OPSTAP NAAR DE EREDIENST

Het is belangrijk dat kinderen er niet alleen zijn, maar zich ook ‘inwortelen’, dat ze meedoen, dat ze thuis raken in de eredienst, er iets van begrijpen en het zichzelf eigen maken.

SAMENHANGEND
In het verleden vormde de driehoek ‘kerk, school en gezin’ een tamelijk samenhangende cultuur. De normen, waarden en gewoonten die het kind van thuis kende, kwamen overeen met wat het kind in de kerk, op school of bij zijn vriendjes tegenkwam. Het kind nam de dingen uit zijn omgeving over, zonder daar kritische vragen bij te stellen. Het ingroeien in de kerkgang en de daarbij behorende liturgie verliep daardoor min of meer vanzelfsprekend. In pedagogische termen: de socialisatie leidde tot internalisatie; het kind nam de dingen uit zijn omgeving over zonder er kritisch bij na te denken.
Maar van die nauw samenhangende cultuur en vanzelfsprekendheid is al enige tijd geen sprake meer. Wie om zich heen kijkt, ziet dat kinderen en ouders steeds meer te maken krijgen met invloeden van buitenaf die niet overeenkomen met thuis. Kinderen komen in andere gezinnen, waar andere waarden, normen en gewoonten gelden. Kinderen zien dat mensen niet (meer) geloven of op een andere manier invulling geven aan hun geloof. Zij stellen vragen aan hun opvoeders: ‘Waarom doen wij dit zo en doen zij dat anders?’ En andersom spreken ouders hun kinderen aan op hun (beperkte) verantwoordelijkheden.
Het feit dat de cultuur waarin onze kinderen opgroeien niet meer zo samenhangend is als vroeger, maakt dat kinderen worden uitgenodigd tot kritische reflectie en vragen gaan stellen. Dat maakt dat wij als ouders en gemeente (meer) moeten investeren om kinderen te antwoorden op hun vragen, om kinderen uit te leggen waarom we de dingen doen zoals we ze doen en om betekenis te geven aan de liturgie van de eredienst.

OUDERS
Kinderen helpen in te groeien in de eredienst is allereerst een taak van de ouders of verzorgers. Zij zijn de primaire opvoeders van de kinderen en dienen deze taak als eerst verantwoordelijke op zich te nemen. Er zijn verschillende dingen die ouders kunnen doen om hun kind te laten ingroeien.
Allereerst door zelf iedere zondag naar de kerk te gaan en hun kind zo vroeg mogelijk mee te nemen naar de kinderoppasdienst. Al is het kind dan nog te jong om aanwezig te zijn in de eredienst, door het naar de kinderoppas te brengen, ontdekt het kind ‘ik mag ook naar de kerk’, ‘de kerk is er ook voor mij’, ‘wij gaan op zondag allemaal naar de kerk’. Het naar de kerk gaan wordt vertrouwd, het wordt een gewoonte.

OPBOUW
Vervolgens hebben ouders de taak om de overgang van de kinderoppasdienst naar de eredienst zorgvuldig te laten verlopen. Het is per gemeente en per kind verschillend vanaf welke leeftijd dit gebeurt. Ouders doen er goed aan om hierbij een soort opbouw te hanteren waardoor het kind kan ‘wennen’ aan de kerkgang. Bijvoorbeeld eerst alleen bij bijzondere diensten, vervolgens één keer in de maand en zo steeds vaker tot het kind de leeftijd heeft bereikt waarop het iedere zondag in de eredienst aanwezig kan zijn.
Tot slot hebben ouders een belangrijke functie bij het beantwoorden van vragen en het geven van uitleg over waarom wij de dingen doen zoals we ze doen. Bij jonge kinderen start dit door uitleg te geven bij wat ze zien en horen in de dienst. Wie staat er op de preekstoel? Wat doet die rij mannen voor in de kerk? Waarom stoppen we geld in de collectezak? Wat voor regels leest de dominee voor? Voor wie bidden we en waarom? Ouders doen er goed aan om hun kinderen te stimuleren vragen te stellen en om ook zelf, ongevraagd, dingen uit te leggen.

GEMEENTE
Naast de ouders heeft ook de gemeente een taak in het laten ingroeien van kinderen in de eredienst. Een aanvullende taak weliswaar, maar wel een wezenlijke taak. De zondagse erediensten staan centraal in het gemeenteleven. Tijdens die samenkomsten bevinden we ons in de werkplaats van de Heilige Geest. Hoe belangrijk is het dan ook om die werkplaats te introduceren bij de kinderen!
Net als ouders kan de kerkelijke gemeente daarmee starten op het moment waarop de kinderen van de kinderoppasdienst steeds vaker meegaan naar de kerkdienst. Tijdens de oppas bijvoorbeeld kan er uitleg worden gegeven over wat er gebeurt in de kerk en waarom. Op latere leeftijd kan er bijvoorbeeld in het jeugdwerk of de (basis)catechese geïnvesteerd worden in het ingroeien van kinderen in de eredienst. Naarmate kinderen ouder worden, zullen de vragen veranderen en zullen ze steeds meer van de diepgang en het geheimenis achter de antwoorden begrijpen.

INVESTEREN
De tijd waarin we leven vraagt van ouders en de kerk om kinderen op een goede manier te laten ingroeien in de eredienst. Wie kent er geen tiener of jongere die is afgehaakt omdat hij de relevantie van de (liturgie van de) kerkdienst niet meer inzag? Hebben we de afgelopen jaren zelf voldoende geïnvesteerd in het meenemen van de kinderen en tieners in het geheim dat God op deze aarde een gemeente heeft gevormd waar Hij jong en oud wil ontmoeten?
Het is tijd om bewust te investeren in het ingroeien van kinderen in de eredienst.

HGJB-OPSTAP
Bij de HGJB is een nieuwe kinderwerkmethode, specifiek voor kinderoppasdiensten van kerken verschenen. HGJB-Opstap biedt adviezen voor de organisatie en invulling van de kinderoppasdienst. Voor de 3 tot 6-jarigen bevat Opstap voor iedere zondag een les om te behandelen tijdens de kinderoppasdienst. Dit zijn lessen over de bekendste bijbelse geschiedenissen en een aantal ingroeilessen. In de ingroeilessen wordt uitleg gegeven over de verschillende aspecten die betrekking hebben op (de liturgie van) de eredienst, zoals de doop, votum en groet, de dominee, collecte en diakenen.
Bij de lessen zit ook een briefje voor de ouders, zodat ouders thuis terug kunnen komen op wat er tijdens de kinderoppasdienst is behandeld. Meer informatie staat op www.hgjb.nl/opstap. Via deze site is het mogelijk een gratis proefpakket aan te vragen.

Fenny den Boervan der Heiden (MSc) is pedagoog en is stafwerker bij de HGJB.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen