BOEKBESPREKING

‘Prompte et sincere’ was het levensmotto van Jean Calvin. Hij wilde zijn hart ‘bereidwillig en oprecht’ opdragen aan God. In het Calvijnjaar is veel over hem verschenen, maar

onder al die publicaties neemt het Calvijn handboek een bijzondere plaats in. Prof. dr. H.J. Selderhuis heeft meer dan vijftig Calvijnkenners bereid gevonden om een bijdrage te leveren aan dit standaardwerk. De artikelen van gemiddeld tien

pagina’s geven een goed overzicht van de laatste stand van zaken in het Calvijnonderzoek. Aan het eind van elk artikel staan literatuurverwijzingen. Wie op de hoogte wil zijn van de jongste ontwikkelingen op dit terrein, kan niet om dit werk heen.

Het handboek is opgebouwd uit vier delen. Het eerste deel, ‘Oriëntatie’, geeft een goed overzicht van Calvijns werken en van de verschillende instituten en centra waar het onderzoek naar Calvijn en zijn theologie plaatsvindt. Het tweede deel plaatst de persoon van Calvijn in zijn context door onder andere zijn internationale relaties te belichten. Het derde deel over het werk van Calvijn vormt de kern van het boek. Met name de doorlichting van de theologische thema’s is interessant voor wie belangstelt in de wortels van de gereformeerde geloofsleer. Prof. dr. A. Baars vat in een prachtig artikel over de Triniteit zijn proefschrift samen. Het boek sluit af met een deel over de doorwerking en receptie van Calvijn.

Prof. H.J. Selderhuis geeft in het openingsartikel treffend weer hoe de beeldvorming over de reformator bepaald is door twee uitersten: een schurk of een geloofsheld. Die beeldvorming gaat terug tot de allereerste biografieën van Calvijn, die van zijn leerling Beza en van een van zijn vijand Bolsec, die Calvijn van ketterij betichtte en beschuldigde van seksuele uitspattingen.

De negatieve beeldvorming rond Calvijn is onlosmakelijk verbonden aan zijn rol in het proces tegen Michaël Servet. Dat proces komt op verschillende plaatsen in het boek aan de orde en daaruit blijkt de verschillende insteek. W.G. Naphey verklaart de veroordeling van Servet vooral vanuit politieke motieven, Calvijn had slechts een bijrol (75). M. van Veen erkent wel dat het doodsvonnis onder de verantwoordelijkheid van de wereldlijke overheid viel, maar vindt de rol van Calvijn toch weinig verheffend, omdat hij Servet had aangebracht, aangeklaagd en de wereldlijke overheid van bewijzen tegen hem had voorzien, die hem uiteindelijk in oktober 1553 naar de brandstapel leidden. Zij geeft ook aan dat de reputatie van Calvijn ook toen al veel schade leed door deze kwestie.

De artikelen bieden in een kort bestek veel informatie en het boek zal dan ook wel vooral dienst gaan doen als naslagwerk. Het nadeel van deze opzet is dat het door de beperkte omvang van de bijdragen onmogelijk is om heel diep op de stof in te gaan. Toch biedt het door de specifieke expertise van de auteurs soms ook verrassende inzichten. Calvijn blijkt bijvoorbeeld niet zoveel belang te hechten aan het persoonlijk Bijbellezen van gemeenteleden, mogelijk als reactie tegen het enthousiasme van de dopers. Ook verklaren de autoriteiten in Genève verlovingen en huwelijken voor ontbonden als een van beide partners aan een gebrek leed dat seksuele gemeenschap onmogelijk maakt, zelfs als het paar er zelf geen probleem in ziet.

Het is mooi dat het ook in het Engels, Duits en zelfs in het Italiaans verschijnt. De meeste auteurs hebben hun bijdrage niet in het Nederlands aangeleverd. De vertaling is wel onder de maat. Dat ‘iemand zich alleen door het geloof kan rechtvaardigen’ (400) is toch echt iets anders dan de rechtvaardiging door het geloof alleen. Bij de Engelse editie is dat probleem er niet en die kost bovendien slechts ongeveer € 30, 00.

H. van den Belt, Woudenberg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen