Meeleven met Friesland

D e echt grote steden in ons land hebben er al decennia mee te maken: sluiting van kerkgebouwen, inkrimping van pastorale en diaconale zorg. De secularisatie heeft er een gezicht, al weten deze gemeenten ook van het toekomstperspectief voor hen die Zijn Woord bewaren, die Zijn Naam niet verloochenen.

Diverse kleine dorpsgemeenten ervaren dat de beleidsmatige vragen over hun voortbestaan, over de handhaving van de predikantsplaats niet meer weggedrukt kunnen worden. Het onderzoek van drie CHE-studenten op de volgende pagina’s spreekt voor zichzelf. Kerkenraden zullen tot doordachte afwegingen moeten komen.

Concreet meeleven

Tegen deze achtergrond kijk je – rijdend door de provincie – naar de Friese kerktorens die zo bepalend zijn voor het landschap. Je denkt aan het rijke verleden van Gods kerk in dit deel van ons land én mijmert over de toekomst van al die gemeenten die wekelijks bijeenkomen rond de geopende Bijbel. Maar tussen verleden en toekomst ligt het heden, waarin we geroepen zijn heel concreet mee te leven met broeders en zusters die nú de lofzang gaande houden. Om die reden dient het overzicht van kleine gemeenten in vakantiegebieden dat twee weken geleden in ons blad afgedrukt was, een belangrijk doel. Kleine gemeenten met een zekere regionale functie waarderen het erg als vakantiegangers zich op zondag bij hen betrokken weten. Als gezin in je vakantiehuisje een preek lezen of beluisteren, dát kan op zoveel andere momenten in de week.

Bonifatius

Wat in Leeuwarden aangekondigd is, raakt de mensen in deze stad maar is tegelijk een signaal voor heel Friesland. Aanvankelijk zouden drie van de zeven kerkgebouwen gesloten worden, maar nu werd bekend dat ook een vierde kerk dicht gaat. Tot deze vier gebouwen hoort de monumentale Koepelkerk uit 1923. Daar komt nog bij dat de gemeente Leeuwarden-Huizum vorig jaar al besloot twee kerken af te stoten. Een verlies van ruim twee honderd leden per jaar maakt dat we nu spreken van de grootste kerksluiting in de historie van de kerk in Friesland. Die geschiedenis is trouwens ook een bron van inspiratie voor de kerk nu. Ze toont immers hoe God in Zijn verkiezing het Evangelie in Friesland gebracht heeft. Van Bonifatius weten we dat hij zijn werk in de omgeving van Dokkum in het jaar 754 met de dood moest bekopen, maar ook Willehad en Liudger hebben tegenover de goden van het Germaanse heidendom het Evangelie verkondigd.

Voor de reformatie van Friesland is de in 1585 opgerichte universiteit van Franeker van veel betekenis geweest. De Friese kerk heeft veel predikanten van deze academie ontvangen, die in 1843 echter de deuren sloot. De Friese geschiedenis van de laatste twee eeuwen is vooral gekenmerkt door strijd tussen vrijzinnigen en orthodoxen. Is de Bijbel het Woord van de Heere, waarin Hij Zich openbaart of is het een boek met menselijke ervaringen over God?

Driesum en Wouterswoude

Wie die historie beziet, ontdekt dat er veel meer orthodoxe gemeenten zijn dan Driesum en Wouterswoude, door ds. P. van den Heuvel in zijn veertig jaar oude boekje over Driesum ‘wat vreemde eenden in de Fries-hervormde vijver’ genoemd, ‘omdat beide behoren tot de richting van de Gereformeerde Bond. Dat betekent dat we liturgisch wat uit de toon vallen door onze gehechtheid aan de Statenvertaling en de oude psalmberijming en doordat we in de kerkdiensten alleen psalmen zingen’.

Ds. Van den Heuvel wijst er daarbij op dat er voorheen meer gemeenten waren die zich tot de Gereformeerde Bond rekenden, zoals Tietjerk, Nes en Wierum, Suawoude, Oosternijkerk en Wanswerd. Los van deze modaliteit kunnen we zeggen dat de prediking van Jezus Christus als enige Zaligmaker in een bredere kring herkend werd en weerklank vond, onder andere vanwege de gevoelsmatige inslag van de Friezen en het persoonlijke, bevindelijke karakter van het geloofsleven. Ondertussen is het confessionele karakter van veel gemeenten – zowel hervormd als gereformeerd – teloor gegaan, versterkt voor veel overgangen naar evangelische gemeenten.

Christelijk onderwijs

Is het nostalgie als we in een tijd van kerksluiting in Leeuwarden horen over de sporen die het Réveil als negentiende-eeuwse opwek-

kingsbeweging juist in Friesland getrokken heeft? Nee, het is kennisnemen van het verleden van waaruit nog altijd goede dingen over zijn. Van betekenis was in Friesland de in 1854 opgerichte Provinciale Vereniging van Waarheidsvrienden, een voorloper van de landelijke Confessionele Vereniging, die tegen het modernisme streed en die zich inzette voor christelijke politiek en vooral voor christelijk onderwijs.

We lezen niet uit nostalgie in de Friese historie, wel om het geheim van de bloeiperiode op het spoor te komen. In zijn bekende studie over het Friese Réveil spreekt dr. G.A. Wumkes over de innige vroomheid die de opwekkingsbeweging kenmerkte, waarin de rechte leer en een persoonlijke heilsbeleving samengingen, waarin een innige gebedspraktijk verbonden was met een gezamenlijke bespreking van de Schrift in de huizen. Het Friese Réveil leefde vooral onder het volk, onder boeren, handelaren en ambachtslieden. Zou deze huisgodsdienst én kerkelijke identiteit een program voor de toekomst kunnen zijn?

Een kracht tot zaligheid

Ik woonde dezer weken kerkdiensten bij in Driesum, in Dokkum en in Kollum. In verbondenheid met de kerk der eeuwen werd hier het christelijk geloof beleden, werd de naam van God aangeroepen en verkondigd. Over aantallen kerkgangers hebben we het niet. Wat moet je er immers mee als je leest over het naburige Anjum – nu vooral toeristisch gebied – waar ten tijde van een rechtzinnige predikant 1100 mensen de kerkdienst bijwoonden?

In Kollum was vorige week zondag Romeinen 1 aan de orde, het Evangelie als een kracht van God, waarvoor Zijn volgelingen zich niet schamen. Is dat niet het antwoord op de berichten die uit Leeuwarden komen? Tot vrijmoedig getuigen zijn ook de Friese gemeenten geroepen – en wij leven hierin biddend met hen mee. Opdat het vólk van Friesland niet verloren gaat, maar tot de kennis van de waarheid komt.

Moedgevend

In die dienst werd gebeden voor andere Friese gemeenten, met name voor die plaatsen waar men uitziet naar de komst van een nieuwe predikant: Akkerwoude, Driesum, Kollum, Twijzelerheide. Dat gebed om arbeiders in dit deel van de wijngaard bindt ons samen en toont dat de verwachting allereerst is van de verkondiging van het Evangelie.

Ik ontmoette een van de hervormde emeriti, die zijn krachten in deze fase van het leven aan evangelisatiewerk in onder meer Hallum en Dokkum gaat besteden, werk dat gedragen wordt door de beloften van God. Dat is evenzeer een moedgevende activiteit als het feit dat dit voorjaar de eerste deelnemers de driejarige cursus Theologische vorming in Drachten afgerond hebben – teken van de behoefte aan kennis van het Woord van God. Ook de instituering van de gemeente van Lemmer een halfjaar geleden laat ons zien dat ondanks kerksluitingen Gods werk doorgaat. Geheim en roeping

Op vakantie in België, Frankrijk of Zwitserland ontdekken we hoezeer broeders en zusters in de kleine gemeenten daar bemoediging en meeleven vanuit het Woord nodig hebben. Te gast in Amsterdam of Tilburg is de ervaring niet anders. Vandaag uiten we die betrokkenheid op de gemeenten in Friesland, om elkaar te wijzen op de bewaring door Christus als het geheim van de gemeente en het leven uit Hem als haar roeping. Opdat ook de Friezen bij het Evangelie leven.

P.J. Vergunst

Meer informatie over de Friese gemeenten op www.gereformeerdebond-friesland.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen