De mantel der liefde

O p 10 november wordt de landelijke ‘Dag van de Mantelzorg’ gehouden. Dat is een passend moment, want een dag later is het de naamdag van Sint Maarten. Martinus was van 371-397 bisschop van Tours (Frankrijk) maar in zijn jonge jaren officier in het leger. Het verhaal gaat dat hij tijdens een winternacht in Amiens bij de inspectie van de wacht, tegemoet werd getreden door een in lompen gehulde, verkleumde bedelaar. Martinus had geen geld bij zich en evenmin voedsel. Met zijn zwaard deelde hij toen zijn mantel in tweeën en gaf de ene helft aan de bedelaar. In de nacht daarop droomde Martinus dat de bedelaar Jezus was…

Het Ouderlingenblad brengt een belangrijk themanummer uit over mantelzorg en wat dat voor mantelzorgers in de praktijk betekent. Mantelzorger worden is meestal geen keus. Het komt op je weg. Onderzoek wijst uit dat er in Nederland miljoenen mensen in de mantelzorg werkzaam zijn. In een voortreffelijk artikel schetst ds. A. Romein bijbelse achtergronden van de mantelzorg. Hieronder kunt u het in zijn geheel lezen.

In bijbelse tijden is een mantel een onmisbaar attribuut. Een mantel moest in geval van verpanding dan ook vóór de nacht worden teruggegeven. (Ex. 22:25; Deut.24:13) Een man had zulk lijfgoed nodig voor zichzelf, met een staf of stok en een wapen. Deze noodzakelijke eigendommen waren om zo te zeggen één met de drager ervan. Ze vormden met hem zijn identiteit, zijn persoonlijkheid. Deze eenheid werd zo sterk beleefd, dat het weggeven van de mantel werd gevoeld als het wegschenken van je persoonlijkheid, van jezelf.

Twee bijbelse voorbeelden. Het eerste: Jonathan, bestemd om de opvolger van zijn vader koning Saul te zijn, geeft zijn mantel en zijn wapenrusting aan David. (I Sam. 8:4) Hij wil daarmee uiting geven aan zijn intense vriendschap. Dat is natuurlijk een prachtig geschenk. Maar het is meer dan een duur cadeau. Jonathan drukt ermee uit de overdracht van zijn persoonlijkheid en ambt als kroonprins. Het is dus een zichtbare erkenning van het koningschap van David. Hij draagt met die mantel zijn toekomstige koningschap met alle bevoegdheden daarvan aan zijn vriend over.

Het tweede voorbeeld: Elia’s mantel valt om de schouders van Elisa als symbool van de overdracht van zijn profetische geest. (2 Kon. 2:13) Dat is dus niet eenvoudigweg het weggeven van een gebruikte, maar nog goede jas. Het is de rituele overgave van zijn ambt aan zijn

jonge assistent. Dit gebeuren illustreert eveneens dat een mantel in het oude oosten en in het bijbelse Israël meer is dan zomaar een kostuum of een regencape. Iemand z’n mantel ontnemen is zoveel als iemands persoonlijkheid aan-

tasten. Voor Jozef betekende het afnemen van zijn mantel, zijn ‘pronkgewaad’, door zijn broers, het verspelen van zijn positie. (Gen. 37:34) Het is dan ook niet alleen een wrede grap dat de Romeinse soldaten Jezus ontkleden en zijn kleed, aan één stuk geweven, verdobbelen. Het is de vernietiging van zijn persoonlijkheid. Zij ontkennen Hem als mens. Hij mag er eenvoudig niet meer zijn.

Wanneer Paulus in één van zijn brieven oproept Christus ‘aan te trekken’ als een kleed (Rom. 13:14; GaI.3:27), dan is dat precies het tegenovergestelde: het is de geest van Jezus aanvaarden, Hem beamen in innige verbondenheid. De mantel is dus in de Heilige Schrift een element van buitengewoon grote waarde.

En mantelzorg, is die in de bijbel te vinden?

Eerst: wat verstaan we er onder? Mantelzorg is langdurige en intensieve hulp voor iemand die hulp nodig heeft. Een heldere recente definitie omschrijft: ‘Mantelzorg is zorg die, niet in het kader van een hulpverlenend beroep, wordt gegeven aan een hulpbehoevende door één of meer leden van diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie.’

Mantelzorg wordt meestal verleend door een nabije naaste, de partner, een dochter of zoon, een vriend, een buurvrouw. Als een warme deken van zorg, uit liefde of plicht gegeven. De mantelzorger is naaste, iemand die naast je staat. Meestal vrijwillig en onbaatzuchtig.

Zeker vinden we deze nabije zorgverlening in de bijbel. Ik noem weer twee voorbeelden, één uit het Oude en één uit het Nieuwe Testament. Eerste voorbeeld: Ruth. Schoondochter van Noömi in Bethlehem. Zij neemt de zorg voor

haar schoonmoeder op zich. Ze zet zich volledig in voor het welzijn van deze bejaarde weduwe, die zichzelf niet meer kan redden. (vgl. Ruth 2:11)

Tweede voorbeeld: In het evangelie lezen we over de vier mannen die hun verlamde vriend door het tegeldak omlaag laten zakken tot voor de voeten van Jezus. (Marcus 2:1-12) Jezus keek omhoog, zag hun gezichten zich aftekenen tegen de blauwe hemel en, staat er: ‘Hij zag hun geloof. Hun geloof motiveert hen tot mantelzorg aan hun vriend. Dit is dan, wat de Schrift elders noemt ‘geloof door de liefde werkende.’

(Gal.5:6) ‘Wie twee mantels heeft moet delen met wie er geen heeft, ’ zei de Here Jezus Christus (Luc.3 : 11; vert. Oussoren).

Een mantelzorger is dan ook te beschou-

wen als iemand die zijn of haar denkbeeldige mantel om de schouder van een naaste legt, warm, meelevend, solidair, liefdevol. Het is iets van je eigen persoonlijkheid geven aan die ander. Het doet denken aan St. Maarten, die zijn kleed doormidden sneed en de helft aan een naakte bedelaar gaf. ‘lk was naakt en gij hebt Mij gekleed, ’ zei Jezus (Mattheüs 25:35) en: ‘Voor zoveel gij dit aan één van deze minsten hebt gedaan hebt gij dat aan Mij gedaan.’ (vs.40)

Mantelzorg is zorgverlening van mens tot mens, een humane zorg, die door ieder mens van welke levensopvatting dan ook, gegeven kan worden. Maar voor christenen is het een zorgverlening die niet alleen voortspruit uit humaniteit of medelijden. Het is zorgverlening die een plaats heeft in de navolging van Christus. Dienen in het voetspoor van Hem, die zelf kwam om te dienen. Het beeld van de mantel is kenmerk van deze zorg: de naaste een warm kleed omdoen, daarmee zijn of haar identiteit onderstrepend. Het is heel concreet laten voelen dat je eerbied hebt voor zijn of haar eigenheid en persoonlijkheid.

Nu zijn er mantelzorgers die al jarenlang zorgen voor hun naaste. Dat kan een eigen gezinslid zijn, een buurman of een familielid. Dikwijls verleend aan een gehandicapte, vaak een zwaar invalide persoon. Het wordt vol liefde gedaan, zonder klagen, als een vanzelfsprekende dienst. Een geringe opgave is het meestal niet. Mantelzorg kan een heel zware opgave zijn, soms haast niet vol te houden. De vader van de maanzieke jongen in Mattheüs 17:14 tilt et zwaar aan! Het is dan ook noodzakelijk dat de gemeente van Christus oog heeft voor de broeder en zuster die er voor gaat. Het kan nodig zijn die taak zo nu en dan even over te nemen, al is het maar voor een paar dagen, een week. Ook hier geldt voor de gemeente van Christus een bijbels woord. Het apostolische woord: ‘Draagt elkanders lasten en vervult alzo de wet van Christus.’ (Galaten 6:2; St. Vert.) Dat is een roeping, ook vandaag. Het omslaan van een mantel van zorg voor de mantelzorger zelf. Om hem of haar overeind te houden!

De Here God geeft zijn kinderen een bijzondere belofte mee. We lezen erover in de Openbaring van Johannes. Daar is sprake van nieuwe, witte klederen. (Openb.3:5) Daarmee zullen de kinderen van God worden bekleed. In Gods toekomst. Dat witte kleed – het is opnieuw een symbool van een nieuwe persoonlijkheid. Ze zullen krijgen: een nieuwe naam. Vernieuwde mensen zullen ze zijn, dankzij het volbrachte werk van Jezus Christus. Immers ze zijn bekleed met zijn gerechtigheid en zullen eenmaal volkomen rein zijn. Dat betekent dat ‘wit’ van het witte kleed. Daar zorgt God voor. God werkt in de zorg! Het is zijn mantelzorg. Zo is dat woord van diepe inhoud en van eeuwige betekenis.

Ik besluit met de regels van een lied van Huub Oosterhuis die bij het artikel van ds. Romein zijn afgedrukt:

Zo vriendelijk en veilig als het licht, zoals een mantel om mij heen geslagen, zo is mijn God, ik zoek zijn aangezicht.

G. van Meijeren

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen