Het votum

‘Onze hulp is in de Naam des Heeren, die hemel en aarde gemaakt heeft.’

W e komen in de kerk. Er is wat geroezemoes. Mensen ontmoeten elkaar, informeren naar elkaar. Fluisterend, want we zijn in de kerk. Als de organist stopt met spelen, komt de kerkenraad binnen. Er volgen eventueel wat mededelingen, er wordt een psalm gezongen en dan wordt het heel stil in de kerk: de gemeente bidt: het stil gebed. We vragen om een gezegende dienst. We bidden of het Woord open mag gaan, of het door ons begrepen en bewaard zal worden. Of de Heere de duivel wil weren. Of Hij de dominee en allen de Heilige Geest wil geven om te preken en te luisteren. Een stil gebed. Ieder voor zich bidt voor de dienst, die zo zal beginnen met het votum. Dat doen we toch allemaal? De kinderen toch ook? Ook de kerkdienst wordt geheiligd door het gebed. Dan, misschien terwijl we nog bidden, horen we de trap van de kansel wat kraken: de predikant gaat de preekstoel op. De plechtige woorden van het votum klinken. Woorden uit de psalmen: ‘Onze hulp is in de naam des HEEREN. Die hemel en aarde gemaakt heeft. Die trouw houdt tot in eeuwigheid en niet laat varen de werken van Zijn handen.’

Deze formulering, zoals hier in zijn eenvoudigste vorm, stamt uit het begin van de Nederlandse Reformatie (synode van Dordrecht, 1574).

Meer dan het begin

De eredienst is nu begonnen. Met het votum. Dit woord betekent volgens het woordenboek: een plechtige gelofte, met een daarbij behorende wens en gebed. Vanaf de vroegchristelijke kerk is het gebruik geweest de eredienst te beginnen met zo’n votum of met een zegengroet, al zijn de vorm en inhoud in de loop der eeuwen niet altijd hetzelfde gebleven.

De een omschrijft het votum als een plechtige verklaring, als een soort opening van een vergadering. Anderen noemen het een belijdenis in de sfeer van een gebed. Toch betekent het votum meer dan een plechtige verklaring. Meer dan een markeren van het begin van de dienst. Het is een verkondiging, een belijdenis en het is tegelijk een gebed. En in dat gebed een belijdenis van onze totale afhankelijkheid van de Heere. Voordat de dienst begint erkennen we hulpeloos te zijn en hulp nodig te hebben.

Drie psalmwoorden

De meest eenvoudige vorm van het votum bestaat dus uit drie psalmwoorden:

Psalm 124:8: ‘Onze hulp is in de Naam des Heeren, die hemel en aarde gemaakt heeft.’

Psalm 146:6: ‘Die trouw houdt in der eeuwigheid.’

Psalm 138:8: ‘en laat niet varen de werken van Zijn handen.’

Uitbreidingen zijn niet noodzakelijk, maar er is in de loop van de tijd wel wat aan toegevoegd. Als er gezegd wordt: ‘In de Naam van de Heere der heirscharen’, dan is dat een bijbelse uitdrukking die we veel tegenkomen.

Daarmee wordt erop gewezen dat de HEERE een strijder is, die aan het hoofd staat van hemelse legermachten.

En, zoals velen gewend zijn te zeggen: ‘Die trouw houdt van geslacht tot geslacht’, dan gebruiken we een bijbelse toevoeging om aan te geven dat de trouw van God de geslachten door gaat. Als er bij ‘onze hulp’ toegevoegd wordt ‘en onze verwachting’, dan wordt daarmee gezegd dat we die hulp ook verwachten mogen.

Los van het aardse

De woorden dienen met eerbied te worden uitgesproken. We komen als het ware los van al het aardse en beseffen in de tegenwoordigheid van God te zijn. Daarom is het votum ook bemoedigend voor de gemeente, die samengekomen is om Gods Woord te horen. Niet in de Naam van de kerkenraad, niet in de naam van de voorganger, maar in de Naam van de Schepper van hemel en aarde.

In het aanroepen van Zijn Naam erkennen we onze hulpeloosheid en tegelijk onze verwachting van Hem. We leggen de eredienst in Zijn handen. Wat kan er een last van de schouders vallen als deze woorden worden uitgesproken en gehoord. De Heere is in ons midden. Daarom is het zo stil in de kerk bij het uitspreken van het votum. Er is besef in de tegenwoordigheid van God te zijn gekomen. En daarom worden de ogen eerbiedig gesloten. Want het is een verklaring in de vorm van een gebed. De voorganger legt de dienst in de handen van zijn Zender. Hij doet dat met en namens de gehele gemeente. Vandaar het meervoud: onze hulp. En tegelijk persoonlijk: Mijn hulp is van de HEER alleen;

Die hemel zee en aarde, Eerst schiep en sinds bewaarde.

W.C. Meeuse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen