Jong en gereformeerd

Hoe maak je jongeren bewust van de betekenis van hun doop? Hoe leer je hen de waarde van trouw aan de eigen gemeente ontdekken? Rechtvaardiging en heiliging, hoe krijg je dat bij jongeren tussen de oren of beter, hoe krijg je dat in hun hart? Vragen die bij je opkomen als je optrekt met jongeren.De gereformeerde theologie benadrukt steeds dat de Heilige Geest menselijke instrumenten geeft om het geloof in het hart te dragen. Laten we daarom de vraag stellen: welke instrumenten kun je hanteren om deze noties bij jongeren binnen te laten komen?

Inhoudelijke instructie
Meestal denk je daarbij dan aan goede instructie. Terecht. Je hoopt dat jongeren de inhoud van het geloof eigen maken door wat hun verteld wordt op catechisatie en binnen het jeugdwerk. Daarin komen gereformeerde noties ook vanzelf mee. Het blijft daarbij wel belangrijk dat je samen met jongeren zoekt hoe het geloof een plek krijgt in hun eigen leven. Wat betekenen rechtvaardiging en heiliging in hun woorden en in hun denkwereld?
Je kunt ook een stap verder gaan dan de gewone catechese en denken aan heel gerichte instructie, waarbij je de brug probeert te slaan tussen de gereformeerde traditie en de jongeren. Neem bijvoorbeeld een belijdenisgeschrift en maak met jongeren de beweging van de geloofswereld van toen naar de geloofswereld van nu.
Het is belangrijk om ook deze vorm van instructie een vaste plek te geven in het jongerenwerk, bijvoorbeeld bij wat oudere groepen. Al was het alleen maar om hen te laten ontdekken dat ook zij verbonden zijn met de kerk der eeuwen.

Laten we niet te snel denken dat jong en gereformeerd niet passen

Bemoedigend
Juist deze manier van instructie laat bemoedigende resultaten zien. Wanneer je jongeren begeleidt in de geloofswereld van de reformatoren, raken ze regelmatig getriggerd. Laten we er daarom ook niet te snel van uitgaan dat jongeren weinig kunnen met gereformeerde noties. Onlangs heeft de HGJB aan deze gerichte instructie een symposium gewijd, naar aanleiding van het boek Schuurpapier. Dit boek wil jongeren de geloofswereld van de Nederlandse Geloofsbelijdenis laten ontdekken en hen helpen in hun wereld het gereformeerd belijden voort te zetten.
Goede instructie is dus heel belangrijk. Daaraan is echter de laatste tijd de nodige aandacht besteed. Ik richt me nu op een ander instrument, een instrument dat veelal onderbelicht blijft.

Vorm
We beginnen dan bij een besef dat voor mijn gevoel ondergesneeuwd is in de volkskerk, die de Hervormde Kerk en nu de Protestantse Kerk jarenlang is geweest. Het valt mij op dat protestanten in de Reformatie niet alleen bezig waren de leer te reformeren, maar ook de vorm van het gemeente zijn.
Ze stelden zich vragen als: hoe geef je de gemeente vorm? Welke vorm draagt de inhoud het beste over? Ze deden dit vanuit het besef dat de inhoud de vorm bepaalt en de vorm op haar beurt de inhoud tot uitdrukking brengt.
Bovendien treft het mij steeds hoe mensen in de Reformatie werkten met heldere uitgangspunten, maar hieraan in wisselende contexten flexibel invulling gaven. In de vluchtelingengemeente in Londen vonden vervolgde protestanten van het vasteland een veilig heenkomen. Daar werkte men anders dan in Doornik, waar Guido de Bres een soort ondergrondse kerk leidde. In Doornik ging het weer anders dan in de Republiek der Nederlanden, waar de gereformeerden geroepen werden om leiding te geven aan de volkskerk.
Zo stellen de reformatoren ons dus steeds voor twee vragen: Draagt de vorm nog steeds optimaal de inhoud over? Voldoet de vorm binnen de huidige context?

Nieuwe situatie
De kerk verkeert weer in een totaal nieuwe situatie. Met veel consequenties voor jongeren, zonder dat zij dat beseffen, zo merk ik vaak. Het is onze roeping ons af te vragen of de vormgeving van onze gemeenten nog steeds optimaal de inhoud uitdrukt, overdraagt en ondersteunt. Zeker als we signaleren dat gereformeerde noties niet meer doorkomen. Soms moet je daarom, zoals in de tijd van de Reformatie, nieuwe vormen bedenken. Soms kan de vormgeving dezelfde blijven, maar is het wel goed om de betekenis van bestaande vormen opnieuw te laten beleven. Ik spits dit toe op de doop, al zou je dat evengoed kunnen doen op thema’s als de kerk en rechtvaardiging en heiliging.

Doop
Hoe kun je de betekenis van de doop aan je kinderen en jongeren duidelijk maken en de waarde in de praktijk gestalte geven? De betekenis van de doop omschrijf ik dan hier als: de doop is het teken dat je opgenomen bent in de gemeente van Christus en dat daardoor Gods beloften en de oproep tot een nieuwe gehoorzaamheid voor jou gelden.
Vooral het eerste: dat je opgenomen bent in de gemeente – en dat je daardoor een bijzondere plek in de wereld inneemt – vraagt vandaag om meer accentuering dan vroeger. Leer kinderen daarom samen te leven als deel van de gemeente.
Concreet: je zou jezelf als jeugdraad en kerkenraad de vraag moeten stellen: Waar horen en beleven jongeren zelf dat zij bij God en dus bij elkaar horen? Waar merken zij dat hun identiteit door de doop bepaald wordt? Op welke manieren en momenten worden zij in de gemeente met hun doop geconfronteerd, met de belofte en de oproep?

Crèche
Je kunt er in de gemeente niet vroeg genoeg mee beginnen. Meestal wordt de crèche gezien als plek waar ouders kinderen (heerlijk) even alleen laten om zelf in alle rust de kerkdienst mee te kunnen maken. Maar we kunnen de crèche ook zien als plek waar kinderen al heel vroeg ontdekken dat ze aan elkaar gegeven zijn, omdat zij gedoopt zijn. Ook de crèche kan een plek zijn waar zij iets van de waarde van hun doop beleven. Op school en op de kinderopvang vier je verjaardagen: waarom zou je op de crèche met de (oudste) kinderen niet de doopdag vieren van de kinderen van wie de doopdag in de afgelopen week viel? Zo zijn er meer manieren te bedenken.
Ook is de leeftijd tussen vier en twaalf jaar heel belangrijk om kinderen zich van de doop bewust te maken. Laat kinderen merken dat zij in de eredienst, op zondagsschool of club zitten, juist omdat zij gedoopt zijn. Leer kinderen met elkaar als broertjes en zusjes in de gemeente omgaan.

Catechisatie
Wanneer het gaat om catechisatie, geef het zo vorm dat jongeren het niet alleen beleven als moment waarop zij drie kwartier met de catecheet in gesprek zijn, maar ook als moment waarop zij als deel van de gemeente meer en meer aan elkaar verbonden worden en toegerust worden om de gemeente de toekomst in te dragen. Denk na op welke momenten jongeren op catechisatie expliciet met de belofte en oproep van de doop in aanraking komen. Laat hen antwoorden op deze oproep en bemoedig hen vanuit hun doop.

Merkteken
Zo kun je laten merken dat de doop de identiteit van de jongeren individueel en samen als gemeente diepgaand beïnvloedt. Je hoopt en bidt dat naast de instructie ook de vormgeving van de gemeente jongeren zal helpen om het watermerk van hun doop met ere te dragen, als een merkteken waar ze nooit meer vanaf willen.

Ds. B.J.D. van Vreeswijk is hervormd predikant te Hattem en voorzitter van het bestuur van de HGJB.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen