Je doop leren verstaan

Deze uitdrukking, die regelmatig aan anderen wordt toegeschreven, is afkomstig van J.A. Wormser sr., deurwaarder in Amsterdam. Johan Adam Wormser werd geboren op 4 juni 1807. Na de lagere school en de kweekschool ging hij op 19-jarige leeftijd werken op het advocatenkantoor van mr. F.A. van Hall, waar hij opklom tot deurwaarder bij de arrondissementsrechtbank in Amsterdam. Vanaf zijn 35e jaar leed hij aan reumatische pijnen. Soms kon hij weken achter elkaar niet op kantoor komen en moest hij zijn zaken vanaf zijn bed regelen.
Van een schoonmaakster kreeg hij de Redelijke Godsdienst van Brakel te lezen. Dit boek werd het middel tot zijn bekering. Door zelfstudie verkreeg hij kennis van veel theologische geschriften. Hij heeft zelf ook veel geschreven over allerlei maatschappelijke en kerkelijke zaken. Groen van Prinsterer heeft dit erg gewaardeerd. Zijn omvangrijke correspondentie met Groen van Prinsterer is ook uitgegeven.

Kerkgenootschappen
Wormser is verschillende keren van kerkgenootschap veranderd. In 1833 ging hij over van de Evangelisch-Lutherse Gemeente naar de Nederduitsche-Hervormde Gemeente. In 1836 voegde hij zich bij de Christelijk Afgescheiden Gemeente. Daar werd hij ook ouderling en gaf hij catechisatie aan zestig kinderen. In 1840 werd hij onder ds. Van Velzen onrechtmatig als ouderling geschorst.

Onwetendheid en onbegrip grepen Wormser aan

Hij ging toen niet terug naar de Hervormde Kerk, maar sloot zich aan bij de – op initiatief van ds. O.G. Heldring belegde – samenkomsten van Réveilvrienden onder de naam ‘Christelijke Vrienden’, waarbij zowel afgescheidenen als hervormden betrokken waren.

Sterven
Vier dagen voor zijn sterven vroeg hij zijn kinderen thuis te blijven. Hij zei: ‘Ik zal eerstdaags sterven en ik verlang, dat al mijn kinderen daarbij tegenwoordig zijn. Zij zullen thans de gelegenheid hebben, die zich niet alle dagen voordoet, om goed te zien, hoe een christen sterft.’ Het heeft een onvergetelijke indruk op de kinderen gemaakt. In de vroege morgen van 1 november 1862 overleed hij in de verwachting: ‘op Uw zaligheid wacht ik, Heere’. Hij was pas 55 jaar.

Doopformulier
Maar hij spreekt ons nog aan door middel van de heldere uitleg van het klassieke doopformulier. Groen van Prinsterer schreef bij de tweede uitgave van De Kinderdoop (1864) een voorwoord, waarin hij stelde: ‘Wormser was een gelovig Christen en een man van uitstekende begaafdheid. Hij had niet slechts een geopend oog, maar een scherpe en ruime blik voor onze gehele kerkelijke en maatschappelijke toestand.’ Groen noemde de uitspraak ‘Leer de natie haar doop verstaan en waarderen en Kerk en Staat zijn gered’ een wonderspreuk. Het is door al de jaren heen een bekende uitdrukking gebleven. Toen Wormser dit schreef, was vrijwel de gehele natie gedoopt. In het begin van zijn boek appelleert hij er voortdurend aan dat men de verantwoordelijkheid gedoopt te zijn dient te beseffen. Het onbegrip en de onwetendheid grepen hem aan. Daarom schreef hij dit boekje, dat Groen van Prinsterer aanraadde om te lezen: ‘Het is hier als een goudmijn; hoe dieper men graaft, hoe meer de arbeid beloond wordt.’

Actueel
Maar wat zegt deze bekende uitdrukking ons vandaag? Nu niet meer gezegd kan worden dat alle Nederlanders gedoopt zijn, nog niet de helft, moet de uitspraak van Wormser enigszins herzien worden. Bij de volksstelling van 1849 gaf niemand aan tot geen enkele kerk te behoren. Bij de volkstelling van 1930 was reeds

Leer de natie haar doop verstaan en waarderen en Kerk en Staat zijn gered. “ J.A. Wormser sr.

een zevende van ons volk onkerkelijk en een deel daarvan ook niet gedoopt. Momenteel is nog niet de helft van ons volk gedoopt. Maar de vraag is nog steeds: weten de gedoopten wat de betekenis van hun doop is? We kunnen nu wel stellen: ‘Leer de Kerk haar doop verstaan en ze is gered’. Het is verheugend dat er de laatste jaren verschillende boekjes over de betekenis van de doop zijn verschenen. Rondom de bediening van de doop kunnen deze worden uitgereikt aan de doopouders of als basis voor de doopcatechese dienen. Het is een ontwikkeling waarmee we blij moeten zijn. Vroeger was er geen doopzitting, geen dooponderricht en kende men ook weinig waarde aan de doop toe. Er dient voor gewaakt te worden dat de betekenis van de doop onderwezen wordt. Van groot belang is daarom de doopcatechese in de gemeente. Ouders die hun kind ten doop houden, dienen te beseffen waarop zij in het midden van de gemeente, voor Gods aangezicht, antwoord geven.

Formaliteit
Bij hoevelen leeft het besef nog dat de doop een sacrament is op dezelfde hoogte en met dezelfde betekenis als het heilig avondmaal? Hoe is bij velen de doop verlaagd tot een formaliteit, tot een feestelijke gebeuren in het gezin (doopfeesten). Het is een sacrament om de beloften van het evangelie des te beter te verstaan (HC zondag 25). Het is voor de gelovigen ingesteld. Wie leeft er uit de doop, pleitend op de gegeven beloften? Leer de gemeenteleden hun doop verstaan, tot redding en zaligheid. Laat het prachtige doopformulier gespeld worden. Ook het dankgebed! Want de Heere betuigt en verzekert ons en onze kinderen niet alleen dat wij in zonden ontvangen en geboren zijn en daarom buiten het Koninkrijk vallen. Maar ook dat er een weg is geopend in Jezus Christus om kinderen van dat Koninkrijk te worden.
Het wordt dan ook bij de doopvont betuigd en verzegeld dat God om Christus’ wil onze Vader is en wij tot Zijn kinderen zijn aangenomen. En dat de Heilige Geest ons dat wil toe-eigenen. Daarom zijn er twee delen (partijen) en worden wij door de doop vermaand en verplicht tot een nieuwe en vernieuwde gehoorzaamheid.

Opwekking
‘Leer de jongeren en de ouderen (!) hun doop verstaan en de Kerk is gered.’ Kort geleden werd er gepleit voor een opwekking. Deze zou moeten beginnen door de openbare belijdenis (= de doop overnemen) te verbinden met de viering van het heilig avondmaal. Zou het niet veel eerder tot een opwekking kunnen leiden als het kerkvolk leert zijn doop te verstaan?

Ds. W.C. Meeuse is hervormd emeritus predikant te Sliedrecht

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen