Koch en Kluun, gefeliciteerd

De trein reed net voor mijn neus weg, dus ik begaf me naar de boekwinkel. Bij de entree – ik kon er gewoonweg niet omheen lopen – stond de tafel met de top 10 van de best verkochte literatuur van dit moment. Op de nummers één en twee lagen Zomerhuis met zwembad van Herman Koch en Haantjes van Kluun. Ik checkte of de kassajuffrouw niet keek en even bladerde ik deze boeken door. Ze boeiden me meteen. Ik begreep nu waarom miljoenen Nederlanders deze boeken kochten. Ik wilde daar ook bij horen. Maar het was het einde van de maand en mijn salaris was op, dus helaas kon ik deze boeken nog niet aanschaffen. Met een licht gevoel van leegte liep ik daarom naar de trein die inmiddels was binnengekomen en staarde door het glas. Groot was mijn vreugde toen ik de volgende dag op mijn werk een verzoek aantrof om de twee boeken te bespreken. Deze twee! ‘Niet alleen in het algemeen maar vooral met het oog op de vraag wat deze boeken en hun hoge lezersaantal zeggen over de tijdgeest.’ Dat doe ik natuurlijk, en ik wil best een nootje over de tijdgeest toevoegen. Parijs is wel een mis waard! Nadat een paar dagen later de boeken bij mij op de mat lagen, kon het grote lezen gratis en voor niks beginnen.
Hoogstaandheid
Allereerst pakte ik – vanwege het werkelijk schitterende kaft: een stethoscoop op rode achtergrond
– Herman Kochs Zomerhuis met zwembad. Als ervaren lezer vermoed je hier meteen minstens zes dubbele bodems: niet zozeer in het zwembad als wel in de titel. Ik had het voorrecht Koch al te kennen van tv. Hij speelde ooit met nog twee man en een vrouw
– die de koffiejuf en tiepmiep was
– wekenlang een satire – ik word oud, want de naam van dit meesterwerk ben ik kwijt – over het leven op kantoor. En waar tegenwoordig alles even banaal en dom is, was dit een staaltje van vooroorlogse hoogstaandheid, zeg. Ik heb me geen minuut verveeld. Maar nu terug naar het boek, want daar gaat het hier om. Ook zonder bekendheid als tv-personality was Koch natuurlijk doorgebroken als schrijver. Talent komt altijd bovendrijven.

Moderne Schweitzer
Zomerhuis met zwembad gaat over een huisarts die een bloeiende praktijk heeft. Hij is een liefdevol waarnemer van de mens en vooral van de mens in zijn hoedanigheid van patiënt. Als een moderne Albert Schweitzer ziet hij vol mededogen zijn patiënten. Hij ziet pure schoonheid in de lelijkheid van zijn zich uitkledende patiënten. Hij diagnosticeert feilloos hun ingebeelde ziektes en kwaaltjes. Hij weet precies hoeveel mensen hij moet doorverwijzen naar de specialist: niet te weinig want dan vallen er doden en niet te veel want dan ziet de specialist de huisarts – nog meer dan hij dat al deed – als een looser. Waar tref je nog zo’n arts, vandaag de dag? Als de dokter toe is aan een welverdiende vakantie, gaat hij met vrouw en dochters naar Frankrijk. Hij ontmoet daar één van zijn patiënten, een gevierd acteur met diens vrouw en nog enkele andere gasten. De acteur nodigt de dokter uit om samen vakantie te vieren en dat doen ze rondom het zomerhuis met zwembad: de meest intelligente lezers krijgen nu wellicht voor het eerst een vermoeden van de betekenis(sen) van de volmaakt cryptische titel van ons boek. De beide dochters van de dokter zijn dol op zwemmen in – de lezer raadt het al – het zwembad. De acteur en een andere mannelijke gast draaien tijdens dit zwemmen als bonobo’s rond deze – minderjarige – dochters en dan, tijdens een strandhappening, wordt één van de dochters verkracht. Whodunnit? Dat is de grote vraag van dit boek. Onze Albert Schweitzer wordt vanaf dit moment – zo kenden we hem nog niet – een wrekende Nemesis van het onrecht dat zijn dochter is aangedaan. Hij vermoedt dat de acteur de dader is, en wanneer deze bij hem op consult komt, ontdekt de dokter bij hem een begin van kanker. De dokter maakt vervolgens opzettelijke fouten en mede daardoor overlijdt de acteur al spoedig en aldus is gerechtigheid geschied! Ziehier de apotheose van dit klassieke meesterwerk en de catharsis van deze moderne Sophocles. Terecht sprak de pers van ‘een meesterlijke plotbouwer’ (Trouw) en ‘de beste Nederlandse roman die ik in maanden heb gelezen’ (NRC Handelsblad). Terecht lezen miljoenen Nederlanders dit boek.

Diepe tragiek
Bijna nog beter – het kan haast niet maar toch is het echt zo – is Kluuns Haantjes. Dit boek gaat over Creative & strategic marketingagency Merk in uitvoering en haar medewerkers, waar de ikpersoon er één van is. De Amsterdamse Gay Parade is op komst en dat biedt voor dit bureau en haar medewerkers de mogelijkheid om snel geld te verdienen. Onze sympathieke en grappige crew bedenkt een plan, namelijk om een roze versie van alle landenvlaggen die bij de parade betrokken zijn te gaan ontwerpen met een bijbehorend shirt. Het plan wordt uitgewerkt en aldus gaan onze heterohaantjes met de halve haantjes van de homobeweging aan de gang om hun slag te slaan. Uiteindelijk blijkt echter dat er al een dergelijk product op de makt is en flopt het hele plan. Ze kunnen hun producten niet kwijt en een diepe tragiek en strijd bevangt al deze mensen sindsdien. Ziehier, een plot waar die van Tolstoi’s Oorlog en vrede geheel bij verbleekt. En dan de stijl. Hoe briljant en invoelend is de moderne mens hier door Kluun getypeerd. Het boek is doorspekt met geciseleerde woorden als creativitybooster, one time only opportunity, young potentials, product- en marketresearchmanagers en lachwekkend goed gesoigneerde sportschoolnichten die hun target proberen te halen. Kluun heeft zelf een tijdje een dergelijk bureautje gehad: als dit boek niet autobiografisch is dan weet ik het niet meer. Dat zie je vaak bij grote schrijvers. Immers: An unhappy childhood is a writer’s goldmine!

Eerbiedig
We mogen Kluun – samen met Koch – wel hartelijk feliciteren. Het zij hen van harte gegund dat hun boeken zelf ook opportunities zijn geworden. Dat hebben ze verdiend! Wanneer je als eenvoudig recensent dergelijke werken – slechts bij benadering natuurlijk – probeert samen te vatten of – al is het maar – onder het oog van de lezer te brengen, wat kun je dan beter doen dan hen zelf te citeren. Daarom zal ik heel eerbiedig de Grote Schrijver Kluun – de Kern Rakend – citeren: ‘We waren meesters is het presenteren van verpakte stront’ (16).

Spruitjeswalmen
Helaas heeft Kluun ook nog een bloedserieus boekje geschreven na het overlijden van zijn vrouw. Hierin zoekt hij naar God. Ik zag Kluun bij Pauw en Witteman. Toen deze heren hem met ijzersterke atheïstische argumenten te lijf gingen over dit vrome boekje, wist hij zich slechts stamelend te verdedigen: hij vond dat Pauw en Witteman zich eens open moesten stellen voor het geloof en dat ze zelf eigenlijk net dogmatische ouderlingen waren. Maar goed, iedereen maakt wel eens een misser, zelfs grote schrijvers doen dat. Het zij Kluun vergeven. Wat blijft dat zijn de boeken als Haantjes! En niet te vergeten ons Zomerhuis met zwembad van Koch. Hier geen flauw moralisme of karaktervorming, zoals je dat vroeger zo stuitend had met schrijvers als J.B. Schuil of Diet Kramer of W.G. van de Hulst. Gelukkig hebben we die moralistische spruitjeswalmen ver achter ons gelaten en kunnen we nu restloos genieten van de fun van onze beide celebrities! Met een beetje geluk – dat wensen we hen toe – kunnen ze van hun verdiende geld wel een Zomerhuis met zwembad aanschaffen inclusief een ren met Haantjes. Toktok!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen