Schakels van de heilsketen

'Zicht krijgen op de geweldige inhoud van de kernwoorden van de Bijbel, in een tijd van veel kerkelijke verwarring en onzekerheid.’ Dat is wat de pastor van Gameren met zijn boekje zoekt. Een beknopte schets van die tijd geeft hij in hoofdstuk 1. De auteur kiest zijn insteek bij het in 2007 gepresenteerde onderzoek van de Evangelische Omroep ‘De verlegenheid voorbij’ en de reacties die dat onderzoek opriep. Van daaruit benoemt hij twee ontwikkelingen in christelijk Nederland. Allereerst lijkt de hedendaagse christen zich aan te sluiten bij de huidige belevingscultuur: kerkdiensten moeten onmiddellijk een goed, warm en troostend gevoel geven. Niet de objectieve prediking, maar subjectiviteit is de norm. Ds. Wassinkmaat merkt daarbij terecht op dat gevoelens volstrekt legitiem zijn, maar dat bijbelse bevinding wel altijd (aan het Woord) geijkte ervaring is. In de tweede plaats leeft er zorg in de kerk vanwege het gebrek aan bijbelkennis, kennis van bijbelse kernwoorden en van de rijkdom van de belijdenisgeschriften. Bij menig ambtsdrager of jeugdwerker zal deze constatering herkenning oproepen.

Versimpeling
Deze ontwikkelingen hebben volgens de auteur twee gevolgen. Enerzijds is er door onderschatting van de ernst van de zonde en haar gevolgen de tendens van versimpeling van het Evangelie. Die vervlakking leidt tot ‘oppervlakkigheid, een gearriveerd christendom, waarbij het meer gaat om de christen dan om Christus’. Aan de andere kant van het spectrum ontstaat een voorwaardelijk Evangelie, waarbij zondekennis of bekeerd zijn een voorwaarde is om tot Christus te gaan. Dit werkt heilsonzekerheid in de hand en opnieuw komt het accent meer te liggen op de gelovende mens dan op de belovende God. Ds. Wassinkmaat wil waken voor oppervlakkigheid en subjectiviteit, en tegelijk ook voor ongezond activisme en ziekelijke lijdelijkheid. Een duidelijk bijbels zicht op de orde van het heil kan daarbij helpen. Daarmee is voor de schrijver de noodzaak benoemd van een diepere en hernieuwde doordenking van de heilsorde.

Geen belevingsorde
Hoofdstuk 2 vormt een bijbelse verankering van het spreken over de heilsorde. Hoewel het woord zelf niet in de Bijbel voorkomt, is de inhoud wel voluit bijbels (kernteksten zijn Rom.8:30 en 1 Kor.1:30). De auteur verstaat onder heilsorde ‘het werk van de Heilige Geest, Die de gelovigen doet delen in het verlossingwerk van Christus’. De Heilige Geest werkt daarbij langs een ordelijke weg. Kennis van de hoofdmomenten van de heilsorde en hoe de Heere ze uitwerkt in ons hart is een zaak van geestelijk levensbelang. De auteur benadrukt dat het niet om een belevingsorde gaat, waarbij alle stappen van de geloofsweg kunnen worden voorspeld en verklaard. Er is namelijk een veelkleurigheid in de wegen die de Geest met mensen gaat (‘Gods werk is maatwerk, geen confectie’, aldus de geciteerde ds. L. Blok). Toch biedt het ontdekken van de knooppunten op de geloofsweg houvast in tijden van geloofsstrijd, twijfel en onzekerheid.

Schakels
Na deze twee inleidende hoofdstukken, die het kader vormen, bespreekt ds. Wassinkmaat in de hoofdstukken 3 tot en met 8 telkens een schakel van de heilsketen: de verkiezing als bron en oorsprong van het heil, de roeping als eerste schakel in de heilsorde van de mens uit gezien, de wedergeboorte als levendmaking, de rechtvaardiging als de blijvende hoofdinhoud van de evangelieverkondiging (die zelfs meegaat naar de eeuwigheid!), de heiliging als gave en opgave tegelijk en ten slotte de verheerlijking, die er zowel in dit leven als in het toekomende is. De auteur trekt telkens bijbelse grondlijnen, gaat in op dogmatische onderscheidingen (zoals ‘inwendige’ en ‘uitwendige’ roeping), bespreekt relevante zondagen uit de catechismus en artikelen uit de belijdenisgeschriften en heeft daarbij ook steeds oor voor geluiden die anno 2011 in de christelijke gemeente te horen zijn, bijvoorbeeld: Is de rechtvaardiging door het geloof in onze tijd nog wel actueel? En: Heeft de wet voor een christen niet afgedaan?

Pastoraal
Ds. Wassinkmaat bedoelt zijn boek als pastorale handreiking en geestelijke toerusting voor het leven van het geloof, ‘opdat wij groeien in de genade en kennis van onze Heere en Zaligmaker Jezus Christus’. Velerlei geloofsvragen die in de gemeente kunnen leven, komen dan ook aan bod. Ik denk dan aan wat de auteur schrijft over de troost van de verkiezing (‘Ons houvast is dat God ons vasthoudt’, citaat van ds. J.J. Poort) en over het lijden en de verheerlijking. Als voorbeeld van die pastorale (en tegelijk evenwichtige) toonzetting noem ik verder het hoofdstuk over de heiliging (‘gave en opgave tegelijk’). Enerzijds is er de bijbelse troost vanuit de wetenschap dat óók de heiliging door Christus verworven is (en dus geen menselijke tegenprestatie voor de geschonken rechtvaardiging vormt). De Heere Jezus ‘weet raad als je soms een bange en misschien wel eenzame strijd tegen de zonde voert. Zijn volmaakte heiligheid kan je bewaren voor moedeloosheid en krampachtigheid om jezelf steeds heiliger te maken.’ Anderzijds is deze troost beslist geen vrijbrief om maar raak te leven. Tegelijk met het ‘U bent geheiligd’ (1 Kor. 6:11) klinkt immers het ‘Wees heilig’ (1 Petr.1:16). De schijnbare tegenstelling tussen die twee verdwijnt ‘zodra je beseft dat het de Heilige Geest is Die in de gelovige woont en werkt’.

Gesprekskring
Ik vind dit boek een echte aanrader als studiemateriaal voor bijvoorbeeld een jonge lidmatenkring of een gesprekskring in de gemeente. Het is helder geschreven, de auteur gebruikt duidelijke voorbeelden en geeft tal van kernachtige citaten van personen uit de kerkgeschiedenis en van hedendaagse theologen (zoals: ‘Wedergeboorte is een andere Vader krijgen’). Ieder hoofdstuk besluit met een aantal vragen, die naar mijn idee primair gericht zijn op de verwerking van de besproken stof, maar ook zeker een aanzet kunnen vormen tot het persoonlijke geloofsgesprek. Vooral echter vind ik dit boek een aanrader vanwege de inhoud. Het is broodnodige kost. Sommige zaken (waaronder ook zeker de hoofdmomenten uit de orde van het heil) zou ieder gemeentelid zich gewoon eigen moeten maken, als handbagage voor het christelijk leven. Heb ik het mis dat heel wat gemeenteleden, en dan misschien juist ook wel jongeren, schreeuwend behoefte hebben aan helderheid aangaande de basics van het geloof ? Afgelopen catecheseseizoen stelde een catechisant mij in alle eenvoud de vraag: ‘Hoe kom ik in de hemel? Kunnen we het daar niet eens over hebben?’ Dat je met de heilsorde als thema niet hoeft te verzanden in een soort heilsegoïsme met oogkleppen, laat het boekje van ds. Wassinkmaat duidelijk zien. De gaven van het heil zijn er alleen in gemeenschap met Christus. Daarom staat de schijnwerper steeds op Hem. En juist met de heilsorde als rode draad komt er ook zicht op de rijkdom en de reikwijdte van het reddend handelen van God. Wie dit boekje als uitgangspunt kiest voor een gemeentekring moet er wel rekening mee houden dat sommige hoofdstukken aanmerkelijk langer zijn dan een gemiddeld hoofdstuk uit een bundel bijbelstudies. Maar de gevraagde inzet wordt dan ook rijkelijk beloond.


N.a.v. ‘Orde op zaken stellen. Een bijbelse doordenking van de heilsorde’, door ds. G. Wassinkmaat,
uitg. Groen, Heerenveen; 170 blz.; € 12,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen