Autisme en de kerkdienst

Martine heeft autisme. Er zijn biologische processen in haar hersenen verstoord. Normaal gesproken worden alle prikkels of signalen die in de hersenen binnenkomen met elkaar in verband gebracht.
Bij Martine gaat dat niet goed. Dit beïnvloedt de manier waarop zij waarneemt, denkt en voelt, dus de cognitieve processen die zich in haar hoofd afspelen.
Ze heeft moeite met samenhangend denken en neemt in de eerste plaats losse details waar. Het is lastig voor haar om een totaalplaatje te zien. Als ze in de kerk zit, lukt het haar nauwelijks om zich te richten op wat er voorin gebeurt en te letten op wat de dominee zegt. Ze ervaart alle prikkels als even belangrijk. Ze moet daarom even voelen aan de stof van het kussen waarop ze zit en kijken naar het wiebelende veertje op de hoed van de mevrouw voor haar. Overigens is het al een hele opgave voor Martine om op tijd in de kerk te komen, want ze heeft moeite met plannen en organiseren. Op zondagmorgen staat ze soms een uur voor de kast, omdat ze niet weet wat ze moet aantrekken. Zich inleven in een ander is ook een probleem voor haar.

Steeds hetzelfde
Als je moeite hebt met samenhangend denken, is de wereld erg ingewikkeld, verwarrend en onvoorspelbaar. Martine hecht daarom aan vaste patronen, ze wil steeds weer hetzelfde. Als het in de kerkdienst een keer anders gaat dan normaal, bijvoorbeeld tijdens een doopdienst, wordt Martine onrustig en bang.
Gelukkig weet haar wijkouderling dit ook. Hij belt haar nu op zaterdagavond als er een bijzondere dienst is en geeft haar op zondagmorgen een briefje met alle onderdelen van de dienst, zodat ze weet wat er wanneer gaat gebeuren. Hij heeft ook geregeld dat ze altijd naast mevrouw De Wit mag zitten,
in de tweede bank van voren. Mevrouw De Wit is haar mentor geworden, Martine mag haar alles vragen wat ze niet snapt. Op de eerste zondag van de maand gaat Martine altijd bij haar koffie drinken na de kerk.
Het gesprek bij de koffie ervaart mevrouw de Wit wel als eenrichtingsverkeer. Sociaal-emotionele wederkerigheid bestaat bij Martine niet. Ze vertelt vooral over zichzelf en is niet geïnteresseerd in wat anderen te vertellen hebben. Ze voelt ook niet aan wat anderen denken, voelen of willen. Haar verbeeldingsvermogen is beperkt.
Fantaseren kan ze niet en nadenken over een sociale situatie en alvast bedenken hoe het verder zal gaan lukt evenmin.

Kruis en bloed
Martine's beperkte verbeeldingsvermogen maakt geloof moeilijk. Je kunt de Heere niet zien, hoe weet je dan dat Hij er toch is en hoe kun je merken dat Hij toch voor je zorgt? Dat is lang een vraag geweest. Bij begrippen die in de kerk veel gebruikt worden, kan ze zich maar weinig voorstellen. Laatst zei de dominee dat de Heere God verdriet heeft over de zonde, dat zonde de relatie met de Heere kapot maakt. Maar omdat Martine niet goed weet wat een relatie is en hoe dat moet, en omdat ze zich niet goed kan voorstellen wat de Heere voelt en wat Hij wil, kan ze niet zoveel met deze uitspraak. Toch wil ze wel heel graag bij de Heere horen en alles voor Hem doen. In het dagelijks leven voelt ze zich vaak onzeker, is ze bang dat ze het niet goed doet omdat ze niet kan beantwoorden aan alle verwachtingen die mensen van haar hebben.
Daarom is ze blij dat ze één ding zeker weet: dat ze gedoopt is toen ze nog heel klein was. Toen heeft de Heere haar beloofd dat Hij wil dat ze Zijn kind is en dat de Heere Jezus voor haar foute dingen (zoals haar woede-uitbarstingen) wilde sterven, om alles weer goed te maken. En wat heel zeker is: God doet altijd wat Hij zegt.
Martine heeft wel lang moeten nadenken over het kruis van de Heere Jezus. Eerst begreep ze helemaal niet dat ze daar blij om waren

Zaterdag 21 november is er DV een ambtsdragersconferentie over autisme in de kerk. Meer info: www. helpendehanden.nl of tel. 0348-489970.

in de kerk, want aan een kruis hangen doet toch pijn! En het bloed van de Heere Jezus ... De nieuwe dominee die ze hebben, vertelde aan de kinderen bij de doopvont dat het bloed van de Heere Jezus ons schoon wast van onze zonden, zoals water je schoonwast als je bijvoorbeeld vieze handen hebt. Daar snapte Martine echt niks van. Bloed wast helemaal niet schoon en bloed is eng. Door haar stoornis is ze geneigd om taal letterlijk te nemen. Abstracte taal, symbooltaal en woorden met een dubbele betekenis begrijpt ze maar moeilijk – net als grapjes trouwens.

Afspraak
Mevr. De Wit zei dat ze hier maar met de dominee over moest praten. Dat heeft ze gedaan, na de kerkdienst hebben ze direct een afspraak gemaakt. De dominee gaat ook een boek lezen over autisme, zodat hij beter kan begrijpen hoe Martine denkt en doet. En ze hebben afgesproken dat er een stukje in het kerkblad komt, zodat gemeenteleden ook weten wat er met haar is en haar niet meer zo vervelend aanstaren als ze de kerk uitloopt. Dat gebeurt namelijk nog wel eens. Als ze te veel prikkels binnenkrijgt, ontstaat er chaos in haar hoofd en moet ze even weg om weer tot rust te komen.
Dat Martine een autistische stoornis heeft, betekent niet dat ze een probleemgeval is. Er zijn ook dingen waar ze heel goed in is. Door haar vaste structuur vergeet ze nooit om uit de Bijbel te lezen. Ze is er ook altijd voor haar taak na de kerkdienst: koffie schenken.

Niet wegpoetsen
Niet iedereen is zoals Martine. Ook tussen mensen met een autismespectrumstoornis (ASS) bestaan veel verschillen. ASS is een verzamelnaam voor (klassiek) autisme, het syndroom van Asperger en PDD-NOS. Op een aantal punten zijn mensen met en zonder ASS gelijk. Kinderen en jongeren zonder ASS bijvoorbeeld hebben net zoveel behoefte aan duidelijke, concrete taal in de kerk als hun leeftijdgenoten met ASS. Volwassenen zonder ASS willen in een preek ook concrete handreikingen voor het dagelijks leven horen, zodat ze iets kunnen met de boodschap.
In de christelijke gemeente hoeft de gebrokenheid van het bestaan niet weggepoetst te worden, maar mag ieder mens een plaats hebben. In navolging van de Heere Jezus mogen we elkaar tegemoet komen, respect hebben voor elkaars beperkingen en elkaar dienen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen