Niet neutraal

De Artiosuitgave Technologie, overal om ons heen ligt sinds deze maand in de boekwinkel. De Vries, bijzonder hoogleraar christelijke filosofie in Delft, wil zijn lezer een spiegel voorhouden en bereiken dat ‘het vanzelfsprekende rond techniek’ verdwijnt.

Veel uitvindingen zijn een zegen. Welk probleem is er met techniek?
‘Techniek mag je inderdaad positief benaderen. We mogen voor veel uitvindingen dankbaar zijn. Mijn boekje wil aan het denken zetten om er op een verantwoorde manier mee om te gaan. We denken vaak dat techniek neutraal is, maar dat is niet zo. Ze dwingt je altijd tot een keuze. Techniek zelf is doods, maar de aanwezigheid ervan schept mogelijkheden. Van elke vinding gaat de uitnodiging uit: gebruik mij. Techniek is alomtegenwoordig. Veel dingen gebruiken we gedachteloos en dat is ook geen probleem. Bij de wekker op je nachtkastje hoef je niet na te denken of het gebruik daarvan verantwoord is. Hoewel, feit is dat de komst van de klok een heel andere levensstijl heeft gebracht. Feit is ook dat veel dingen ongemerkt invloed op ons hebben. Een gebouw is bijvoorbeeld niet dood maar heeft invloed op hoe je je voelt.
Techniek is een geschenk van God, maar het is goed om je bij het gebruik ervan af te vragen of het zinvol is: kan ik er iets goeds mee doen of is het een bedreiging voor mij of voor mijn naaste? Als christen wil je niet op een verkeerde manier door techniek beïnvloed worden. Het is altijd goed om je van het negatieve effect bewust te zijn. De vinding van medicijnen is goed, maar het pilletje dat je inneemt moet geen bron van vertrouwen naast God worden.’

Verstrikt
‘We zitten vaak verder verstrikt in techniek dan we weten. Het reformatorisch onderwijs stort zich bijvoorbeeld op internet. Leerlingen worden voortdurend op internet gestuurd. Voor cijfers, opdrachten, afspraken met ouders is het web nodig. Is daarover nagedacht? Internet kan ook een verslavende werking hebben. Sommige mensen zitten in klinieken omdat ze er niet meer van kunnen los komen.’

Het is intussen niet mogelijk om techniek buiten je leven te houden. ‘Het is een illusie om te denken dat je van techniek af kunt komen. Het maakt wel uit of je je geestelijk wapent, of je de ontmoeting aangaat in contact met God. Stel jezelf de vraag: hoe kan ik internet, mijn mobiel of welke vinding dan ook verantwoord gebruiken? Is het mijn tijd en energie waard?
We moeten meer de moed hebben om te zeggen: ik ken mezelf, mijn zwakheden, ik wil mezelf niet in verzoeking brengen. Dat kan niemand voor een ander bepalen, dat moet je voor Gods aangezicht doen.’

Welke keuzes maakt huize De Vries concreet als het gaat om techniek?
‘Wij hebben lang geen auto gehad, mede met het oog op het milieu. Dat kan prima. Sinds kort hebben we er wel één om vaker naar mijn schoonouders te kunnen. Wij hebben thuis geen internetaansluiting. Dat is misschien overdreven, maar waarom zou je niet aan de veilige kant blijven? Veel mensen denken de omgang ermee in de hand te hebben, maar is dat zo?’

Is de kerk en zijn predikanten op het punt van techniek misschien naïef ? ‘Techniek is bij veel predikanten een blinde vlek. Zelf hebben ze geen bètaopleiding en missen ze mogelijk het zicht op wat daar speelt. Het is duidelijk dat een preek niet over techniek moet gaan, maar over het Woord. Concrete lijnen van de preek naar het leven betreffen vaak geld en carrière. Als je nadenkt over wat echt invloed op ons leven heeft, dan is technologie dat. Als je toegewijd christen wilt zijn, wat betekent dat dan voor de omgang met techniek?’

Kerk
‘Als het gaat over technologie, zou het goed zijn als de kerk meer van zich liet horen. Veel in de maatschappij gebeurt vanuit een optimistisch mensbeeld, maar nieuwe ontwikkelingen worden keer op keer gelogenstraft. Met de wetenschap dat we leven in een gebroken wereld moet de kerk er daarom op wijzen dat techniek weliswaar positief is, maar dat we te maken hebben met de gevolgen van de zonde. Dat had de kerk bijvoorbeeld moeten zeggen toen duidelijk werd wat het effect van ons gedrag op het milieu is. Als de kerk wijst op de rol van het kwaad en de zonde in technische ontwikkelingen, dan is dat realistisch en heeft ze een heel eigen inbreng.’

Als het over de kerk en gemeente gaat, maakt uw boekje duidelijk dat u weinig met het gebruik van de beamer in de eredienst hebt. Waarom niet? ‘Dat is typisch een ding waar naïef gebruik van gemaakt wordt. Als eenmaal een beamer aanwezig is, ga je er steeds meer mee doen. Je begint met het projecteren van liederen, maar dan is het ook handig voor de Schriftlezing, die hoef je dan niet meer op te zoeken. Dat is misschien een voordeel, maar ook een nadeel. Jongeren hebben nu al moeite om Amos te vinden. In de kerk moeten ze nog in hun Bijbel bladeren. Een ander nadeel is dat je de tekst los pelt uit zijn context, je kunt er niet omheen lezen.
Wat gebeurt er als predikanten de hoofdlijn van hun preek via PowerPoint projecteren en ook met plaatjes gaan illustreren? Dat lijkt prettig en nuttig, maar het effect is dat je anders gaat luisteren. De preek wordt gemakkelijk een college. De preek heeft een eigen karakter, ze wil het heil aanzeggen. Een beamer kun je naar mijn overtuiging daarom beter buiten de eredienst houden.’

Is de consequentie van uw boekje geen afzijdig bestaan?
‘Ik pleit voor bezinning. Voordat de Amish technologie binnenhalen, vragen ze zich af: wat doet dit met mij, met ons familieverband, met de kerk? Soms is er te veel koudwatervrees, maar de selectie vooraf is voor ons een goed voorbeeld. Dat kan tot isolement leiden, maar de Bijbel spréékt ook over vreemdelingschap. Ik leef bij bepaalde waarden en normen en daarom wil ik bij sommige feestjes niet zijn. Je blijft in contact met de wereld, die wil je ook beïnvloeden, maar als het nodig is, moeten we bereid zijn tot vreemdelingschap. Daarin mogen we radicaler zijn.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen