Thuis en ver van huis

Van de 1200 migrantenkerken en -geloofsgemeenschappen in Nederland zijn er 73 lid van Samen Kerk In Nederland. Veel migrantenkerken hebben geen weet van SKIN. Er is dus nog werk genoeg aan de winkel, beaamt SKINcoördinator ir. Anmar Hayali (1982), afkomstig uit Irak (Bagdad) en nu ruim elf jaar in Nederland. Hij heeft een Syrisch-orthodoxe achtergrond. ‘De kerken die aan SKIN zijn verbonden lopen qua omvang uiteen van kleine gemeenten met zo’n vijftig leden tot landelijke kerken met meerdere plaatselijke gemeenten waarvan de grootste tussen de 20.000 en 25.000 leden in Nederland hebben. In totaal telt de achterban van SKIN zo’n 65.000 tot 70.000 christenen uit verschillende culturen en nationaliteiten met ongeveer 75 talen. Dat geeft aan dat deze mensen uit alle hoeken van de wereld komen. We zijn een jonge vereniging, maar we hebben leden die eeuwenoud zijn, zoals de in 1643 opgerichte Scots International Church in Rotterdam en de Armeens- Apostolische Kerk.’

Deskundigheid
Vanuit het kantoor in Amersfoort behartigt SKIN de belangen van migrantenkerken en -geloofsgemeenschappen. Ze is een christelijke organisatie die vooral sociaalmaatschappelijk actief is. Hayali: ‘Wij voorzien in praktische laagdrempelige informatie, bijvoorbeeld als het gaat over kerkregistratie, de rechten van ongedocumenteerden, de ontwikkelingen in de regel- en wetgeving als het gaat om migratie, integratie en participatie en toegang tot het justitiepastoraat. We hebben ook richtlijnen opgesteld die kerken de weg wijzen hoe zij hulp kunnen bieden aan slachtoffers van mensenhandel. Het is namelijk niet de bedoeling dat de kerken ieder voor zichzelf alles opnieuw hoeven uit te vinden, maar gebruikmaken van de opgebouwde deskundigheid.’ SKIN streeft er ook naar dat de lidkerken volwaardig participeren in de kerk en samenleving van Nederland en vervult dus een brugfunctie tussen migrantenkerken onderling en tussen migrantenkerken en de autochtone kerken, allerlei maatschappelijke en christelijke organisaties, de overheid en de hele samenleving.

Welke belemmeringen kan een migrantenkerk ervaren?
‘In de eerste plaats denk ik aan zichtbaarheid en erkenning. De oudste migrantenkerken zijn in de zestiende eeuw in Nederland opgericht, maar ondanks hun lange aanwezigheid in Nederland zijn ze vaak niet zichtbaar en hoorbaar genoeg in de samenleving in het algemeen en de kerk in het bijzonder. Is een migrantenkerk wel zichtbaar, dan heb je te maken met de vraag of deze kerk erkend wordt door de autochtone zusterkerken en door de samenleving.’

Huisvesting
Huisvesting is een grote uitdaging voor migrantenkerken. Op het moment dat de kerk of gemeenschap groot genoeg is om een eigen gebouw nodig te hebben, is het vaak lastig een kerkgebouw te vinden. Hayali: ‘Het is teleurstellend om te zien dat zoveel kerkgebouwen in Nederland leegstaan, worden gesloopt of een andere bestemming krijgen, terwijl die gebouwen hard nodig zijn voor de stabiliteit van deze migrantengeloofsgemeenschappen. Je zou denken dat vraag en aanbod gemakkelijk te koppelen zijn, maar de praktijk is weerbarstig. Migrantenkerken en -geloofsgemeenschappen zijn vaak financieel niet draagkrachtig genoeg om hoge huurprijzen te kunnen betalen, laat staan om een kerkgebouw te kopen.’ SKIN onderhoudt contacten met christelijke universiteiten, hogescholen en bijbelscholen. Jarenlang heeft SKIN in samenwerking met het Hendrik Kraemer Instituut cursussen georganiseerd voor leidinggevenden van migrantenkerken. Hayali benadrukt het belang daarvan. ‘Voor SKIN is het een prioriteit leiders van migrantenkerken toe te rusten. Goed leiderschap is namelijk een essentiële factor voor de stabiliteit van migrantengeloofsgemeenschappen.’

Wat kunnen autochtone kerken van migrantenkerken leren?
‘Migrantenchristenen hebben geleerd met vervolging, moeilijkheden en tegenslagen om te gaan. Ondanks alles hebben ze het vertrouwen in God weten te behouden. Autochtone christenen kunnen leren van de overgave van migrantenchristenen en het getuigen van het geloof in Jezus Christus en wat Hij in hun leven heeft gedaan. Veel migranten komen uit landen waar christenen worden vervolgd. Ze kozen ervoor Jezus niet te verloochenen en bleven standvastig in hun geloof. Ze komen naar het Westen in de verwachting dat ze in een christelijk Europa komen. Het is zowel mijn eigen ervaring als die van vele anderen dat Nederland niet meer kan claimen een christelijk land te zijn. Het doet pijn om te zien dat duizenden christenen, mensen die van huis uit met het geloof zijn opgevoed, de kerk verlaten.’ In deze almaar seculariserende samenleving is de uitdaging des te groter geworden om te getuigen van Jezus Christus, denkt Hayali. ‘Niet alleen de ontkerstening, maar ook de antikerstening van de samenleving zet door: de vijandigheid tegenover christenen en de boodschap van het Evangelie.’ Tegelijkertijd bespeurt hij tekens van hoop en opwekking. ‘Mensen, of ze nu autochtoon of migrant zijn, kiezen in het algemeen steeds bewuster voor het geloof. Wie dan tot het geloof komt, doet dat uit overtuiging, want geloof kun je niet dwingen.’ Ook als het gaat om het sociale aspect kunnen autochtone kerken leren van migrantenkerken, aldus Hayali. ‘Ze zijn gastvrij en hartelijk. Iedereen is er welkom. Ze vormen een hechte gemeenschap, een familie van broeders en zusters in het geloof die elkaar steunen. Christen zijn houdt niet op bij een uurtje kerkdienst op zondag, maar reikt veel verder. Migrantenkerken hebben een sterke sociale dimensie. Ze bieden een thuis, ver van huis. Dat kan vooral de eerstegeneratiemigranten helpen omdat zij vaak een eenzaam bestaan zouden leiden als hun eigen geloofsgemeenschappen er niet zouden zijn. Want migratie doet ongelooflijk veel met je: het verandert je, vormt je en je hebt te maken met een totaal andere wereld en cultuur. In die fase is het belangrijk je eigen identiteit te koesteren en te beschermen en het Evangelie te horen en te lezen in je eigen taal.’

Aansluiting
Waarom sluiten migranten zich niet aan bij de gevestigde autochtone kerken?
‘Nederlandse migranten in Noord- en Zuid-Amerika, die vaak wel het Engels, Frans of Spaans beheersen, kiezen ook voor hun eigen gemeenschap waar ze het Evangelie in het Nederlands kunnen horen en lezen. Het is legitiem dat vooral de eerstegeneratiemigranten hun geloof kunnen belijden en vieren in de eigen taal en traditie. Behalve dat is het nodig dat ze actief deelnemen in de samenleving. Maar om dat te doen moet je eerst weten wie je bent en waar je zelf voor staat.’ Hayali onderstreept het belang van een zuivere en radicale verkondiging van het Evangelie. ‘Ik merk dat we in onze samenleving geneigd zijn het Woord van God aan te passen aan onze levensstijl in plaats van andersom. Maar God is de Eeuwige. Hij verandert niet. Hij is Dezelfde, gisteren, vandaag en morgen. Zijn woorden zijn eeuwig en voor altijd geldig.’ In migrantenkerken en -geloofsgemeenschappen gaat het er vaak anders aan toe dan in de autochtone kerken. Daarin dienen ze te worden gerespecteerd, zegt Hayali. In een relatie tussen autochtone kerken en migrantenkerken moet het niet gaan om die van de helper en de geholpene, maar om een gelijkwaardige wederzijdse verhouding. Asielzoekers, vluchtelingen en andere migranten worden vaak als derderangsburgers bejegend. ‘Autochtone christenen zouden hen vooral moeten behandelen als gelijkwaardige medechristenen. Ik pleit ervoor dat de autochtone kerken en migrantenkerken elkaars sterke en minder sterke punten aanvullen. Ga niet meteen met het opgeheven vingertje naar ze toe, maar zet de vooroordelen opzij en ga met de ander kennismaken. De relatie tussen autochtone kerken en migrantenkerken hoort vooral plaatselijk vorm te krijgen. Nog steeds is er nauwelijks sprake van een relatie. Een migrantenkerk zit vaak om de hoek, maar is toch onvoldoende zicht- en hoorbaar.’

Hoe ziet u de positie van migrantenkerken in de toekomst?
‘De bekendheid van migrantenkerken groeit. Zowel de gevestigde kerken, de media als de samenleving beginnen er oog voor te krijgen dat er zoveel christenen uit zoveel landen in Nederland zijn. Men kan niet meer om ze heen en om hun positieve bijdrage aan de maatschappij. Ik ervaar toenemend beroep op SKIN en daaruit merk ik dat de bewustwording rondom migrantenkerken is toegenomen en daar ben ik blij om.’

Dit is het eerste deel in een serie over migrantenkerken. Volgende week: de Koreaanse kerk in Nederland.

---
Skin
Samen Kerk In Nederland (SKIN) is de landelijke onafhankelijke vereniging van christelijke migrantenkerken en -geloofsgemeenschappen alsmede van internationale en multiculturele kerken. Het werk begon in 1992 als platform van niet-inheemse kerken, een initiatief van drie kerken met een koloniale achtergrond: de Indonesisch-Nederlands Christelijke Kerk, de Molukse Evangelische Kerk en de Evangelische Broedergemeente. Hun voorgangers zagen dat er in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw veel christenmigranten uit allerlei landen naar Nederland kwamen. Die gemeenschappen kregen met dezelfde kansen en uitdagingen te maken als zij in hun beginjaren in Nederland. Op dat moment rees het idee een platform op te richten voor de uitwisseling van kennis, expertise en ervaringen om nieuwe migrantenkerken de weg te wijzen in de samenleving. In 1997 besloten de leden daar een vereniging van te maken onder de naam SKIN: Samen Kerk in Nederland.
---
Verder lezen
- Grensgangers. Portretten van migrantenvoorgangers, door N. Atmadja e.a., uitg. Medema, Heerenveen 2010
- Gemeenschapsvorming van Aziatische, Afrikaanse en Midden- en Zuid-Amerikaanse christenen in Nederland. Een geschiedenis in wording, door J.A.B. Jongeneel, e.a., uitg. Boekencentrum, Zoetermeer 1996
- Verbeelden en gelijken. Niet-westerse migranten en hun kerken veertig keer in beeld, door J.A.B. Jongeneel e.a., uitg. Boekencentrum, Zoetermeer 2010

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen