Belijnd, met eigentijdse letter

Wat schrijft de redactie bij het 25-jarig jubileum, in 1934? Hoe komt De Waarheidsvriend de oorlogsjaren door? Welke aandacht krijgt de Watersnoodramp van ’53? Dat is gemakkelijk na te gaan omdat het bestuur van de Gereformeerde Bond ervoor heeft gekozen alle jaargangen te laten digitaliseren en op te slaan in Digibron.
Zo is ook zichtbaar hoe het blad er al die tijd uitziet. Wellicht dát heeft de hoofdredactie op het idee gebracht om in dit jubileumnummer de vraag beantwoord te krijgen: hoe heeft de lay-out van De Waarheidsvriend zich ontwikkeld; hoe vooruitstrevend was de redactie, of was ze dat juist niet?

Kort en lang
Op die vraag past een kort en een lang antwoord. Het korte: Als je honderd jaar terugkijkt, zie je niet zo heel veel variatie: jaar in jaar uit verschijnt er een kerkblad op krantenpapier en lange tijd ook op dat grote formaat van de toenmalige kranten. Wat dan weleens wisselt, is het aantal kolommen, het lettertype van de rubrieksaanduidingen en uiteraard na verloop van een aantal jaren de masthead, jargon voor de kop van een blad.
Het lange antwoord is: Ja, de huidige redactie heeft onmiskenbaar gevoel voor het maken van een eigentijds kerkblad. De lezer is het zich amper bewust, maar lettertype en grafische vormgeving bepalen de sfeer van een blad; en dat zit hier goed. Mensen met een arbeidsverleden bij een landelijk dagblad voeren de redactie en dat zie je – complimenten – mooi terug. Inhoud en vormgeving zijn een eenheid: eenvoud, degelijkheid, herkenbaarheid en, zei een vormgever bij het inspecteren van de pagina’s: ‘Lekker belijnd, mooi strak.’ Elk onderdeel van dit lange antwoord verdient iets meer aandacht.

Lettertype
Om te beginnen het lettertype. Uit de vele tientallen mogelijkheden voor een magazine kiest de redactie in 2006, bij de laatste vernieuwing van de opmaak, voor het lettertype Quadraat Sans Bold. Je ziet de eigenschappen daarvan het duidelijkst terug in die genoemde masthead, dus op de voorpagina, en in de koppen van de artikelen. Typografische experts zeggen van de letter: klassieke proporties; eigentijds; persoonlijke details.
De broodletter, die voor artikelen, is de Quadraat regular. Op de grootte van 10 punten een uitstekend leesbare letter en dat zit ’m vooral in de schreef; het uitstekende deeltje aan de pootjes van de letters. Aardig detail: bij de tweede grote verandering in vormgeving kiest de redactie 9 april 1920 voor een elegante masthead, met schreef.

Belijnd
Die strakke vormgeving – de manier waarop de artikelen op de pagina zijn geplaatst – zorgt voor rust en herkenbaarheid. En dat is niet alleen aan de vormgever te danken. Kennelijk slaagt de redactie er altijd in om van scribenten het afgesproken aantal woorden binnen te krijgen. Dat heeft bijvoorbeeld tot gevolg dat foto’s de functie van illustratie hebben en nooit die van bladvulling; een 3-koloms portretfoto – al was de theoloog nog zo belangrijk – die kom je nooit tegen.
Dat immer belijnde karakter is ook een risico: je verandert zelden of nooit iets. En dat zou best weleens kunnen, zonder meteen een totaal nieuwe lay-out in te voeren.
Bijvoorbeeld bij de verloopjes; dat zijn die altijd terugkerende van donker- naar lichtblauw verlopende achtergronden bij de inhoudsopgave, de boekbesprekingen, het colofon en een aantal rubrieken. Zo staan er in elk nummer ook heel wat blauwe balken, als tussenkopjes in het colofon, maar eveneens als aanduiding van series en rubrieken. Dat worden zware dingen, zo veel en zo langzamerhand. Daar zijn typografisch mooie varianten voor, evenals voor de verloopjes.

Kerkdeur
En ook de kerkdeur, waardoor je het blad binnenkomt, vraagt eigenlijk om vernieuwing. Ongetwijfeld is het een geliefde plaat en misschien doet de hoofdredactie er daarom ook wel moeilijk afstand van, maar er hoeft ook niet meteen een digitaal ontworpen cover te komen: er zijn in veel kerken prachtige liturgische elementen beschikbaar voor een vernieuwde omslag.
Echt vernieuwend, niet zozeer in lay-out, maar wel in uitgave, zou een e-paper zijn, naast de papieren uitgave. Om kort te gaan: dat kan een aardige besparing opleveren; het is aantrekkelijk voor bestaande en nieuwe jonge lezers en: je zou er gezag mee kunnen winnen, in combinatie met die altijd constante kwaliteit van de inhoud – zelfs bij kritische hoogleraren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen