Preken en luisteren

‘Hij gaf me een dieper besef van God dan wie dan ook’, schreef de Engelse theoloog J.I. Packer over de prediking van D.M. Lloyd-Jones, volgens sommigen de meest invloedrijke prediker van de twintigste eeuw. Een diep besef van God – of anders geformuleerd: een ontmoeting met de levende God – dat is toch het doel van de prediking? Dat God ook werkelijk het woord neemt en onze harten aanraakt. Wanneer gebeurt dat? Natuurlijk, ten diepste is dat het werk van de Heilige Geest. Maar ook wij hebben hierin een grote verantwoordelijkheid. Hoe luisteren we? En vooral, hoe preken we?
Daar werd in lezingen en workshops vorige week tijdens de Areopagusstudiedag over nagedacht. Aanleiding was de verschijning van Ruimte om te horen. Preken en de psyche van de luisteraars van dr. Hanneke Schaap-Jonker.

Het ‘ik’
Ik noem enkele thema’s die mij troffen.
Allereerst het belang van het onderkennen van de diversiteit van de hoorders en hun culturele, levens- en geloofscontext. Er zijn verschillende soorten hoorders en deze moeten zich in de prediking gekend en gerespecteerd weten. In de preekvoorbereiding moet dit onderscheid heel bewust meegenomen en overwogen worden. God maakt ruimte voor Zichzelf. Maar de predikers hebben terdege de roeping om te zoeken naar psychologische ruimte voor de hoorders. Bij de ‘exegese’ van de hoorders kan onze eigen gereformeerde traditie – met haar grote aandacht voor de weg die de Heilige Geest in de toepassing van het heil met mensen gaat (met name ook in psychologisch opzicht) – trouwens heel goede diensten bewijzen.
In de tweede plaats vroegen verschillende sprekers aandacht voor het ‘ik’ van de prediker. De ontmoeting met God door de verkondiging vindt plaats door de dienst van mensen. Preken en luisteren hebben dus ook een intermenselijk karakter. Dit is op zichzelf geen probleem. Zo heeft God het gewild. We hebben de schat van het evangelie in aarden vaten. Dit brengt het evangelie ook juist zo dichtbij. Maar de prediker moet zich dit wel goed bewust zijn.
Hij leest de Bijbel op zijn eigen manier. Hij preekt ook op zijn eigen manier. Voor mij is het overigens wel een vraag in welke mate het ‘ik’ de preekstoel op mag. De prediker kan zich natuurlijk onmogelijk van zijn boodschap losmaken. Dat moet hij ook niet proberen. Maar terughoudendheid en ingetogenheid lijkt me hier toch geboden.

Dialoog
Als derde wil ik de dialogische preekstijl noemen, een thema dat op deze studiedag steeds weer terugkwam. Prediking is ontmoeting (tussen God en mensen, maar ook tussen prediker en hoorders) en daarbij past een dialogische preekstijl. Zowel in de taal als in de structuur van de preek moet de ontmoeting nadrukkelijk gezocht worden, juist ook om het persoonlijk appèl van de preek gestalte te geven. In de dialoog komt de prediker dichtbij het hart van de hoorder.
Er schuilt hier wel een gevaar. De prediking is principieel geen dialoog, maar een boodschap van God. Dit moet ook in de toon van de preek blijven doorklinken, hoezeer de geest van onze postmoderne tijd zich hiertegen ook verzet.
Het is buiten alle twijfel dat we ons moeten bezinnen op de vraag hoe de kloof tussen de verkondiging en de hoorder overbrugd kan worden. Steeds weer opnieuw. Toch is één ding nog belangrijker. En dat is de inhoud van het evangelie, en de bezinning daarop. Want uiteindelijk is het de inhoud van het evangelie – Jezus Christus en Die gekruisigd – die de doorslag geeft en die mensen raakt tot in het diepst hun bestaan.
Zo dacht Paulus er in ieder geval wel over. Niet de methode maar de theologie was voor hem beslissend. Het ‘woord van het kruis’, dát is ‘de kracht van God’ (1 Kor. 1:18), en dat doet ook vandaag nog wonderen. Dwars tegen alle weerstand en onbegrip in. Geloven we dat nog?

Zie www.izb.nl voor lezingen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen