zich voor. De vrouw kan de operatie niet betalen. Het gaat om een bedrag van omgerekend € 200,00.  Ze woont buiten de provincie Masvingo en om de grote toestroom van patiënten in te dammen, is besloten dat patiënten die buiten de regio wonen, zelf de behandelkosten moeten betalen.’ Een duivels dilemma.
Directeur Ten Hove: ‘We moesten iets doen. We konden de patiëntenstroom echt niet aan. We raakten door de medicijnen heen en het personeel ging gebukt onder een enorme werkdruk. De overheid doet niets en we moeten voorkomen dat iedereen denkt: we gaan maar naar het Morgensterziekenhuis, want daar word je gratis geholpen.’

Bloed
Samen met Arian Paul ga ik naar de mannenafdeling om te kijken bij een oudere man. Hij heeft een beenamputatie nodig vanwege een niet te behandelen beenwond. Als we naar de man toe wandelen zegt Paul: ‘Ik vraag me af of hij nog leeft. Gisteren had ik zijn been willen amputeren, maar daar heb je bloed voor nodig. De bloedbank vraagt 100 dollar en dat kunnen de meeste mensen niet opbrengen. Deze man dus ook niet. Dit betekent dat ik hem niet kan opereren.’
Als we bij het bed van de man aankomen, maakt hij een wat slaperige indruk, maar hij leeft nog wel. ‘Ik zal hem naar huis moeten sturen om daar te overlijden. Gewoon omdat er geen bloed is.’ Het werken onder deze crisisomstandigheden valt de GZB-arts zwaar. ‘Ik vraag me regelmatig af: hoe lang houd ik dit vol? Je bent hier naar toegekomen om mensen te helpen, maar je hebt steeds minder het gevoel dat je dit nog waar kunt maken. Er gaan dingen fout die buiten jouw controle liggen: geen bloed, geen zuurstof en mensen komen veel te laat om nog iets te kunnen doen. Of ze hebben geen geld om de ziekenhuiskosten te betalen. Je kunt dit niet veranderen en dat geeft veel frustraties en een machteloos gevoel. Dit is wel een beproeving van je roeping.’

Voldoening
Ook Ten Hove ervaart het werken onder de crisisomstandigheden als zwaar. Toch gaat hij niet bij de pakken neerzitten. ‘Ik ken heel veel mensen die nu nog leven door wat wij als ziekenhuis doen. Juist in een land waar veel dingen misgaan, kun je toch nog veel betekenen voor mensen. Alles wat je doet is goud. Toen ik hier vier jaar geleden met mijn gezin kwam, was het ons doel om in een onrechtvaardige omgeving iets van Christus te laten zien. Mensen zien en ervaren dat en dat geeft nog steeds voldoening.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen