Zegen van het kerkelijk jaar

Onder het kerkelijk jaar verstaan we de indeling van het jaar naar de gang van de christelijke feestdagen, te beginnen met de eerste adventszondag. Op deze feestdagen vieren we de heilsfeiten. Het kerkelijk jaar verbindt de heilsfeiten met ons persoonlijk geloof. Het gaat er dan vooral om wat God in Zijn Zoon voor ons heeft gedaan, teneinde ons te verlossen van onze zondeschuld en de zondige machten die ons beheersen en ons de weg te openen naar het komende koninkrijk van God.

Twee kringen
Van oudsher gaat het om twee kringen, die elk een kern hebben: de kerstkring, rondom de geboorte van Jezus, en de paaskring, met als kern de opstanding van Christus.
Samen bepalen zij het hele kalenderjaar en daarmee ons kerkelijk leven. Nu kent de beleving van het kerkelijk jaar niet voor iedereen hetzelfde patroon. Er zijn bijvoorbeeld verschillen tussen de Oosterse - en Westerse kerken. Ook is de indeling van het kerkelijk jaar in de ene kerk gedetailleerder dan in de andere. Er zijn kerken waarin elke zondag een plaats heeft in de kerkelijke kalender, soms zelfs iedere dag. Ook hecht de ene kerk veel meer waarde aan symboliek dan de andere, wat bijvoorbeeld tot uiting komt in de beleving van de kleuren van het kerkelijk jaar. In de gereformeerde traditie heeft het kerkelijk jaar een vrij sobere, maar toch betekenisvolle inhoud.

Nicea
Hoe is het kerkelijk jaar ontstaan? De paaskring is het oudste onderdeel. Pasen is dan ook het oudste officiële feest van de kerk, ontstaan uit de viering van de zondag. Athanasius noemde de zondag de ‘eerstgeborene van de feesten’. In de eerste eeuwen bestond er onenigheid over de datum waarop men het Paasfeest zou moeten vieren. Daarover is een beslissing genomen op het Concilie van Nicea in 325 n.Chr. Sindsdien viert de kerk het feest op de eerste zondag na volle maan na de lente – dat kan variëren van 22 maart tot 25 april.
De vijftig dagen na Pasen vormen de paastijd. Daarin vieren we op de veertigste dag de Hemelvaart van Christus. Deze tijd loopt uit op het Pinksterfeest op de vijftigste dag (Pinksteren, pentekoste betekent vijftig). Dan vieren we het wonder van de uitstorting van de Heilige Geest.
Al spoedig kreeg ook de periode die aan het Paasfeest voorafgaat een bijzondere betekenis. Opnieuw gaat het om een periode van vijftig dagen. Wij kennen die als de tijd van de zeven lijdenszondagen. (De Rooms-Katholieke Kerk begint deze tijd op Aswoensdag en kent zes zondagen). De laatste week van de lijdentijd is de stille week, met de Goede Vrijdag en Stille Zaterdag als gedenkdagen. De laatste tijd is in de breedte van de Protestantse Kerk ook de donderdag in beeld gekomen als de zogenaamde Witte Donderdag: de dag waarop Jezus het Pascha en het avondmaal met Zijn discipelen vierde. De hele paaskring duurt dus honderd dagen, vijftig dagen voor Pasen en vijftig dagen erna.

Natuurfeest
De kerstkring is van later datum. Ze werd ingesteld in de tijd dat het

Volgende week: De betekenis van Advent voor de prediking en het persoonlijk geloof.

Romeinse Rijk een christelijk karakter kreeg. Ooit werd 25 december gevierd als een natuurfeest, als het feest van de niet te overwinnen zon (sol invictus). Op deze datum ging men de geboorte van Jezus vieren, als de dag van het feest van het onoverwinlijke Licht der wereld, de Zon der gerechtigheid. Aan het Kerstfeest (Christusfeest) vooraf gaat de adventstijd, die vier zondagen kent. De Oosterse Kerk kent ook 6 januari als feestdag: het epifaniënfeest, het feest van de verschijning van God in de wereld.

2010
Hoe ziet de kalender eruit, als we het geheel overzien, van advent 2009 tot de laatste zondag van het kerkelijk jaar in 2010? Er zijn eerst vier adventszondagen, waarin we ons voorbereiden op het gedenken van het wonder dat Gods Zoon werd geboren. De eerste adventszondag viel dit jaar op 29 november. Advent betekent komst. We mogen daarbij ook denken aan de wederkomst. De eerste komst en de tweede komst van Jezus staan in onmiddellijk verband met elkaar.
We vieren het Kerstfeest zelf op twee dagen, 25 en 26 december. In de reformatietijd bestond aanvankelijk nogal wat reserve tegen het vieren van het Kerstfeest, vanwege allerlei misstanden op de vrije dagen. Langzamerhand is toch een waardige viering van het Kerstfeest gaan doorzetten. Nu weten wij (gelukkig) niet beter.

De lijdensweken beginnen in 2010 op zondag 14 februari. Zij duren tot Palmzondag op 28 maart. We kunnen ook spreken van de veertigdagentijd. Dat is al een oude benaming. Het is een tijd van inkeer en boete. In de Vroege Kerk was het ook de tijd van voorbereiding op het afleggen van de openbare geloofsbelijdenis en de doop in de paasnacht. De katholieke priester F. van der Meer heeft dit prachtig beschreven in zijn boek Augustinus, de zielzorger. Na de Palmzondag volgt de bijzondere, stille week. Het centrum ervan wordt gevormd door de Goede Vrijdag. Dan klinkt het lied: ‘Als ik in gedachten sta bij het kruis van Golgotha.’ Vaak wordt op deze dag het avondmaal gevierd. De laatste jaren kennen heel wat hervormd-gereformeerde gemeenten de gewoonte om meerdere keren, soms elke dag een kort moment bijeen te komen om in meditatie, gebed en lied het lijden en sterven van onze Heiland te overdenken.

Dan wordt het Pasen op 4 en 5 april. Het is het grootste feest van de kerk. Vanuit de overwinning van Christus op de dood valt het licht op alle onderdelen van het kerkelijk jaar. De paastijd kent op de veertigste dag, dus donderdag 13 mei, de Hemelvaartsdag van Christus. Christus is ons ten goede aan de rechthand van zijn Vader in de hemel. Hij bidt voor ons, Hij regeert ons, Hij bereidt plaats voor ons.

Op 23 en 24 mei vieren we het Pinksterfeest. We verheugen ons over het heilsfeit van de uitstorting van de Heilige Geest in Jeruzalem.
Hij is het die het evangelie van de gekruisigde en opgestane Zaligmaker de wereld instuwt en mensenharten ervoor inwint. De zondag na Pinksteren, 30 mei is de zondag van de Drie-eenheid. Heel het heilswerk van God, zoals we dat vierden in kerst- en paaskring, is uiteindelijk het werk van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Feestloos
Vervolgens komt de tijd die ten onrechte de feestloze tijd genoemd wordt. Een feestloze tijd bestaat in de kerk niet, aangezien heel de tijd, ook na Pinksteren staat onder de regenboog van Gods koninklijke daden. We zien dat heel duidelijk op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, in 2010 op 21 november. Dan mogen we onze ogen richten op de wederkomst van Christus. Het is de oudejaarsdag van de kerk. Het einde van het kerkelijk jaar bepaalt ons erbij dat het einde aller dingen nabij is. We voelen ons daarbij als strijdende kerk op aarde in het geloof een met de triomferende kerk in de hemel hierboven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen