De Almachtige

D at God vóór alles almachtig is staat diep in het collectieve geheugen van de christenheid gegrift, en het geloof in Gods almacht is de eeuwen door vrijwel onaangevochten geweest.

Opvallend genoeg is dat laatste in de twintigste eeuw echter radicaal veranderd. Er is in deze eeuw zelfs nauwelijks een eigenschap van God geweest, die zoveel twijfel, verdenking, kritiek en afwijzing opriep als Gods almacht. Theologen gingen liever spreken over Gods onmacht, weerloosheid, of op zijn best over Zijn ‘weerloze overmacht’.

Het toeschrijven van almacht aan God werd gezien als een ‘theologische vergissing’ (Charles Hartshorne). Deze bestrijding had enerzijds te maken met het idee dat als God almachtig is, wij mensen van de weeromstuit geen enkele macht zouden hebben. Wij zouden dan niet meer vrij en verantwoordelijk zijn, maar slechts marionetten in Gods theater. En sinds de Verlichting het opnam voor de mondige mens was dat idee onverteerbaar geworden.

De twijfels aan Gods almacht hadden ook te maken met het probleem van het kwaad: als God almachtig is, waarom laat Hij dan toe dat zoveel mensen moeten lijden? Het is begrijpelijk dat juist in een eeuw die zoveel massaal lijden heeft gezien als de twintigste deze vraag in alle scherpte opkwam.

Omstandigheden

Toch is daar niet alles mee gezegd. Er is naar het mij voorkomt nog iets anders waardoor mensen in vroeger eeuwen minder moeite hadden met het geloof in Gods almacht dan in onze tijd. Voorafgaande aan de Verlichting was de belijdenis aangaande Gods almacht namelijk nog niet op zichzelf komen te staan, maar lag zij ingebed in de concrete en beweeglijke manier waarop de Bijbel erover spreekt.

Toen het spreken over Gods almacht daar echter van geïsoleerd raakte, stolde zij als het ware tot een als hard ervaren dogma. Dat was precies wat er in de verlichte, wijsgerige theolo-

gie van de achttiende eeuw gebeurde. Zodoende verloor men geleidelijk aan uit het oog in wat voor omstandigheden de belijdenis aangaande Gods almacht oorspronkelijk tot stand kwam, en welke plaats deze innam in het geloofsleven.

Omgekeerde vraag

Wanneer we vandaag verder willen komen in het gesprek met mensen die problemen hebben met het geloof in Gods almacht, zullen we terug moeten naar die oorspronkelijke bijbelse context. In plaats van de vraag ‘Als God almachtig is, hoe kan er dan zoveel kwaad zijn in de wereld? ’ zullen we de omgekeerde vraag moeten leren stellen: ‘Als er zoveel kwaad is in de wereld, hoe zijn mensen dan ooit tot het geloof gekomen dat God almachtig is? ’ Dan blijkt dat dit geloof geboren is in situaties van uiterste aanvechting, waarin tegen al het zichtbare in tóch een uitweg mogelijk bleek.

Abraham liep er tegenaan toen Sara toch nog in verwachting bleek: ‘Zou iets voor de Heere te wonderlijk zijn? ’ (Gen.18:14). Jeremia trok zich eraan op toen hij helemaal aan de grond zat: ‘Ach Heere HEERE! Zie, Gij hebt de hemelen en de aarde gemaakt (…) geen ding is u te wonderlijk’ (Jer.32:17). En

Job kwam tot de conclusie, helemaal aan het eind van alles wat hij had moeten meemaken: ‘Ik weet, dat Gij alles vermoogt’ (Job 42:2).

In het Nieuwe Testament komt de belijdenis van Gods almacht

negen van de tien keer voor in het boek Openbaring, dus ook helemaal aan het eind. Te midden van vervolging belijdt de gemeente haar geloof dat de dingen God uiteindelijk niet uit handen zullen lopen, aangezien niets of niemand Zijn macht kan evenaren.

Bevindelijke waarheid

Wanneer we vandaag vasthouden aan het geloof in Gods almacht, dan gaat het dus niet om een abstracte definitie over wat God al of niet kan doen (de Bijbel maakt er geen geheim van dat God ook allerlei dingen niet kan, zoals liegen, of zweren bij iemand hoger dan Hijzelf ). Het gaat ook niet om een oud dogma waaronder een goed christen nu eenmaal zijn

Als opmaat voor de synodevergadering over het spreken over God in de kerk een serie over Zijn eigenschappen. Volgende week: God is barmhartig.

handtekening moet blijven zetten. Het gaat veel meer om een bevindelijke waarheid die zich in de praktijk van het leven bewijst. Om het met de Britse theoloog Mike Higton te zeggen: ‘Wat het wil zeggen dat God almachtig is, ga ik ontdekken wanneer ik leer leven in het vertrouwen dat er geen situatie is waarin Gods liefde faalt, geen noodsituatie waar Hij uiteindelijk niet tegen opgewassen is.’ Dat is niet een kwestie van ideeën, argumenten en definities, maar van een bepaalde manier van leven. Namelijk in het geloof dat het uiteindelijk geen verloren zaak is met deze wereld, omdat God uiteindelijk de sterkste zal blijken.

Tegen ellende in

De vraag waar het om draait, is dus niet of het theoretisch allemaal wel ‘klopt’, maar of het geloof in Gods almacht het houdt in de praktijk van het leven. Dat wil zeggen: of we er op een realistische manier mee in het leven kunnen staan, zonder ongevoelig te worden voor het kwaad of weg te vluchten in een droomwereld. Omdat we het dwars tegen alle ellende in verwachten van die God die uitkomst geeft wanneer eigenlijk geen uitkomst meer mogelijk is. De belijdenis dat God almachtig is, is in elk geval een uitnodiging om zó in het leven te staan.

G. van den Brink

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen