De Barmhartige

T ranen sprongen het jongetje in de ogen. De regels deden de deur dicht. Maar daar kreeg hij een idee. Met zijn smoezelige knuistjes wees hij op zijn rafelige jasje en zijn magere knietjes. ‘Zou dit mijn aanbeveling kunnen zijn, meneer? ’ Toen hield ook de huisvader zijn ogen niet droog. ‘Kom er maar in.’ Barmhartigheid deed de deur open.

Jezus vertelt een soortgelijk verhaal. Alleen betreft het dan geen onschuldig zwervertje, maar een zoon die vader op het hart heeft getrapt. Gebroken en berooid keert hij terug. De deur van vaders huis en hart staat open. Die was nooit dicht geweest. Vader snelt hem tegemoet. Met innerlijke ontferming bewogen. Alle schuld en schande kust hij weg.

In en in goed

Zo is God, verzekert de Heiland. Verwar hem nooit met een afgod. Die afgoden hebben van alles, behalve een hart. Ze lijken ijzersterk, maar blijken machteloos, omdat ze die ene overmacht missen: die van de liefde. Onze God is het tegendeel. Hij is bewogen.

Milde handen, vriendelijke ogen zijn bij Hem van eeuwigheid. Zijn erbarmen was alle zonde en misère voor. Een eeuwigheid lang. Zo is God. In en in goed. Hij is niet van graniet, maar van barmhartigheid.

Het is Zijn aard. Gods goedheid draagt het karakter van ontferming. Daarmee is Hij in één woord geprezen. Menigmaal komt Hij in de Bijbel zo op ons toe, op cruciale momenten. Als God Zijn naam uitroept en Zijn goedheid aan Mozes laat voorbijgaan, klinkt een stem: ‘HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig’(Ex.33, 34).

Daad

Zoals zoveel bijbelse woorden heeft ook barmhartigheid een beeldend concrete oorsprong. Het Hebreeuwse grondwoord (rachamim) – in de Statenvertaling weergegeven met zowel ‘barmhartigheid’ als ‘ontferming’ – is afgeleid van een woord dat ‘moederschoot’ betekent. Veelzeggend! Barmhartigheid is dus de innige genegenheid die een moeder voelt en bewijst jegens het kind dat zij in haar schoot droeg. Ze heeft het van geen vreemde. Ze ontleent het aan de Bron van erbarmen. Gods barmhartigheid is geen begrip, maar daad, genadige weldaad. Het is veel meer werkwoord dan zelfstandig naamwoord.

Overigens moeten we deze ontferming niet verslijten voor

toegeeflijkheid en goeiigheid. De Ontfermer is de Heilige Israëls, die een afkeer heeft van trouweloosheid. Zijn liefde is zo teer, dat ze wordt gekwetst bij liefdeloze trouwbreuk. Die doet Hem pijn, met een pijn die kan ontbranden in toorn en tuchtiging. Juist omdat de Heilige een God van liefde is, kan Hij toornen. Geducht.

Van hoog naar laag

Maar wijst de geschiedenis van Israël niet uit dat Zijn toorn niet het laatste, maar het voor-laatste is? Gedenkt Hij in Zijn toorn niet aan Zijn ontferming (Hab.3)? Het volk dat met ballingschap getuchtigd wordt en alle hoop door eigen schuld verliest, krijgt te horen: ‘Kan ook een vrouw haar zuigeling vergeten, dat zij zich niet ontfermt over de zoon van haar schoot (Jes.49)? ’ Het zou bij een ontaarde moeder het geval kunnen zijn. Maar de Ontfermer verloochent Zijn aard nooit. En via Hosea klinkt het weergaloze woord: ‘Ik zal Mij ontfermen over Lo-Ruchama (de niet-ontfermde).’

Rijke beloften. Maar waar ligt de garantie, ook voor mij, dat God genadig en barmhartig is, juist als Gods barmhartigheid me wordt bestreden en schuilgaat achter welverdiende toorn? Het antwoord is eens voorgoed gegeven. In de volheid van de tijd. Eén is er in Wie Gods antwoord vlees en bloed werd en Zijn barmhartigheid nabij kwam. In een krib en aan een kruis. Gods ontferming zoekt de diepte. Ze daalt van hoog naar laag. Dat is de richting die ze kiest. Noem het

Als opmaat voor de synodevergadering over het spreken over God in de kerk een serie over Zijn eigenschappen. Volgende week: God is onveranderlijk.

geen willekeur. Het is de voorkeur van Gods welbehagen voor het minste en geringste. Gods ontferming kwam omlaag. In deze diepte laat ze zich vinden. Gegarandeerd.

Niemand zag ooit God. Het kan ook niet. Het zou mijn dood worden. Maar de Eniggeboren Zoon, die in de schoot van de Vader is, heeft Hem ons verklaard (Joh.1). De spiegel van Gods vaderhart. Het wordt mijn leven. Deze Opgang uit de hoogte heeft ons bezocht. Niet met lege handen, maar met het geschenk van de innerlijke bewegingen van Gods barmhartigheid, uitgerekend voor wie vastzit in duisternis en doodsschaduw (Luk.1).

Gelaat en stem

Nee, Gods barmhartigheid is geen begrip. Ze is een Persoon. Ze krijgt gelaat en stem in de woorden, wonderen en wonden van de Heiland. Met ontferming was Hij bewogen over het deerniswekkende. Totdat Hij zelf, gewond en deerniswekkend, aan het hout hing.

Plaatsbekledend. Toonbeeld en Garant van Gods ontferming. Daarbij zal ik het weten. Hoe aangevochten Gods barmhartigheid ook kan zijn, met name in die fasen van de geschiedenis waarin de kerk door oorden van gericht en verlatenheid gaat, nochtans is Gods verlating eindig en Zijn ontferming eindeloos. Wie zegt dat? Dat zegt ‘de Heere, uw Ontfermer’ (Jes.54).

Wie eraan twijfelt richte het oog op de Gekruisigde en gelove dat ook de twijfel is gekruisigd. Daar hing Gods barmhartigheid, ten voeten uit. Hij riep: ‘Waarom? ’ Omdat Hij de Lo-Ruchama wilde heten, en opdat wij Ruchama zouden zijn. ‘O diep geheim van Christus’ wonden, het oordeel is teniet gedaan. O Heer’, Uw bloed roept voor altijd: barmhartigheid, barmhartigheid.’

A. de Reuver

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen